Er is zo te zien maar weinig aandacht voor Thomas Pynchon op deze site. Jammer, de man is uniek op literair gebied en ik reken hem tot een van de beste naoorlogse schrijvers, misschien gewoon de allerbeste. Een status die hij voor een groot deel heeft verworven met dit boek, Gravity's Rainbow.
Ik zou het plot kunnen omschrijven (kort: een man speurt het Europa van net na de oorlog af naar een geheimzinnig onderdeel van een speciaal model V2-raket), maar dat is zinloos. Het boek zit zo vol met uitweidingen en hele passages die niks met het 'plot' te maken (lijken te) hebben, dat geen enkele omschrijving recht zal doen aan wat je hier inhoudelijk allemaal aan zult treffen. Daarnaast worden er voortdurend dagdromen, gewone dromen, flashbacks en door drugs geïnduceerde hallucinaties door de 'echte' verhaallijn verweven, waardoor een rode draad vaak zoek lijkt. Ook qua onderwerpen schiet het boek alle kanten op, en er is een behoorlijke kennis nodig van onder meer raketwetenschap, chemische synthese, Pavloviaanse psychologie en de Joodse mystieke traditie om alle facetten van het verhaal te begrijpen. Aangezien er afgezien van Pynchon zelf waarschijnlijk weinig mensen thuis zijn in al deze velden tegelijk, zal het boek de nodige passages bevatten waarbij je als lezer even geen flauw idee zult hebben waar het over gaat.
Het is misschien ook daarom dat Gravity's Rainbow de status heeft verworven van 'moeilijk boek'. Hoewel ik hier in kan komen en het zeker geen lichte kost is, blijft zo'n noemer altijd wat betekenisloos en is het uiteraard niet iets waardoor iemand zich zou moeten laten weerhouden om dit werk te gaan lezen. Natuurlijk, Gravity's Rainbow snijdt typische Pynchoniaanse thema's aan zoals entropie, paranoia, macht en controle, maar Pynchon is niet alleen maar 'moeilijk'. Er zit oprecht erg veel humor in zijn stijl, hoewel dit door zijn manier van schrijven niet altijd meteen duidelijk naar voren komt. Ook wisselt hij de diepzinnige stukken regelmatig af met de nodige seks, drugs & rock 'n roll. Het sacrale en het vulgaire liggen bij Pynchon vaak dichter bij elkaar dan misschien lijkt…
Gravity's Rainbow is geen gewoon boek, en moet dus ook niet als zodanig benaderd worden. Thomas Pynchon heeft met dit werk zo'n beetje geherdefinieerd hoe een roman in elkaar kan zitten, en voor de lezer betekent dit dan ook het vinden van een andere mindset, een andere benadering over hoe je een boek moet lezen en wat je ervan moet verwachten. Gravity's Rainbow is een soort droom. Plotselinge afwisselingen die niks met elkaar te maken lijken te hebben, geen duidelijke structuur, verwarring alom. Maar als je wakker wordt, heb je toch het idee dat alles met elkaar samenhing en dat er een diepere betekenis achter schuil ging.
Een uniek boek dus, en zeker niet een dat ik blind aan iedereen aan kan raden of dat bij iedereen in de smaak zal vallen. Wie zich er echter aan durft te wagen, heeft een van de beste literaire ervaringen ooit in het vooruitzicht.