Les Ames Grises - Philippe Claudel (2003)

Dit boek is prachtig geschreven: Claudel houdt van zijn personages. Je wéét hoe ze zijn, je gaat er zelfs zelf van houden. Dit is één van de mooiste boeken die ik gelezen heb.

Schrijven doet pijn, mijmert een oude politieagent jaren na de dood van Belle de jour ofwel Dagschone. De politieagent doelt hiermee op de pijn die het schrijven in talloze schriftjes hem geeft aan zijn hand, zijn geschreven woorden snijden in zijn ziel.
Schriftjes vertellen over het korte leven van Belle, van hen die haar omringden, van de soldaten die in de Eerste Wereldoorlog op het nabijgelegen slagveld vochten en stierven. Hun levens hingen op verschillende manieren samen met dat van het kleine meisje.
De oude zwerfster in het dorp meent over mensenlevens: ‘Ik heb nog nooit een schoft of een heilige gezien. De dingen zijn nooit helemaal zwart of helemaal wit, alles is grijs. Mensen en hun zielen ook… Je ziel is grijs, behoorlijk grijs, zoals die van ons allemaal…’.
In de roman van Philippe Claudel zijn er twee zielen die ik desondanks wit zou kunnen noemen, éen daarvan is natuurlijk Belle, het meisje met een gezicht als een heilige, die nog geen kwaad kende. Deze personificatie ligt voor de hand. Over de andere ziel wil ik niets zeggen. Dat vertelt de politieagent zelf wel.
Twee andere zielen staan voor mij zonder meer symbool voor het kwaad: walgelijk. Slechtheid in optima forma. En dan heb ik het niet over de twee mogelijke moordenaars. Daarover schrijft de politieagent wanneer hij een eventueel bewijs ontvangt: in een klap zou er een licht zijn geweest dat de één wit zou maken en de ander in het duister zou werpen
De overigen zijn inderdaad grijs te noemen, ik voel begrip, mededogen, erbarmen. Ik voel het voor de fictieve schrijver van het verhaal dat hij voor ‘haar’ schreef. Naar het slot toe voel ik niet alleen hoezeer de woorden door zijn ziel snijden, ik voel ze in mijn hart. Ze benemen m'n adem.
5*

Goeie kwartaalkeuze. Nog meer dan 'Het Meisje van...' vond ik Grijze Zielen mooi geschreven. De woordkeuze is soms bijzonder, de beschrijving van de oorlogssituatie indringend en de detective-achtige opzet pakt goed uit.
Het verhaal is in balans, maar inhoudelijk weinig opzienbarend. Vrouwen komen er in het boek aanmerkelijk beter vanaf dan mannen, dat valt wel op. Slechts de dood maakt geen onderscheid in geslacht: vrijwel elk personage van enig belang sterft.
Sommige delen zijn wat saaiig, maar wat psyche beschrijft over het einde herken ik wel. Een mooie, emotionele ontknoping. Dat brengt me op 4 kleine sterren.

Een ontzettend drukke periode zorgt ervoor dat ik echt belachelijk weinig heb gelezen deze afgelopen maand. Ja, een maand geleden ben ik begonnen in Grijze Zielen en omdat ik nooit zin heb om steeds maar kleine stukjes te lezen (hoewel ik af en toe wel eens één hoofdstukje lees) heb ik het nog steeds niet uit. Maar toch wil ik niet nalaten om nu al te zeggen dat ik dit een uitstekende kwartaalkeuze vind. Alle stukjes díe ik tot nu toch gelezen heb, maakten ontzettend indruk op me. Na volgende week heb ik eindelijk weer tijd om uitbundig te gaan lezen, dus dan zal ik dit boek ook uit gaan lezen.
Ik wou het maar even kwijt.

Ik hoop dat je de draad goed op kunt pakken en ben heel benieuwd naar je eindconclusie! Want zoals je wel van eRCee en mij zult begrijpen: er staat je nog iets te wachten...

Wat een boek! Volgens mij was het Poe die zei dat verdriet om de dood van een mooie vrouw het allermooiste is wat er bestaat en Grijze Zielen bevestigt dat maar weer eens.
Het verdriet dat bij de schrijver zo diep geworteld zit, zorgt ervoor dat hij de dingen niet alleen op een pijnlijk mooie manier weet te verwoorden, maar er is ook veel (skeptische) humor te vinden, een prachtige beschrijving van de wereld die hem toch zoveel pijn heeft gebracht. Vergelijkingen lijken met kinderlijke eenvoud geschreven te zijn, maar ze weten je toch tot in het diepst van je ziel te raken. Ik heb niet bijgehouden hoe vaak ik een zin las en dacht, nou dit moet ik mijn reactie zetten, zo mooi. Nu kan ik ze wel allemaal gaan citeren, maar het zou ze onrecht doen om ze zo uit hun context te halen, hoe prachtig het ook allemaal is.
En dan de personages: elke man wordt zo omschreven dat je op een bepaald punt wel met ze kunt sympathiseren, ook al is het een klootzak als Matziev. Maar elke vrouw wordt zo omschreven dat je er spontaan verliefd op zou worden; volmaakte perfectie. Al het ongeluk komt van mannen, is de schuld van de mannen en de vrouwen zijn de jammerlijke slachtoffers.
Kortom, Grijze Zielen is een meesterwerk dat echt alles in zich heeft: verdriet, schoonheid, pijn, geluk, humor, gruwelen en steeds blijft in je achterhoofd de vraag van 'wie het gedaan heeft'.

4,5* maar ik zit ernstig te twijfelen om net als psyche het gewoon de volle mep te geven en een plaatsje in mijn top 10 te gunnen. Nog even op me in laten werken.

Ik vraag me trouwens af of Claudel een hekel heeft aan - of in ieder geval genoeg heeft van - alle oorlogsliteratuur, en daarom dit kleine verhaaltje tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog heeft laten afspelen.

eRCee schreef ook al zoiets. Hoewel BoekMeter en niet MovieMeter: ik
zou ik eens naar Dogville kijken... Vrouwen kunnen er óok wat van...



Voor mij gaf het 'alles' in zich hebben inderdaad de doorslag om het een meesterwerk te vinden.

Slaap er nog een nachtje over

Dat helpt Op nummer 4 binnengekomen. Het doet wel pijn om een ander geweldig boek eruit te moeten gooien (Lijmen van Elschot blijft ook fenomenaal), maar het is niet anders

Het is wat flauw misschien, maar ik heb aan eRCee's 'recensie' eigenlijk weinig toe te voegen .

Ik heb me twee dagen in Frankrijk ten tijde van de eerste WO gewaand... zo beeldend beschreven dat ik op de dijk in de verte de loopgraven 'zag'. Het 'eerste' einde stelde me al lezend teleur. Nee.... dacht ik... nee, niet doen!... het raadsel moest blijven, vond ik.. en toen bleef het alsnog, gelukkig. Het tweede einde was zo zwart, dat het onbegrijpelijke begrijpelijk werd.

Prachtig, maar niet perfect.

Maar door jou mooi beschreven

Eén van de mooiste boeken die ik dit jaar heb gelezen. Op het einde moest ik bijna huilen.

Wat kan die man toch prachtig schrijven

Ik probeer de algehele euforie rond dit boek te begrijpen, maar ik kan hier zelf absoluut in meegaan. Voor mij was Grijze Zielen immers een regelrechte tegenvaller.

Het boek heeft wel degelijk enkele positieve kanten, maar daar ga ik hier aan voorbij, omdat deze hierboven al afdoende behandeld zijn. Een eerste iets wat het boek voor mij zwak maakte, is dat het inhoudelijk erg arm is. Redelijk goed opgebouwd, maar heeft dit boek eigenlijk ook maar iets substantieel te melden? De werkelijkheid is niet zwart of wit, maar grijs; mensen zijn dit ook (en dus niet categoriek goed of slecht), en onze zielen dus ook grijs. Dat lijkt zowat de eindconclusie van het verhaal. Wel, daar trap je voor mijn part toch wel even keihard een open deur in.

Hiernaast zijn het vooral wat (vaak niet al te boeiende) mijmeringen van een oude man over personages uit zijn verleden, want het 'detectiveverhaal' heeft ook totaal niets om het lijf. Buiten de twist op het einde waarbij de Bretoen toch nog verdacht blijkt is er eigenlijk totaal niets mysterieus aan de toch oh zo belangrijke 'Zaak'.

Daarnaast had ik ook echt problemen met de schrijfstijl. De overvloedig gebruikte metaforen en vergelijkingen deden bij momenten echt mijn tenen krullen. Sommige vond ik zelfs regelrecht belachelijk (probeer later nog wat voorbeelden te geven). Wat mij echter vooral stoorde, was dat Claudel het blijkbaar nodig vond om zo goed als élk hoofdstuk af te sluiten met een of andere zwaarwichtige zin of gedachte. Dit werd na verloop van tijd echt een gimmick, saai en voorspelbaar.

Nipte 2,5*

Indrukwekkend boekje! Hoewel ik bij aanvang de lovende commentaren maar deels begreep, raakte ik al vrij snel in de ban van het verhaal. Enfin, eigenlijk meer in de ban van Claudels schrijfstijl. Met heel veel gevoel portretteert hij z'n personages en geeft hij de omstandigheden naast de Grote Oorlog poëtisch weer.

Ik sluit mij volledig bij Chungking aan. De hoeveelheid metaforen zijn de reden dat ik dit boek slechts met hangen en wurgen heb kunnen uitlezen. Ik heb niets tegen metaforen maar wel aan een overmatig gebruik daarvan. Enkele voorbeelden:

De torenklokken sneden de tijd in plakken als een dode boomstronk. Haat is een vreemde marinade die vlees een geur van verrotting geeft. Het landschap leek uit een banketbakkerij te komen: overal room en suikerspin. De fabriek die blind van woede brulde als een monster. De sneeuw…viel tegen de ruiten en leek letters op de ramen te schrijven, die als ze nog maar net getekend waren weer smolten en in snelle lijntjes wegstroomden, als tranen op een wang die er niet was. De stoel…. die me doet denken aan een grote, zachte hand waarin ik mij kan verschuilen....

Sommige zijn zo weggelopen uit het dagboek van een verliefde puber. Helaas, ik had er veel van verwacht en er zitten zeker enkele mooie passages in maar dit is geen adembenemend meesterwerk of diepzinnige detectiveroman.

Die quotes. Werkelijk belachelijk hoe belabberd ik die vind overkomen!

Zo erg is het volgens mij ook weer niet, tenminste niet als je in het verhaal zit. Ik begon me er pas aan te ergeren bij Het Verslag van Brodeck. Grootste probleem mijns inziens is dat Claudel de metafoor teveel gebruikt, maar er zitten toch regelmatig hele mooie tussen.

Niets aan toe te voegen.

Maar als je niet in het verhaal zit is het huilen met de pet op

Mooie voorbeelden van de schrijfstijl waaraan ik me heb liggen ergeren.

Philippe Claudel vergelijken met een verliefde puber: het is een beetje overdreven, maar er schuilt ongetwijfeld ook een kern van waarheid in. Daarvan getuigen niet alleen de vermeldde quotes, maar evenzeer het hoogst romantische slot, dat de lezer met veel aplomb opzadelt met een onbestemd, onheilspellend gevoel.

Toch werkt 'Grijze Zielen' behoorlijk goed. Ook al voert Claudel meer karikaturen ten tonele dan hem lief is, zijn boodschap is zuiver (bovendien zonder open deuren in te trappen, aangezien hij niet de pretentie heeft iets nieuws te vertellen) en wordt door middel van de sobere toon van het hoofdpersonage goed overgebracht.
Door slechts met mondjesmaat informatie weg te geven houdt Claudel ook het detective-element in stand, waardoor je verder gaat met lezen, ook al is de moord slechts een bijzaak die het hele boek een bepaalde puls geeft.

Desondanks kijk ik nogal op van de unaniem lovende reacties hier, en in de pers. "Een adembenemend meesterwerk", schrijft het NRC Handelsblad, en daar kan ik het helaas niet mee eens zijn. Claudel is een sfeerschepper in hart en nieren, en vertelt zijn kleine verhaal met verve. Maar of hij ook meer diepzinnige boeken kan schrijven, daar durf ik aan te twijfelen...
3,5*

Technisch zeer goed geschreven, maar het kon me niet echt boeien.

De vraag "wat bezielt mensen" is hiervan een mooie expressie... Een verhaal verweven in boeiende personages die de duistere kant van het leven belichten. Belichten in het land van gewoonten...

Prachtig

'Grijze zielen' is een ronduit imponerende roman. Ogenschijnlijk een detective met weliswaar een opvallende enscenering, de eerste wereldoorlog als consequent aanwezig kwaad, maar gaandeweg eerder een karakterstudie. De moord op Belle de Jour blijkt namelijk het startschot voor de terugblik van een oud-politieagent. Erg sterk hoe Phillip Claudel speelt met dit perspectief!

Het hoofdkarakter heeft namelijk een behoorlijk subjectief uitgangspunt, maar dat bemerk je pas aan het eind van de roman. Allereerst heeft hij zelf ook iets op zijn kerfstok (de zuigelingenmoord), waardoor de negatieve beschrijvingen van bepaalde karakters, waaronder de vraatzucht van Mierck, hypocriet ogen. Hoewel de marteling van Bretoen, onder het toeziend oog van deze rechter, dan wel weer gruwelijk is. Claudet onthoudt zich echter ook hier van makkelijk moralisme, gezien Bretoen wel degelijk de moordenaar kan zijn. Ten tweede laat het boek zien dat het hoofdpersonage een situatie geheel verkeerd kan inschatten. Ik heb het dan met name over schoollerares Lysia. Schijnbaar een opgewekte, gelukkige vrouw, ofschoon haar brieven iets anders laten zien. Deze briefwisseling vormt het hoogtepunt van het boek, mijns inziens!

Uiteindelijk blijf ik met vragen achter. Wie was schuldig? Zijn bepaalde personages de belichaming van het kwaad, of kennen we hun beweegredenen niet. Ziet het hoofdkarakter het allemaal juist, of is zijn blik gekleurd? Deze onzekerheid lijkt nou precies de bedoeling, hetgeen voor mij aanduidt dat Claudel een zeer geslaagde en gelaagde roman heeft geschreven. 4.5*

Weinig plot en veel beschrijving in weelderige zinnen. Het is niet helemaal mijn stijl, het komt in de buurt van Michel Tourniers De elzenkoning waar ik ook al heel veel moeite mee had. Op naar de volgende.

Een heel mooi boek in een fraaie schrijfstijl en goed vertaald. Grote problematieken als WOI en een moord en zelfs martelingen worden 'klein' en daarmee gevoelig en met mededogen beschreven. Er zitten verschillende 'lagen' in het boek: de verschrikkelijke oorlog, een klein stadje in het begin van de vorige eeuw met de beperkte voorzieningen die men toen had en het standsverschil uit die tijd. En dat alle verweven tot een fraai geheel.

De ik-persoon blijft lang op afstand. Door de structuur is het verhaal in het begin lastig te volgen. Er komen veel verschillende personages ten tonele en ik leef met niemand mee, waardoor ik er maar moeizaam doorheen kom. Het is wel mooi geschreven. Het beste vind ik scène waarin de ik-persoon vertelt over de bevalling van zijn vrouw, waarna zij komt te overlijden. Maar daarna ben ik vluchtiger gaan lezen om het einde te kunnen halen.

Ik sluit me aan bij de reeds gemaakte opmerkingen over de metaforen: de overdaad aan willekeurige en soms wel heel vergezochte metaforen heeft iets "puberaal". Maar tot deze kwalificatie, die ik eigenlijk overneem van Fact62, kom ik niet alleen door de stijl (de overmatige metaforen, het over-romantische, over-lakonieke, over-gekunstelde, over-coole, pseudo-afstandelijke), maar ook door de inhoud: zowel de personnages als de gebeurtenissen zijn te vaak karikaturaal, er gewoon over. Tekenend in dit verband vind ik ook het aantal gruwelijke sterfgevallen, gaande van wurging, zelfmoord, doodbloeden, verpletterd door een kar..., tot schedelverbrijzeling door de hoef van een dier (tot 2x toe!)...
Dat alles maakt het geheel voor mij wat onvolwassen (en de titel een beetje ironisch)...