The Amazing Adventures of Kavalier & Clay - Michael Chabon (2000)

Pulitzer prijs-winnaar.

Fragmentarisch werk dat ontzettend boeiend begint met de ontsnapping van Kavalier uit Praag. Daarna krijgen we een aardige inkijk in de booming business van de stripwereld in de jaren '40, een onderwerp dat me niet direct aanspreekt maar door de vlotte schrijfstijl nooit verveeld. Helaas gaat Chabon in het laatste deel 10 jaar vooruit in de tijd om nog wat lijntjes aan elkaar te knopen waardoor het boek met een anticlimax eindigt.

2,5*.

Eens met de sterke en zwakke punten die otherfool aanstipt: het werk begint ijzersterk, en gaat toch een beetje als een nachtkaars uit. Toch ben ik een stuk positiever.

Ten eerste is Chabon een ronduit fabuleuze schrijver. Je merkt dat hij nooit trucjes gebruikt of iets in die trant, en hij heeft een gigantisch arsenaal aan uitdrukkingen plus woorden, terwijl het nergens geforceerd wordt. Ik durf hem, misschien niet zo gewaagd omdat ik maar weinig schrijvers ken, een van de betere schrijvers van deze tijd te noemen - alhoewel wel gezegd moet worden dat, wat ik ook bij andere (latere) boeken van hem las, het soms wat te langdradig wordt en bepaalde zinnen (voor mijn gevoel) niets toevoegen aan het voorgaande (of dus komende ).

Het verhaal van dit boek is sterk, vooral in het begin. Hoe de opkomst van de strips in Amerika wordt weergegeven is ook ijzersterk, maar ik vond de beschrijving van de dip wat minder - ook omdat het boek toen zelf minder boeide. Dat is jammer, dat einde, het leek een beetje alsof Chabon het ook niet meer zo goed wist. Dat, plus de soms iets te lange uitweidingen, zorgen ervoor dat ik dit boek 'slechts' 3,5* geef: want verder is het een unieke leeservaring van groot schrijver.

Goed boek, meeslepend en vrij origineel. Het is in het begin even wennen aan de soms wat complexe schrijfstijl van Chabon, maar al snel weet het verhaal te boeien en komen de personages tot leven. Het eerste gedeelte van het boek is het beste, waarin op fascinerende wijze de geschiedenis van de amerikaanse comics uit de doeken wordt gedaan. Sporadisch zijn bepaalde plotlijnen een beetje te surrealistisch, zoals het gedeelte op Antarctica, waar het boek even dreigt te ontsporen. Gelukkig herpakt Chabon zich sterk naar het einde toe.

Laat ik alle mogelijke puntjes van kritiek maar met de mantel der liefde bedekken.

Want dit is een lekker ouderwetse rasverteller. Het lijkt alsof hij het verhaal ter plekke verzint (maar niets is minder waar) en een compleet maf met haken en ogen aan elkaar hangend lappendeken in elkaar draait. Maar het gefantaseerde gehalte dient als dekmantel voor heel warme observeringen, vol mededogen. En langzaam doemen 3 figuren van vlees en bloed op uit deze prachtige roman, waar je alleen maar van kan houden. Chabon maakt het ons ook uitermate makkelijk dat te doen (wellicht een mogelijk kritiekpuntje, maar daar heb ik dus lak aan).
Daarnaast ook nog eens vlot geschreven, met heel veel humor vaak en een ouderwets, mooi afgerond einde.

Boek waar ik alleen maar blij van werd. Waarvoor dank.

Vind het ook een erg fijn boek. Het is in zekere zin een traditionele Great American Novel, die een heel tijdperk vat. Maar het voelt als een jongensboek, of een avonturenroman. Dat komt deels door de onderwerpkeuze, namelijk de opkomst van het stripboek in de periode rondom de tweede wereldoorlog (twee zaken die Chabon op een vanzelfsprekende wijze met elkaar weet te verbinden). Een andere troefkaart is de speelse schrijfstijl, met vooral een gevatte en gevarieerde woordkeuze. Op die manier krijg je een boek dat enerzijds bloedserieuze thema's hanteert als de jodenvervolging (inclusief modern Golem-verhaal) en onderdrukte homoseksualiteit, maar dat nooit moeilijk, zwaar of zelfs maar treurig wordt. Grappig ook dat je na afloop niet zeker weet of je nu allerlei feiten over superhelden-strips hebt gelezen, of dat het allemaal pure fictie is (de voetnoten die her en der door het boek heen zijn aangebracht en de ontmoetingen met werkelijke figuren als Orson Welles en Salvador Dalí, dragen bij aan deze verwarring).

The amazing adventures of Kavalier & Clay is wel iets te lang en zakt daardoor in het middendeel enigszins in (wat Chabon zijn vier-sterren quotering kost), hoewel ik de afronding in tegenstelling tot otherfool hierboven wel weer sterk vond. Uiteindelijk zijn de hoofdpersonages, Joe Kavalier, Sammy Clay en Rosa Saks gewoon heerlijke helden, waarmee het makkelijk meeleven is. De eerste echte ontmoeting tussen Joe en Rosa is bijvoorbeeld prachtig, de literaire verbeelding van wat wel wordt omschreven als liefde op het eerste gezicht, maar dan over meerdere hoofdstukken verspreid. Zo begint het:

Het was fascinerend om na al die tijd haar gezicht terug te zien. Joe was weliswaar nooit het meisje vergeten dat hij die ochtend op de slaapkamer van Jerry Glovsky verrast had, maar zag nu dat hij haar in zijn nachtelijke herbelevingen van dat moment sterk had vertekend. Nooit had hij zich haar voorhoofd zo breed en hoog voorgesteld, haar kin zo fijntjes gepunt. Haar gezicht had zelfs overdreven lang geleken zonder het tegenwicht van die extravagante luchtboog van een neus. Haar vrij kleine lippen waren in een vuurrood koppelteken gevat dat bij één hoek net genoeg omlaag krulde om door te kunnen gaan voor een geamuseerd lachje, dat haarzelf niet uitsloot, over het haar omringende tableau van menselijke ijdelheid. Maar in haar ogen lag iets wat niet begrepen wilde worden, de opzettelijke onbewogenheid die bij roofdieren vijandige berekening maskeert, en bij prooien deel uitmaakt van een wanhopige poging tot onzichtbaarheid.