menu

Other Minds: The Octopus, the Sea, and the Deep Origins of Consciousness - Peter Godfrey-Smith (2016)

Alternatieve titel: Buitengewoon Bewustzijn: De Octopus en de Evolutie van de Intelligentie

mijn stem
3,50 (3)
3 stemmen

Engels
Wetenschappelijk / Ideeƫnliteratuur

265 pagina's
Eerste druk: Farrar, Straus and Giroux, New York (Verenigde Staten)

Peter Godfrey-Smith is niet alleen een Australisch wetenschapsfilosoof, hij is ook een duiker. Hij brengt hier zijn parallelle loopbanen bij elkaar, om een nieuw verhaal te vertellen: dat over hoe de natuur zich bewust werd van zichzelf. Zoogdieren en vogels worden algemeen gezien als de slimste wezens op aarde. Maar een andere tak van de boom des levens heeft ook een verrassende intelligentie voortgebracht: de cephalopoda, ofwel: de klasse van de inktvissen. Nieuw onderzoek toont aan dat deze prachtige wezens opmerkelijke eigenschappen vertonen. Wat betekent het dat intelligentie op aarde niet één, maar twee keer is geëvolueerd? En dat de geest van de inktvis toch zo heel anders is dan de onze? Godfrey-Smith combineert wetenschap en filosofie met zijn eigen ervaringen bij zijn ontmoetingen met inktvissen. Hij laat zien hoe primitieve organismen, die in de oceaan dobberden, signalen naar elkaar begonnen te sturen en hoe deze vroege vormen van communicatie aanleiding gaven tot het geavanceerde zenuwstelsel van cephalopoda. Dat stelt de inktvissen in staat om van kleur te veranderen en de mens in staat te spreken. Door het probleem van het bewustzijn terug te volgen tot zijn ontstaan en het menselijke brein te vergelijken met dat van de meest vreemde en misschien wel meest opmerkelijke dierlijke verwant, werpt het boek nieuw licht op één van de meest hardnekkige mysteries.

zoeken in:
avatar van Bruno_6
4,0
Bij de overgang van Ediacarium naar Cambrium ontstonden er twee experimenten met grote zenuwstelsels: Eén bij de gewervelden en één bij de koppotigen. Bij de gewervelden hebben sommige zoogdieren, maar ook vogels een bijzondere intelligentie ontwikkeld. De hersenen van de gewervelden vormen allemaal variaties op eenzelfde thema.

In een andere tak van de levensboom vinden we de koppotigen, waaronder de octopussen, die een andere vorm van brein hebben ontwikkeld. Deze evolutie gebeurde op een andere wijze dan bij de gewervelden, met een ander resultaat.

Dit boek bespreekt onder andere of er sprake is van bewustzijn bij octopussen (en andere dieren) en hoe we ons dit bewustzijn dan moeten voorstellen.

We zouden ook dringend iets moeten doen aan de overbevissing en de chemische verandering (o.a. verzuring) van de oceanen, al was het maar omdat alle leven is begonnen in het water en deze watermassa's van cruciaal belang zijn voor het voortbestaan van onze soort. Voorlopig is dit probleem voor een groot deel 'onzichtbaar', maar op het moment dat we de grote gevolgen gaan merken, is het te laat om er nog iets aan te doen. De oceanen mogen geen dode zone worden.

Tenslotte (alweer) een ergernis over het notensysteem in dit boek. Na drie kwart van dit boek te hebben gelezen, merkte ik dat schuingedrukte woorden in de tekst (zonder nummer) verwijzen naar het (genummerde) notensysteem achteraan het boek. De nummers verwijzen naar de bladzijden waarop het woord voorkomt. Vreemde keuze.

avatar van Lalage
3,0
De Australische filosoof Peter Godfrey-Smith kijkt naar de octopus om het ontstaan van intelligentie door evolutie te verklaren. Deze wetenschapper verstaat de kunst om ingewikkelde materie eenvoudig uit te leggen. Ik vind het interessant om te lezen over de eigenschappen van octopussen, die blauwgroen bloed hebben, zich in allerlei vormen kunnen buigen en op hun huid diverse kleuren en patronen kunnen tonen. Er staan ook een paar foto's in het boek (waarvan een deel in kleur), maar ondertussen heb ik op Netflix naar 'My octopus teacher' gekeken om er meer een beeld van te krijgen. Die combinatie werkt goed.

Vaktermen uit de biologie en filosofie worden duidelijk uitgelegd. Later ontdek ik dat er achterin een woordenlijst staat, maar die heb ik niet nodig gehad. Een heel aantal onderzoeken komt voorbij, waarin is gekeken wat octopussen en de verwante zeekatten allemaal wel en niet kunnen.

De kernvraag is waarom een octopus zo'n groot zenuwstelsel nodig heeft en hoe dat is ontstaan. Hij heeft maar een korte levensduur van 1 tot 2 jaar en dus niet heel veel tijd om te leren. Uiteindelijk gaat het maar heel even over bewustzijn. Blijkbaar is dat toch te ongrijpbaar.

Aan het einde komt er nog een betoog over vervuiling en opwarming van de oceanen, wat voor mij een beetje uit de lucht lijkt te vallen. Maar dat heb ik wel vaker gehad bij de wendingen in dit boek. Toch heb ik het met plezier gelezen.

Gast
geplaatst: vandaag om 18:38 uur

geplaatst: vandaag om 18:38 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.