In Europa: Reizen door de Twintigste Eeuw - Geert Mak (2004)

Leuk concept dit, tevens een boek waar je werkelijk doorheen vliegt. De omvang van In Europa hoeft dus geen excuus te zijn om er niet in te beginnen. Mak heeft een heerlijk soepele schrijfstijl, zonder daarbij de inhoud uit het oog te verliezen. Hier kunnen veel 'echte' historici nog wat van leren, daar zij schijnen te denken dat een journalistieke manier van schrijven meteen de boodschap teniet doet en dus maar zo stijf en droog mogelijk hun verhaal doen. Af en toe schijnt er een ietwat belerend toontje door; dat kan storend zijn maar drukt de pret niet. Het was vooral heerlijk om in zo'n prettig hoog tempo feitjes te herkennen, op te halen, nieuwe dingen te leren en ondertussen door de grote steden van dit zo diverse continent te dwalen.

3,5*.

Al jaren ergens wel op mijn lijstje. Een onderwerp dat me aanspreekt en het boek over de VS van Mak vond ik geweldig. Ook een hoge score en hoog in de Top 250. Maar toch, inmiddels bijna 20 jaar verder en ik had dit boek nog steeds niet gelezen. Tot nu. Al met al geen onaangename leeservaring maar ook lichtjes teleurstellend en ik denk niet iets gemist te hebben in die 20 jaar.

Mak werkt het boek als volgt uit: hij reist in 12 maanden in 1999 door Europa en reist zo dat hij redelijk de 20e eeuw kan volgen qua belangrijke gebeurtenissen. Dat maakt wel dat hij soms wat vaak in Berlijn terugkeert en andere delen overslaat. Mak geeft ook toe dat je als historicus altijd tegen keuzes aanloopt, die zijn onvermijdelijk en het een zal meer aan bod komen da het andere. Uiteraard. Maar als je 5,5 jaar oorlog in 3,5 hoofdstuk uitwerkt (30% van het boek) en de 55 jaar daarna in nog eens 3,5 hoofdstuk moet proppen dan is de verhouding wel wat zoek. De oorlog wordt wel aardig uiteengezet hoewel het toch ook wel een uitgekauwd onderwerp is en Mak weinig nieuwe dingen zegt. De jaren erna die het huidige Europa hebben vormgegeven komen er echter enorm bekaaid vanaf. Mak blijft hier te oppervlakkig en racet van belangrijk moment naar belangrijk moment.

Af en toe zegt hij nog boeiende dingen maar blijft daar kort hangen en doet er niets mee. Zo vraagt hij zich af of de geschiedenissen van Duitsland, Italië en Spanje te zorgen voor veel geweld (RAF, Rode Brigade, ETA) in tegenstelling tot andere West-Europese landen. Eerst zegt hij van niet, om vervolgens daarna iets te zeggen dat het tegenovergestelde doet denken. Maar dan gaat hij al door naar het volgende onderwerp. En zo gaat het hele boek door. Genoeg boeiend, maar steeds een gevoel van net niet. En wat Europa is? Dat weet ik na al die pagina’s eigenlijk nog niet. Daarvoor beschrijft Mak te veel wat er is gebeurd en legt hij te weinig verbanden die het boek (en continent) verenigen.

Niettemin is het boek zeer goed leesbaar en leest het ding gewoon fijn weg; ik heb me niet verveeld. Daarnaast weet Mak wel heel goed de sfeer te beschrijven van de steden waar hij is, als reisverslag (hoe klein dat deel ook is) werkt dit boek zeker. Zo gaat het pagina’s over de schoonheid en charme van München, prachtig! Ook weet hij in de eerste hoofdstukken het Europa van toen mooi neer te zetten hoewel dat voor mij weinig nieuws bracht omdat ik er best wat over lees, ook literatuur uit die periode. Maar dat ligt niet aan het boek. 3,0*.