The Disappearance of Adèle Bedeau - Graeme Macrae Burnet (2014)

The Disappearance of Adèle Bedeau zet je al vanaf de kaft op het verkeerde been. Allereerst wordt er op mijn uitgave gesproken over ‘a historical thriller’. Over het genre zou je kunnen twisten, maar historisch? Het verhaal lijkt zich aan het eind van de vorige eeuw af te spelen (niet mijn idee van historisch), maar dat wordt nergens expliciet gemaakt noch is het erg van belang. Ten tweede doet de schrijver zich voor als de vertaler, inclusief titelpagina waarop een fictieve Fransman als schrijver wordt opgevoerd, en een nawoord waarin deze Raymond Brunet van een korte biografie wordt voorzien. Graeme Macrae Burnet lijkt zijn eigen schrijverschap graag met enig mysterie te onthullen: in het latere His Bloody Project: Documents Relating to the Case of Roderick Macrae doet hij zich voor als een ver familielid van de fictieve hoofdpersoon; in zijn debuut verschuilt hij zich achter een fictieve schrijver met een vergelijkbare achternaam. De grootste misleiding is echter de titel.

Adèle Bedeau is verre van de hoofdpersoon, en haar verdwijning is niet de hoofdlijn van het verhaal. Hooguit is het een startschot voor een zoektocht die uiteindelijk de levens van de werkelijke hoofdpersonen overhoop gooit. Verdachte Manfred Baumann wordt door paranoia bevangen en inspecteur Gorski wordt met zijn eigen onvermogen en gebrek aan ambitie geconfronteerd. Na een paar hoofdstukken verwacht je als lezer een soort kat-en-muisverhaal, tot de schrijver je abrupt op een ander spoor zet. In een flashback zien we Manfred als eenzame tiener die een geheime zomerliefde beleeft, die resulteert in moord. Het is deze moord die zowel Manfred als Gorski jaren later nog niet loslaat. Wat er precies met Adèle gebeurd is verdwijnt steeds meer naar de achtergrond, en als zij in het laatste hoofdstuk zonder verklaring weer opduikt was ik in het geheel niet verbaasd. Het is een riskante manoeuvre, maar goed geslaagd.

Macrae Burnet heeft een subtiele, bijna argeloze manier van vertellen. Hij lokt de lezer onopvallend mee naar onverwachte wendingen. Het mooiste voorbeeld is de dood van Juliette. Ik was er dusdanig door verrast dat ik de laatste alinea’s nog eens moest lezen om te begrijpen hoe dit in vredesnaam gebeurd was. Ook maakt de schrijver Manfreds paranoia tot een heel eind in het verhaal heel invoelbaar. Een groot deel van de tijd gaat het over hoe Manfred probeert zich zo onverdacht mogelijk te gedragen, wat natuurlijk een averechts effect heeft. Je zou ondertussen bijna vergeten dat we al die tijd geen enkel idee hebben of hij überhaupt betrokken is bij de verdwijning van Adèle.

Het is heel knap hoe de schrijver me als een rattenvanger achter zich aan lokt. Toch weet ik dat hij beter kan. In His Bloody Project was ik veel meer emotioneel geïnvesteerd in de hoofdpersoon. The Disappearance of Adèle Bedeau is in vergelijking iets te cerebraal naar mijn smaak, maar technisch uitstekend.

De beste thrillers in mijn optiek zijn de thrillers die net een andere draai weten te geven aan het genre. Daar valt The Disappearance of Adèle Bedeau zeker onder. Het is bovendien een geloofwaardige thriller, voor mij een vereiste, zeker wanneer het een moordonderzoek betreft. Hier geen seriemoordenaar die de muren van zijn huis vol kliedert of cryptische aanwijzingen achterlaat op de plaats delict of opvalt door een kunstbeen of een of andere rare tic of vervloekt is met een duistere Duitsklinkende naam die al meteen de bellen bij de lezer doet rinkelen: Rudolf Demeister bijvoorbeeld... (ik verzin deze naam ter plekke) Henri Arendt... Oke, ik geef toe... Manfred Baumann valt in dezelfde categorie, maar dit betreft geen whodunnit, dus vind ik het niet erg.

De schrijver kruipt zeer overtuigend in de huid van de sociaal onhandige Baumann, een eenzelvige eenling die aan chronische verlegenheid lijdt. Maar als alwetende verteller wisselt hij beurtelings af tussen deze einzelgänger en de man die de zaak wil oplossen, rechercheur Gorski, ook al zo'n overtuigend personage van vlees en bloed. Ergens in de tweede helft zegt de schrijver dat hij, Gorski, een gedrongen postuur heeft, maar zo zag ik hem dus helemaal niet, juist lang.

Richting het slot sluipt de verveling langzaam maar zeker het verhaal in en is daar ook nog eens de luie, ridicule ontknoping die je haast doet denken: wtf?! Maar dan, is er tot slot nog het nawoord dat je helemaal in verwarring achterlaat: heb ik 't nou allemaal wel goed gelezen en begrepen? Meteen gaan googelen en dan stuit je ook nog eens op een trailer van de verfilming... het duurde nog wel even voor ik doorhad hoe of wat.
Een apart boek is het zeker, mysterieus ook, achteraf. Een topper in het genre.