In der Strafkolonie - Franz Kafka (1919)

Er bestaat een kortfilm die losjes op dit verhaal is gebaseerd. Die film is echt geweldig, maar het verhaal zelf vond ik een stuk minder...

Ik vond het verhaal vroeger wel erg fascinerend, het is een van de weinige waarvan ik me nog details kan herinneren. Maar deze vakantie plan is alles nog eens te herlezen, misschien dat het dan minder geslaagd blijkt. Het is een nogal rechttoe-rechtaan verhaal wel, vrij simpel qua beelden en betekenis, en het blinkt niet zo uit in subtiliteit. Maar als ik het me juist herinner, bevat het wel een bepaalde baldadige zwarte humor .

Die kortfilm is dus Zoetrope, geweldige film. heb het boek nog niet gelezen maar het verhaal heeft zeker potentie.

Alweer een bijzonder mysterieus verhaal van Franz Kafka, waarin hij binnen de surreële setting van een niet-nader gespecificeerde strafkolonie interessante vragen stelt die ook al in ‘Het Proces’ opdoken. Een ijzingwekkende parabel over de botsing tussen religie en “de moderniteit” of een lang uitgesponnen vraag naar de betekenis van “rechtvaardigheid”, we kunnen met ‘In de strafkolonie’ alle richtingen uit. In een eigen universum met zijn eigen regels, zijn haast erotische beelden en zijn bizarre logica, neemt Kafka de lezer mee op sleeptouw richting een hallucinante finale die bijzonder hard aankomt. Zonder te kunnen duiden hoe dat gevoel precies ontspringt, ontstaat de zekerheid dat Kafka ontzettend veel te zeggen heeft. Onder meer daarin schuilt het fascinerende van ‘s mans oeuvre.

Niet alleen Charlie Deaux (de regisseur van het nogal bombastisch aandoende 'Zoetrope') werd geïnspireerd door het verhaal, ook Philip Glass wijdde er in 2000 een kameropera aan. En midden 2010 maakt Guy Cassiers in samenwerking met Toneelhuis Antwerpen een eigen bewerking, waar ten huize JJ_D reikhalzend wordt naar uitgekeken. Om nog maar te zwijgen van de vele internetfora die rijkelijk met interpretaties strooien, zoals hier bijvoorbeeld. Heerlijk, toch? Ja, het Kafka-avontuur wordt spoedig vervolgd.

Een meesterwerk in zijn subtiliteit kan het niet genoemd worden, maar In der Strafkolonie is wel een meeslepend en interessant kortverhaal dat in één ruk uit dient te worden gelezen, om de daaropvolgende dagen nog even na te blijven spoken in je hoofd. Kafka flikt 't weer eens - op zijn eigen vervreemdende, Kafkaeske manier. Wat een held!

Bij het lezen over Tsjechovs 'De reis naar Sachalin' schoot me de titel van dit boek te binnen. De plotomschrijving doet een verwijzing naar Tsjechovs boek vermoeden, kan iemand dit bevestigen?

Mooi verhaal van Kafka, waarin hij veel zegt (of in ieder geval kwijt wil), met een sterke benauwende sfeer, maar dat toch niet helemaal overtuigt. Vooral op inhoudelijk vlak. Je merkt dat K. veel te melden heeft, maar het komt niet helemaal over. Hij stipt lichtjes het een en ander aan, maar dat vond ik teveel op de achtergrond blijven hangen. Had meer ingezeten. Maar wel door sfeer en spanning, een goede leesbaarheid en een hoge vermaaksfactor toch ruime voldoende.

http://www.antilogydesignset.com/online_store/img/shirts/kafka/kafka_front2.jpg
http://www.antilogydesignset.com/online_store/img/shirts/kafka/kafka_back.jpg

Typisch Kafka maar ook weer niet. De reiziger, het hoofdpersonage, is ditmaal niet degene die in de problemen zit. Hij is eerder de observerende derde, in het begin neutraal, en later in het verhaal heeft hij een ( bescheiden) mening over de rechtsopvatting doch helemaal niet zo intens als Josef K. in "het proces". De officier is een afstammeling van het oude tijdperk waar lijfstraffen, marteling en doodstraf de deugd is. Zijn monoloog tegenover de reiziger en de kinderlijke adoratie voor het apparaat en de oude commandant zijn heerlijke stukken tekst waar de sfeer vanaf druipt. Maar de tijden veranderen. Een nieuwe commandant met een mildere zienswijze. "Hij wordt omringd door vrouwen " vertelt de officier terloops. Uiteindelijk beseft de officier dat de wereld niet meer dezelfde is, en als ook de reiziger hem niet kan helpen verdwijnt hij samen met het apparaat in de afgrond. De epiloog is misschien nog interessanter, want de reiziger is uiteindelijk aangekomen in de strafkolonie voor een onderhoud met de nieuwe commandant maar na het bezoek aan het graf van de oude commandant vertrekt hij zonder uitleg en laat Kafka de lezer achter met de veroordeelde en de soldaat. De reiziger durft geen keuze te maken volgens mij, de onzekerheid, toch een belangrijk thema in Kafka zijn werk en leven, zorgt voor het overhaaste vertrek.

Weer een sterk kortverhaal van Kafka. Ditmaal wat al te mysterieus, maar wel met een beklemmende sfeer. Eigenlijk zet Franz hier vraagtekens bij het nut van een bestraffend judicieel systeem en de daarmee samenhangende vraag: wat is rechtvaardigheid? Je zou het e.e.a ook op kunnen vatten als een religieuze allegorie.(Schuld staat immers al vast- wie zonder zonde is, werpe de eerste steen- en de veroordeelden worden in een gat (hel?) gegooid). Dit verhaal greep me desalniettemin minder aan dan 'De Metamorfose'. Dit boek is minder emotioneel en wat afstandelijker.

Misselijk makend kortverhaal maar schitterend geschreven. Wie nog twijfelt aan de misantrope visie van K. vindt hier nog wat aanwijzingen.
Mooi hoe de “veroordeelde” een metafoor is voor de mens opgetrokken uit zelf- en sensatiezucht.
De schoonheid van de moderniteit krijgt eveneens een veeg uit de pan,
En verder vraag ik me af of het motief van de in het theehuis begraven commandant - inclusief grafschrift - geen verdoken aanval op het christendom is.