La Magnitud de la Tragèdia - Quim Monzó (1989)

Hoe er een hele mythologie is ontstaan rond dat kleine stukje mannenlichaam. In deze tragikomische Catalaanse roman 'De Omvang van de Ramp' (1989) krijgt trompettist en notoir rokkenjager Ramon-Maria zijn geslachtsdeel niet omhoog als hij net een begeerde operadiva heeft geschaakt. In de grappigste passage beschrijft Quim Monzó (vol bombast en opgeklopte emotie) hoe een hemelschreiend noodlot neerdaalt op zijn impotente hoofdpersoon. Er zijn niet genoeg hyperbolen om de karikaturale pathetiek te omschrijven van mannelijkheid en man-zijn in traditionele zin: als iets wat valt af te meten aan bedprestaties en competitiedrift. Waar een begripvolle, empathische en sussende vrouwenblik als een vernederende dolksteek binnenkomt, omdat het liefdesspel niet meer volgens de regels gespeeld wordt. Ramon-Maria roept de duivel aan en de ochtend erop gaat het bloed weer stromen. Maar nu zit hij opgescheept met een erectie die niet meer weggaat én die ook nog de aankondiging blijkt van een (fictieve) terminale ziekte. Nog meer pathetiek, nog meer opgeklopte emotie over een man die zijn plek in de wereld verliest.

'De Omvang van de Ramp' (1989) voelt een beetje als een Brusselmans waar tragiek en klucht zo dicht bij elkaar liggen, dat nooit duidelijk wordt welke emotie Monzó probeert op te roepen. Het stijlmiddel van de hyperbolische, bombastische overdrijving wordt te snel een vermoeiende herhaling van zetten. Het helpt ook niet dat het perspectief sluipenderwijs verplaatst wordt van Ramon-Maria's existentiële penisproblemen naar de eerste seksuele ontmoetingen die stiefdochter Anna-Francesca heeft met het andere geslacht. Al vind ik het een aardige vondst dat deze twee personages, die overduidelijk veel invloed op elkaars leven hebben, geen directe interactie hebben. Ook seksueel zijn ze elkaars gelijken én tegengestelden: hij draagt de eenzame consequenties van zijn impulsen als mannetjesjager, terwijl zij moet leren wie ze tot haar lichaam wil toelaten en wie niet. En hoewel puberkenau Anna-Francesca alles wil loslaten wat doet denken aan Ramon-Maria, staat ze dichterbij diens karikaturale mannenidealen dan ze zelf denkt. Het is jammer dat het spanningsveld tussen stiefvader/stiefdochter meer narratieve slimmigheid blijft dan geloofwaardige karakterpsychologie. Hun conflict dooft als een nachtkaarsje in een onsubtiele en voorspelbare finale.