Ali und Nino - Kurban Said (1937)

Ik was er niet bij maar de schrijver wel en het lijkt me dat hij een goed beeld geeft van plaats en tijd waar deze liefdesgeschiedenis zich afspeelt. Hij weet bovendien de aandacht tot het einde goed vast te houden (in ieder geval die van mij). Het blijft een beetje aan de oppervlakte maar daar gebeurt genoeg.
Het gaat over opkomen voor de eigen identiteit. Als moslim of christen, als man of vrouw of als inwoner van het gebied waar je opgegroeid bent. Op de achtergrond woeden WO I en de strijd om olie.

Ik vond het een soms fascinerende beschrijving van een uithoekje in de geschiedenis op een moment dat er tal van veranderingen stonden te gebeuren. De hoofdpersoon Ali staat met een been in het verleden en met een been in de moderne tijd en is de verpersoonlijking van de tweestrijd tussen oud en nieuw, tussen Europa - paradoxaal dan al het 'oude' Europa van voor de 1e wereldoorlog en Azië - de oude haast mystieke Oriënt, die van stilstand, harems en eunuchen. De liefde tussen Ali en Nino is evenzeer symbolisch voor die tegenstelling, hoewel Ali wel erg idealistisch geportretteerd wordt met zijn verregaande begrip voor Nino's totaal verschillende achtergrond.. Mooi tragisch einde...

Eerst maar even wat biografische informatie over de schrijver van ons kwartaalboek. Ik trof dit aan in het nawoord van de uitgave van De Bezige Bij (2009) en het is interessant genoeg:
Kurban Said is het pseudoniem van de in Bakoe geboren jood Lev Nussimbaum, die in 1920 naar Berlijn vluchtte, zich tot de islam bekeerde en de naam Essad Bey aannam. Overigens werden de royalties van diens boeken uitgekeerd aan een Oostenrijkse Barones, genaamd Elfriede Ehrenfels von Bodmershof, die ze vervolgens weer doorsluisde naar de echte Kurban Said. Kortom; er zit een veelheid aan identiteiten achter deze auteursnaam verborgen, een gegeven dat de Oosterse geheimzinnigheid van deze roman alleen maar vergroot.

Dan het boek zelf, een liefdesgeschiedenis die de naam draagt van de twee geliefden die erin figureren, Ali und Nino. Het verhaal is totaal niet vernieuwend, en hetzelfde geldt voor de manier waarop het verteld wordt. Ali und Nino is een klassiek drama over een onmogelijke, slechts gedeeltelijk vervulde liefde, fraai ingekleurd met de botsing tussen de Oosterse en Westerse cultuur. Meest opvallend aan dat laatste is toch wel de manier waarop duidelijk wordt gemaakt hoezeer bepaalde waarden uit elkaar liggen; uitingen van liefde en medelijden worden door de moslims uit het boek geminacht, terwijl een bloedwreker als held vereerd wordt. Ook de trots die men haalt uit een roemrucht verleden is een weerkerend motief. De keerzijde hiervan is dat de huidige positie in de wereld niet goed begrepen wordt en vernieuwing wordt afgewezen. Al met al een boek met een zekere vooruitziendheid en thema's die nog niet aan actualiteit hebben ingeboet.

De roman leest prettig en vooral vanaf halverwege kreeg het verhaal me mee en gingen de personages me steeds meer aan het hart. Ondanks het gebrek aan inventiviteit in zowel vorm als inhoud is de uitvoering zo overtuigend dat ik hier uiteindelijk wel 3,5 Oosterse sterren aan kwijt kan.

een erg boeiende reis in plaats, tijd en cultuur
Leesreis om de wereld: Azerbeidzjan | Lalagè leest - lalageleest.wordpress.com