De Nieuwe Man - Thomas Rosenboom (2003)

Erg goed boek, een typische Rosenboom. De sfeer druipt van de pagina's in lange, kleverige draden. Langzaam raak je omkapseld door de zware, barokke zinnen, de uitingen van een fenomenaal taalgevoel. En dan zijn er nog de personages, sommigen in hun kleinburgerlijkheid ontroerend, anderen juist ondoorgrondelijke silhouetten. 4*

'De Nieuwe Man' verhaalt over een scheepsbouwer aan het begin van de 20e eeuw die ooit zelf het scheepswerf van zijn vader heeft overgenomen. Hij heeft echter zelf geen zoon om van hem de werf over te nemen, In een van zijn werkmannen, Niesten, ziet hij een goede man voor zijn dochter en een opvolger van hem in zijn bedrijf. Als ze eindelijk zijn getrouwd, behandelt hij hem als de zoon die hij nooit had, iets wat hem niet in dank wordt afgenomen.
Het is een boek zoals we dat van Rosenboom kennen. De onafwendbaarheid van het einde, een beetje wereldvreemde hoofdpersoon die het gevoel heeft dat hij midden in de wereld staat, de lange mooie zinnen, alles is weer aanwezig. Hier zit voor mij dan ook het zwakke punt. We kennen dit kunstje van Rosenboom ondertussen wel, vooral ook omdat het minder goed is dan eerdere van Rosenboom's werken.

Een zeer sterk boek van Rosenboom, die nu al een van mijn favoriete schrijvers is (heb alleen dit boek gelezen en ben al een tijdje bezig in Publieke Werken). De twee boeken die ik van hem heb gelezen hebben wel wat duidelijke overeenkomsten, maar zijn in andere opzichten ook weer duidelijk verschillend.
Overeenkomsten zijn de wat (wereld)vreemde en hilarische hoofdpersonen. In Publieke Werken zijn dat er zelfs twee, hier is dat slechts Berend Bepol. Maar wat is hij grappig! Rosenboom beschrijft zo goed wat hij doet en denkt, en de ongemakkelijke situaties die telkens ontstaan rondom hem zijn heerlijk om te lezen. Je moet er heel erg om lachen maar voelt ook plaatsvervangende schaamte. Het verhaal blijft ook erg spannend omdat het duidelijk naar een climax toewerkt, en je merkt duidelijk dat Bepol een beetje aan zelfdestructie doet. Ik ben slecht in symboliek verklaren etc., maar ik neem aan dat Bepol staat voor vroeger en Niesten eigenlijk voor de toekomst. Het verhaal speelt zich dan ook (net als Publieke Werken) af op een moment in de geschiedenis die echt een keerpunt was. De knullige omgang tussen beide karakters, en dus tussen verleden en toekomst, zijn ook erg grappig en ongemakkelijk. Beide personages verschillen ook enorm van elkaar, en Niesten heeft ook wat geheimzinnigs.
Wat Rosenboom ook erg goed doet is de tijdsgeest weergeven. Ik heb het niet meegemaakt natuurlijk, maar je waant je echt in die tijd. Rosenboom gebruikt ook een lekker ouderwets taalgebruik en heeft sowieso al een erg mooie en goede schrijfstijl, en hij lijkt ook heel goed zijn research te hebben gedaan en stopt het boek ook vol met de nodige jargon. Daardoor kom je echt helemaal in de sferen van het boek.
De uiteindelijke climax mag met recht een climax worden genoemd, is dan ook zeer de moeite waard.

Weer een roman van Rosenboom waar de oer-Hollandse spruitjeslucht vanaf lijkt te stomen, dit verhaal over een ondernemer in de scheepsbouw anno 1920, die zijn toekomst ziet in de zwijgzame schoonzoon Niesten. Helaas blijkt de beste kerel minder makkelijk te sturen dan hoofdpersoon Bepol denkt.

Ik houd er van hoe Rosenboom zijn boeken vult met eindeloze sfeerbeschrijvingen, die authentiek aan doen. Hij heeft zich echt verdiept in hoe het is om in die tijd te leven, met de daarbij behorende gebruiken en opvattingen. Het is wel taai om je door de roman te werken, aangezien hetzelfde verhaal in veel minder bladzijden verteld had kunnen worden. Maar toch geeft het me in deze nabeschouwing een goed gevoel om terug te denken aan de tijd die ik met het boek besteed heb. Rosenboom weet op geheel eigen wijze onze Nederlandse handelsgeest te vatten in zijn karakters, met al hun arrogantie, vals idealisme en zelfverheerlijking.