Geroj Nasjego Vremeni - Michail Joerjevitsj Lermontov (1840)

De verhalen die Lermontov in De held van onze tijd vertelt rond hoofdpersoon Petsjorin zijn erg pakkend. Zoals eigenlijk bij elke Rus die in de 19e eeuw iets op papier heeft gezet, komen de personages vrijwel direct tot leven. Die vrouwen ook, zucht, had je ze nu nog maar zo. De structuur van het boek is vrij ingenieus, hoewel ik liever een meer continue lijn zie. Tevens had ik graag nog wat meer psychologische uitdieping van de hoofdpersoon gezien, dat blijft eigenlijk beperkt tot een tweetal passages van zelfanalyse. Niettemin een krachtig boek dat ook nu nog fier overeind staat als de eerste moderne Russische roman. Dit gaat denk ik mijn eindejaarslijstje wel halen.

Ik kan er niet echt de vinger op leggen waarom, maar ik vind dit echt een fantastisch werkje. Misschien zijn het de vele anekdoten die de persoon van Petsjorin zo vormen. Of dat het Russisch is en ik werd meegenomen naar die tijd, wat me altijd bevalt bij de Russen. Of de mooie beschrijvingen van mensen, van natuur, de vele interessante gedachten en aforismen of gewoon de heel soepele stijl (ook een compliment aan de vertaler Boland). Of de diepgang die er toch in zit en de psychologische uitwerking van de hoofdpersonen. Of de verschillende vertelperspectieven waardoor het nooit gaat vervelen. Of de subtiele humor. Of gewoon een combinatie van dat alles. Ik zou vooral zeggen: lees het zelf en ontdek dat dit een een heel leuk

Allereerst: wat een fantastische titel! Ironischer krijg je het haast niet. Alleen daarom al wilde ik Een held van onze tijd graag lezen.

Dat lezen viel aan het begin nog niet zo mee. Er is een ik-persoon die van een ander een verhaal hoort over nog weer een ander, en ondertussen uitgebreid de natuur van de Kaukasus beschrijft. Nu heb ik niets tegen raamvertellingen, maar in dit geval komen er wel een boel nutteloze woorden omheen. Petsjorin komt al naar voren als een interessante figuur, maar ik krijg het verhaal toch liever uit de eerste dan uit de derde hand. Gelukkig komt dat later nog.

Eerst krijgen we een deel dat zich afspeelt in Tamanj en dat ik matig interessant vond. Daarna komt het verhaal prinses Mary en dan verandert mijn mening ineens radicaal. Wat een goed verhaal! Petsjorins gecompliceerde persoonlijkheid wordt steeds vanuit andere invalshoeken zichtbaar. Waar hij me tot nu toe erg weinig deed, wordt hij in dit verhaal ineens heel interessant - hij wordt me zelfs dierbaar. Petsjorin kun je moeilijk een held noemen, maar toch wordt het begrijpelijk wat vrouwen in hem zien. Prinses Mary krijgt vooral de mooie kanten te zien, maar Vera doorziet Petsjorin geheel, en toch houdt ze van hem. Zij ziet hoe diep ongelukkig hij is en hoe hard hij dat probeert te verbergen, zelfs voor zichzelf. Petsjorin is hard en cynisch, hij doet dingen die overduidelijk niet door de beugel kunnen, maar toch voel ik enige sympathie met hem, omdat je toch altijd die ongelukkige onderlaag in zijn persoonlijkheid er doorheen ziet sluimeren.

Ik vond de relatie van Petsjorin met Vera, of beter nog, de hele vierhoeksverhouding (ook eens wat anders) tussen Petsjorin, Groesjnitski, Vera en prinses Mary bijzonder interessant. De dramatische ontknopingen (het duel tussen Petsjorin en Groesjnitski, Petsjorins poging om Vera nog eenmaal te zien) waren geweldig. Je krijgt even de hoop dat alles toch nog anders wordt voor Petsjorin - misschien is hij nog niet verloren. Maar helaas! Het paard sterft, Petsjorin komt weer tot zichzelf en kruipt terug in zijn cynische schulpje. Als dit verhaal op zichzelf stond had het van mij zeker 4,5 sterren gekregen.

Na dit verhaal volgt er nog de fatalist, wat op zich ook een goed verhaal is, maar mijns inziens op een wat vreemde plek. Het hangt er een beetje los aan. Ik snap wel dat het in het geheel hoort, maar ik vind het een wat vreemde manier om te eindigen. Zoals hierboven opgemerkt, is het ook wel vreemd dat er hierna niet nog een opmerking van de verteller komt. Zo eindigt Een held van onze tijd een beetje in een anticlimax.

Petsjorin is een bijzonder boeiend figuur, maar het duurt tot halverwege het boek dat ik het verhaal ook echt de moeite waard vind. Wat mij betreft had prinses Mary wel 200 pagina's mogen duren en de rest flink ingekort worden. Nu komt mijn oordeel wat gemiddeld uit.