menu

Max Havelaar, of De Koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij - Multatuli (1860)

Alternatieve titels: Max Havelaar | Max Havelaar, of De Koffieveilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij

mijn stem
3,57 (181)
181 stemmen

Nederlands
Sociaal / Autobiografische Roman

296 pagina's
Eerste druk: Jacob van Lennep, Amsterdam (Nederland)

'Max Havelaar' is een aanklacht tegen het misbruik van het cultuurstelsel, tegen herendiensten en tegen plichtsverzuim door Nederlandse ambtenaren in Nederlands-Indië. In de vorm van een raamvertelling begint het verhaal door de ogen van Droogstoppel, een gierige man van de hogere klasse, die door een zekere Sjaalman een manuscript in zijn handen krijgt gedrukt. Hij besluit het te lezen, waarop het verhaal overspringt naar Max Havelaar, die zojuist een baan heeft gekregen als assistent-resident in Nederlands-Indië. Al gauw komt hij hier achter het onrecht dat de inwoners wordt aangedaan, waarop hij besluit hier tegen te strijden.

zoeken in:
Moest ik een top drie samenstellen van de beste werken uit de Nederlandse literatuur, dan zou deze er zeker weten in staan.

In wezen is het natuurlijk een betoog dat vreselijk betuttelend is met een paternalisme dat zijn weerga niet kent, prima passend in de geest van Dekkers tijd. Toen ik het voor het eerst las had ik dat nog niet door. Ik werd alleen gegrepen door een ietwat stijve maar o zo mooie schrijfstijl en de voelbare woede van de schrijver die zich op het eind niet meer in leek te kunnen houden, al zijn personages met een zwiep van tafel veegt en zelf het heft in handen neemt.

Toen ik wat ouder was, las ik de Max Havelaar opnieuw en vielen me de onderliggende motieven wel op. Postuum heb ik me na die tweede leesbeurt een beetje kwaad lopen maken op Dekker (als indo derde generatie zijnde, kun je nagaan). Maar toch. De man had me zo in de greep met zijn romantiek, zijn goudeerlijke oprechtheid, zijn schrijftalent en dat heeft-ie nog. Bovendien was Multatuli vanuit zijn standpunt en die van zijn tijdgenoten zowel vreselijk traditioneel in zijn opvattingen als een rebel. Ik heb het hem uiteindelijk toch vergeven.

Het is dat ik niet meer kan geven, vijf heel dikke sterren.

avatar van eRCee
4,0
Dionysos schreef:
Postuum heb ik me na die tweede leesbeurt een beetje kwaad lopen maken op Dekker (als indo derde generatie zijnde, kun je nagaan).

Waarom dan precies?

De indrukwekkende aanklacht die in Max Havelaar wordt uitgeschreeuwd vind ik nog steeds de ruggengraat van het boek. Paternalistisch voor mijn part maar wel met reden.
Qua stijl is het door Dionysos genoemde moment wanneer de schrijver zijn personage de mond snoert indrukwekkend. En natuurlijk dat prachtige verhaal over Saidjah en Adinda.

Hopelijk hoeft het dus maar één keer gezegd te worden: dit boek is niet saai. 4*

5,0
Hmm... het betuttelende heb ik nooit zo ervaren. Misschien vooral omdat ik me niet aangesproken voelde door de schrijver, die zich vooral richtte op hen die het onrecht aandeed. Ik las het dan ook vooral op een "yeah! vertel het hen!" manier, met groot respect voor Dekkers, die het aandurft om zijn nek voor anderen uit te steken. Zeker wanneer je het in zijn tijdscontext plaatst, waar mensen die zich tegen de politiek keren op straat gegooid kunnen worden, met letterlijk niets meer om handen, als ze al niet in het gevang werden gegooid.

Inderdaad, met name aan het einde neemt zijn agressie toe, geweldig hoe dat in zijn schrijven merkbaar wordt. De man heeft veel gevoel in het werk gelegd, wat zijn betrokkenheid des te meer aangaf. Zoals je zei, wellicht een van de belangrijkste boeken uit de Nederlandse literaire geschiedenis. 5*

eRCee schreef:
(quote)

Waarom dan precies?


Hoewel Dekkers stellingname tegen het Cultuurstelsel op zich wel een verbetering voor de Indonesiërs betekende, schijnt duidelijk door dat ook hij weigert hen als een volwaardig volk te beschouwen dat in staat is voor zichzelf te zorgen; in wezen kòn Indië dus geen recht hebben op enige vorm van autonomie. Zoals ik zei past dat geheel in het denken van die tijd, maar vanuit onze contemporaine waarden bezien vond ik het kwalijk.

In dat opzicht is hij dus erg traditioneel, zijn vorm van parternalisme zoals die in zijn boek naar voren komt is pas later door de Nederlandse beleidsmakers overgenomen in de praktijk (vooral onder Drees, meen ik). Dat stond een beetje krom in mijn post hierboven.

0,5
Een van de verschrikkelijkste boeken die ik ooit heb moeten lezen. Vreselijke schrijfstijl, geen boeiend verhaal, ronduit saai.

De docente heeft het verschrikkelijk geprobeerd, maar dit boek staat zeker in mijn top10 van leesverschrikkingen. 0.5*

Mede hierdoor heb ik jaren het idee gehad dat nederlandse literatuur per definitie minder goed is dan Engelse literatuur, aangezien dit een van de hoogtepunten zou moeten zijn. (rustig maar, ik ben er inmiddels achter dat er ook goede Nederlandse literatuur bestaat )

avatar van thomzi50
3,0
Moest dit boek voor school lezen, en ik vond het niet veel. Ik had het idee dat de docenten die dit zo de hemel in prezen het alleen maar goed vonden omdat het zo'n grote naam heeft, want behalve dat het toen origineel was kwamen ze niet met argumenten wat er zo goed aan was.

Het is wel aardig ingepakt, maar daar prik je snel doorheen, zeker omdat het boek zo lang is. Het gaat allemaal wat te lang door, en is me iets teveel een eenzijdige aanklacht tegen het Nederlands-Indië van de man die het zo goed voorhad met het hele gebeuren daar. Er is weinig (goede) humor te bekennen en zoals ik al zei is het geheel een flink stuk te lang. Dat de boodschap toen vernieuwend was kan wel zowezen, maar dat maakt het niet ineens nu een goed boek. Ik las het redelijk makkelijk uit, en het was wel interessant om te lezen, maar meer ook niet. Een twijfelgeval tussen 2,5 en 3,0. Ik begin met 2.5*

2,5
Ook ik heb dit boek ruim een jaar geleden moeten lezen voor school, en ik kan toch echt niet zeggen dat ik dit een goed boek vond. Hoewel Max Havelaar bekend staat als een van de belangrijkste boeken in de Nederlandse literatuur, vind ik vooral de schrijfstijl behoorlijk storend. Veel klachten en opsommingen, veel te lange 'scènes', waarin veel overbodige informatie voorkomt. Weliswaar komt de klacht van de schrijver goed over, en bevat het boek (zeker tegen het eind) enkele mooie stukken, het blijft een boek waarvan ik niet snap dat dit als verplichte kost genoemd wordt, door de vaak vervelende schrijfstijl en de te grote langdradigheid.

avatar van thomzi50
3,0
Werd gisteren op Nederland drie als 2-na beste boek aller tijden (uit Nederland uiteraard) gekozen

Soms doen die Nederlanders nog wel verstandige dingen .

0,5
Een verschrikkelijk boek om te lezen! Het is echt zo vaag en daardoor wordt het gewoon saai. Als je echt wilt slapen dan moet je dit boek lezen kwam ik achter. Het grappigste is dat dit boek één van de beste Nederlandse boeken ooit is! Dat begrijp ik echt niet.

5,0
Onbegrijpelijk juist dat dit meesterwerk zo laag scoort hier op BoekMeter. Ik had toch op zijn minst een topnotering verwacht

5,0
Een boek zo sympathiek als dit kun je toch niet haten?

avatar van ANDREO
5,0
Een boek om te koesteren en luid op straat voor te lezen!

5,0
Ik heb dit boek gelezen, mede omdat de leraren op school zeiden dat het een topper is en een gouden titel op de boekenlijst.

Met een onverschillig gevoel begon ik aan dit boek (ik wist niet wat ik kon verwachten van de nederlandse literatuur en uit deze eeuw).

Naarmate ik verder las kreeg ik steeds meer plezier in het lezen, en trok ik er toch wijze lessen uit. Ook kreeg ik een beeld van de Oost-Indische maatschappij uit die tijd.

Mijn conclusie is dat dit een topboek is, echt goede nederlandse literatuur, en plezierig om te lezen. Er zit een goede verhaallijn in en deze wordt redelijk opgebouwd. Terecht staat dit boek op mijn nederlands boekenlijst, en hoog ook!

3,5
Onder verplichting moesten we dit boek lezen, eind 6e klas middelbare school. Daar hadden de meesten geen zin in, ik zelf eerlijk gezegd ook niet, vooral niet na de eerste bladzijdes lezen.
Uiteindelijk was ik met 5 anderen de enige die het boek tot en met de laatste bladzijde gelezen heb(en het was het waard, want zo heb ik mooi wel een 8,2 verdiend).
Zo slecht als het boek begon, zo goed eindigde het ongeveer. Al vind ik het nog steeds geen topper.
Het is een mooi verhaal, begint alleen belachelijk langdradig en vele dingen vind ik overbodig en vermoeiend om te lezen. Daarnaast is het wel knap geschreven, mooie stijl. Geweldig hoe de schrijver de pen op het einde overneemt, ja wat dat betreft is het geweldig gedaan. Alleen omdat het boek me verder toch niet zó heeft gegrepen, kan ik er niet meer voor geven dan een 3,5.

Blijkbaar ben ik de enige scholier die het niet heeft moeten lezen met een hijgende leraar in zijn nek, die een cijfermatig pistool tegen zijn achterhoofd drukte en brieste dat hij moest 'lezen, verdomme, lezen, slappe lul dat je bent!', en het boek beviel mij dan ook best goed.

Alleen dat begin al: met die heerlijk narcistische Droogstoppel, makelaar in koffi - Lauriergracht nr 37 - en zijn aanklacht tegen alle leugens. Had ik die eerste zoveel bladzijden een punt mogen geven, het zouden er zomaar eens 4,5* kunnen worden; ik heb me scheef gelachen.

Daarna verschijnt Max Havelaar - het personage van de titel nota bene! - en maakt het boekje een duikvlucht naar beneden. De ene ellenlange dialoog volgt de andere op en ik wist lang niet altijd mijn hoofd erbij te houden. Gelukkig kwam Droogstoppel, makelaar in koffi - Lauriergracht nr 37 - om de zoveel tijd in beeld om de pijn even te verlichten. Was het boek daarna niet uit haar dalletje omhoog geklommen, dan zou het eindcijfer slechts een 3,0* inhouden.

Maar! Daar kwam het liefdesverhaal van Saidjah en Adinda voorbij, en ik werd er zowaar door gegrepen. Ik hou normaal gesproken totaal niet van liefdesverhalen, maar dit was prachtig geschreven en ontroerend om mee te maken. (En de zin: '...het dorp was door de Nederlanders bezet, en dus stond het in brand', of iets van gelijke strekking is tevens veelzeggend.)
Vanaf hier schiet het boek weer de hoogte in, als Havelaar een einde wilt maken aan het onrecht in Lebak, en men - in plaats van het daadwerkelijk op te lossen - hem overplaatst naar een ander gebied. Geweldig einde, waarin Multatuli zelf de pen van Stern overneemt en oproept tot het beëindigen van het onrecht in Nederlands-Indië.

4,0*

avatar van Raskolnikov
4,0
Het plezier van het lezen van oude literatuur is dat deze me zo vaak weet te verrassen door totaal niet te zijn wat ik er op voorhand van verwacht. Tijdloos in plaats van ouderwets. Komisch in plaats van strenge serieusheid. Die verrassingsfactor kom ik in 20e eeuwse literatuur zelden tegen, maar gaat wel vaak op voor ouder werk. Zo'n werk was ook Max Havelaar, waar ik een humorloze aanklacht verwachte, en een stijl en structuur die daartoe volledig in dienst stond. Niet is minder waar, het is zelfs de originaliteit van de vertelstructuur die het boek de vitaliteit geven, niet eens zo zeer de ontroerende noodkreet waar het allemaal om te doen is. De raamvertelling waarin een kleinburgerlijke koffieverkoper samen met een collega een boek schrijft aan de hand van manuscripten, worden doorspekt met gemopper en reflecties op het verhaal zelf. Zo worden de (inderdaad) saaie passages over Indië af en toe onderbroken door een relativerend 'ik had toch gezegd dat het eentonig was', of merkt de koffieverkoper op dat de komende hoofdstukken (!) even doorbijten zijn. De lange quasi-filosofische gesprekken die Havelaar met zijn vrienden voert zijn bij tijd en wijle slaapverwekkend, maar leuk is de parabel over de Japanse steenhouwer. Toch wel indrukwekkend is het slot, als Multatuli zelf in het verhaal 'inbreekt' met zijn noodkreet dat 'de Javaan onderdrukt wordt'. Hij vergelijkt de in zijn ogen ongeletterde manier waarop hij het verhaal schreef met een 'houd de dief'-kreet: lelijk, maar effectief. Met die lelijkheid valt het wat mij betreft dus nogal mee, maar ik erken dat Max Havelaar niet makkelijk meeleest. De leeservaring die Karl in bovenstaande post beschrijft ging precies zo voor mezelf op. De moeilijke leesbaarheid is voor een deel te wijten aan het feit dat in mijn uitgave, een oude Salamander, de 'ij' nog geschreven wordt met een 'y'. Geen idee of dat in modernere versies bijgewerkt is, maar zo ja, dan kan ik aanraden hier rekening mee te houden.

Zojuist de zogenaamde 'hertaalde' versie van Gijsbert van Es besteld. Ben benieuwd wat meneer van Es ervan heeft weten te bakken. Persoonlijk had ik niet veel moeite met het ouderwetse taalgebruik (of zelfs de ouderwetse spelling) van Max Havelaar, maar aan de andere kant: mijn zusje is nu ook geïnteresseerd in deze klassieker - geheel verdiend natuurlijk, want het is een prachtboek.

avatar van eRCee
4,0
Tsja, zie ook niet zoveel nut in een hertaling. Het boek is toch nog prima te lezen en het archaische taalgebruik geeft direct een mooi tijds- en sfeerbeeld. Lijkt mij dus een achteruitgang, per definitie.

avatar van thomzi50
3,0
Ja, dat lijkt me ook helemaal niets, vind dat juist een van de grootste charmes van het boek.

Minpunt is in ieder geval dat aan het begin van elk hoofdstuk een korte samenvatting staat van wat komen gaat. Doet je toch afvragen wat de doelgroep van deze hertaling precies is...

avatar van Halley23
4,5
Halley23 (moderator)
Heb de hertaling van de week even ingezien, die korte samenvattingen slaan werkelijk nergens op. Ik heb trouwens vernomen - en dat is nog veel ernstiger - dat meneer de hertaler het heeft gedurfd niet minder dan eenvijfde van het oorspronkelijke boek weg te strepen. Als dat werkelijk zo is dan is het geen hertaling maar een verkrachting...

avatar van Aazhyd
Ik heb begrepen dat de hertaling vooral gericht is op scholieren.

Uit de recensie van Kees van der Pol:
Het is Van Es gelukt om door modern taalgebruik, het weglaten van onnodige uitwijdingen en het handhaven van de belangrijke kern van het boek een acceptabele 21e eeuwse versie van het boek te publiceren. Op zich is dat al een groot compliment waard. (…) Er ligt nu een mooie taak weggelegd voor de bevlogen docent Nederlands: gooi de oude exemplaren van Max Havelaar uit de schoolbibliotheek, schaf voor 10 euro 100 exemplaren van de nieuwe versie aan en maak een lesbrief waarin de belangrijkste zaken aan de leerlingen worden duidelijk gemaakt. Met het nieuwe middel ‘smartboard’ kunnen beelden uit de film van Max Havelaar (1976) worden vertoond. Al was het alleen maar de indrukwekkende passage van Saïdjah en Adinda. En het meest waarschijnlijke nog: de betrokken docent Nederlands die zijn vak wil bijhouden, zal wellicht voor de eerste keer zelf het boek helemaal kunnen uitlezen.

avatar van Halley23
4,5
Halley23 (moderator)
Aazhyd schreef:
Ik heb begrepen dat de hertaling vooral gericht is op scholieren.


Akkoord, maar zet zoiets dan met vette letters op de omslag, dan is de 'gewone' lezer een gewaarschuwd mens...

In dat geval zijn scholieren vandaag de dag schijnbaar nog te stom om voor zichzelf even de inhoud van een bepaald hoofdstuk op een rijtje te kunnen zetten. Voor die leerlingen zal de hertaling dan wel een geschenk uit de hemel zijn. Met Kees van der Pol ben ik het niet helemaal eens: hou die oude exemplaren van Max Havelaar lekker in de schoolbibliotheek, zodat leerlingen met een concentratieboog van langer dan dertig seconden van een écht meesterwerk kunnen genieten.

5,0
Inderdaad zeg. In het kader van 'kauw de stof zoveel mogelijk voor, dan hoeft de leerling niet meer te werken, maar alleen nog maar te slikken. Ik zie al zo gebeuren dat ze alleen nog maar de samenvattingen lezen en dan clImwn het boek gelezen te hebben. Zucht.

avatar van eRCee
4,0
Vind het sowieso een misvatting om te denken dat je interesse kunt opwekken door iets te versimpelen. Het lijkt me eerder dat scholieren die wél interesse hebben in "de Max Havelaar" teleurgesteld zullen raken door zo'n gestripte versie.

3,5
Ik heb beide versies gelezen, en ik vind het met de gestriptheid nogal meevallen. De hertaalde versie heeft inderdaad minder woorden dan het origineel, maar dat komt vooral doordat Van Es de zinnen simpeler heeft gemaakt, en hier en daar een uitweiding heeft weggeknipt. De strekking en de inhoud blijven dus hetzelfde, alleen zijn sommige stukken nu minder langdradig.
Het origineel heb ik zo'n twee jaar geleden voor het eerst gelezen (voor mijn studie). Natuurlijk vond ik Droogstoppel toen een intrigerend en humoristisch personage, natuurlijk erkende ik toen de literaire trucs, en natuurlijk begreep ik dat het boek een aangrijpende aanklacht tegen de toenmalige omgang het Nederlands-Indië was. Maar ik lees toch het liefst over dingen die me nader aan het hart gaan, waar ik uit mezelf voor geïnteresseerd ben. Helaas is Nederlands-Indie juist een van de onderwerpen waartegen ik enige aversie heb (komt misschien omdat een groot deel van de geschiedenislessen er over ging), en zo beviel het boek me niet echt. Ik ben een liefhebber van lange zinnen en archaïsch taalgebruik, maar een roman die ik eigenlijk niet wil lezen, heb ik het liefst zo snel mogelijk uit en die twee uitgangspunten botsen nogal met elkaar.
Recentelijker moest ik (weer voor mijn studie) de hertaling lezen. Daar begon ik met grote vrezen aan: enerzijds beviel Max Havelaar me in de originele taal al niet, anderzijds krijg ik wat allergische reacties bij hertalingen. Maar het bleek mee te vallen: natuurlijk is de taal nu een stuk kaler, en natuurlijk zijn de inleidinkjes boven ieder hoofdstukje nogal stompzinnig, maar Droogstoppel was nog steeds grappig, de literaire trucs werkten nog, en bovendien werd ik minder gehinderd door mijn desinteresse - omdat ik weinig moeite hoefde te doen om er doorheen te geraken.
Qua leesplezier gaat mijn voorkeur dus uit naar de hertaling, al besef ik dat het origineel 'mooier' en 'beter' is. Wat mij betreft is de hertaling zo'n slechte zet dus niet, maar ik vind wel dat iedereen die de hertaling aan iemand anders aanraadt, ook moet wijzen op het origineel. In klassen moeten bijvoorbeeld vergelijkingen gemaakt worden.
Helaas heeft Van Es niet al mijn ergernissen weg weten te poetsen. Vooral van de ongelooflijk zoetsappige manier waarop de relatie tussen Max Havelaar en Tine wordt uitgewerkt krommen mijn tenen, en de overdreven vriendelijkheid waarmee Havelaar door alle ‘goeden’ wordt behandeld geeft ook te denken.
In mijn persoonlijke favorieten lijstjes zal Max Havelaar dus niet te vinden zijn, maar ik vind het boek wel interessant omdat engagement en gevoel voor literaire trucage er zo in samenkomen. Het lijkt me echter niet dat door deze roman veel jeugdigen zullen overstappen naar wereldwinkelartikelen, zoals Van Es hoopt te bereiken. Ik denk namelijk dat literatuur niet (meer) zo’n grote invloed kan uitoefenen op de maatschappij. En daar loopt het ook spaak in de discussies tussen literatuurpuristen en de hertaler: het evenwicht tussen vorm en inhoud is verstoord. Daar heeft de hertaler geen boodschap aan, maar de liefhebber van literatuur wel.

avatar van liv2
Wordt terug heruitgebracht in verkorte versie en modern Nederlandsl (17 januari 2013 bij Nieuw Amsterdam)

WPG Uitgevers

avatar van mjk87
3,5
Waarom waarom waarom. Alsof je met modernere taal dit boek wel weet te laten aanspreken bij jongeren of wie dan ook. Buiten dat, dit is toch prima te lezen als je Nederlands kent? En verkort? Alsof je uit de Bijbel het boek Job weglaat, of een tiental stuks aan psalmen, gewoon omdat het kan.

Overigens, tijd dit weer eens te lezen. Vond het toen knap maar saai, dat zou wellicht weleens anders kunnen zijn nu.

Gast
geplaatst: vandaag om 15:46 uur

geplaatst: vandaag om 15:46 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.