Train to Pakistan - Khushwant Singh (1956)
Alternatieve titel: Trein naar Pakistan
Engels
Sociaal
240 pagina's
Eerste druk: Chatto & Windus,
Londen (Verenigd Koninkrijk)
India, 1947. In het dorpje Mano Majra leven moslims, sikhs en hindoes vredig naast elkaar, tot er er een trein vol vermoorde vluchtelingen in het dorp arriveert. De burgeroorlog rondom de stichting van India en Pakistan is begonnen. 'Trein naar Pakistan' is het diepmenselijke en ontroerende verhaal van een eeuwenoude dorpsgemeenschap die binnen enkele dagen uit elkaar wordt gescheurd. Met indrukwekkend weinig woorden toont Singh de lezer de complexiteit van opkomende polarisatie en geweld.
Het probleem is dat Train to Pakistan, over de bloedige scheiding tussen India en Pakistan volgend op de onafhankelijkheid van de Engelsen, als literatuur nogal tekort schiet. Het geeft een aardig beeld van een gruwelijk stuk geschiedenis en hoe dat door betrokkenen beleefd zal zijn. Het doet dat door een aantal personages die ‘ergens’ voor staan te belichten; een Sikh-priester, een magistraat, een rebelse tiener, een Britse sociaal werker en nog een aantal personages. Het blijven op psychologisch niveau stock characters. Ze krijgen te maken met dilemma’s die je wel kunt uittekenen en nergens tot een verrassende invalshoek leiden. Bovendien is de schaal van het drama veel te groot voor het geringe aantal pagina’s (175). Een onderwerp als dit, met deze veelheid aan personages, vraagt al snel om een pagina of 400.
Over de stijl moeten we het maar helemaal niet hebben:
Pag 14: “Kraaien beginnen te krassen in de kikarbomen”
Pag 15: “Kraaien krassen zachtjes vanuit de kikarbomen”
Pag 22: “Kraaien begonnen te krassen in de kikarbomen”
Pag 23: “De kraaien kwamen weer tot rust in de bomen”
Pag 24: “De kraaien vlogen wild krassend op uit de kikarbomen”
Dat geeft helaas zo ongeveer de rijkdom van beelden en woordkeuze in deze roman weer…
Al met al is een boeiende stukje Indiase geschiedenis in een hopeloos ouderwetse vorm opgediend. De literaire canon mag dan zwaar Westers georiënteerd, maar bestaat toch vooral uit werken die voor hun tijd vernieuwend waren en nog altijd zeggingskracht uitoefenen. Het is zeker wel mogelijk door Train to Pakistan (aan)gegrepen te worden, maar vernieuwend of anderszins uniek is de roman toch niet te noemen.