Na twee romans bereikt Sherlock Holmes een hoogtepunt met deze twaalf verhalen die in 1891 en ‘92 in The Strand Magazine verschenen. Dr. Watson is inmiddels getrouwd en heeft een eigen praktijk, maar hij bezoekt regelmatig z’n voormalige huisgenoot in Baker Street en stelt z’n interessantste zaken op schrift. Als ik-verteller is hij de link tussen de lezer en de moeilijk te doorgronden detective. Holmes is nauwelijks geïnteresseerd in misdaadbestrijding op zich, maar wel in het demonstreren van z’n methode, die gebaseerd is op observatie, logica en deductie.
Van het victoriaanse Londen krijg je een druilerig beeld, met koetsen, donkere steegjes, modder, mist en gaslantaarns. Soms verplaatst het zich naar het platteland, met gotisch aandoende huizen en gevaarlijke dieren. Sommige zaken hebben een voorgeschiedenis in de VS of in de Indische kolonie.
Meestal komt een cliënt op consultatie in Baker Street 221B, waar Holmes een en ander afleidt uit diens voorkomen en naar z'n relaas luistert. Dan gaan ze ter plaatse observeren om het mysterie op te lossen. In slechts vier verhalen komt er een moord voor; anders gaat het om diefstal, een verdwijning of zelfs geen echte misdaad. Het aantal verdachten is klein. Het raadsel is vooral hoe achter schijnbaar absurde gebeurtenissen toch een logische verklaring schuilgaat. Vaste ingrediënten zijn vermommingen, valse identiteiten en andere vormen van misleiding.
In het openingsverhaal A Scandal in Bohemia lijkt Holmes gevoelens te hebben voor de Amerikaanse operadiva Irene Adler, al meent Watson dat het om een puur rationele bewondering gaat. Hij laat zich gedeeltelijk door haar in de luren leggen. Holmes gebruikt hier een van z’n beroemdste citaten: “You see, but you do not observe.”
In The Red-Headed League laat Doyle zich van z’n humoristische kant zien met een kolderieke situatie waarvoor op het eerste zicht geen aannemelijke uitleg mogelijk is. In The Adventure of the Blue Carbuncle lijkt de zoektocht naar een gestolen juweel letterlijk tot een wild goose chase te leiden. The Adventure of the Speckled Band, Doyles persoonlijke favoriet, is een geslotenkamermysterie in een lugubere omgeving. Elk verhaal is een pareltje op zich. Deze bundel is een must voor elke liefhebber van detectivefictie.