Master i Margarita - Michail Boelgakov (1967)
Alternatieve titels: De Meester en Margarita | Мастер и Маргарита
Russisch
Sociaal
412 pagina's
Eerste druk: Moscow Magazine (periodiek),
Moskou (Sovjet-Unie)
'De meester en Margarita' bestaat uit drie parallelle verhalen. Eén verhaal gaat over het Moskou in de jaren dertig - dus over de stalinistische tijd - waarin Satan verschijnt, vergezeld door Engelen des Doods. Parallel daaraan loopt een verhaal dat speelt in Galilea onder de Romeinse bezetting, dus ten tijde van Jezus Christus. Het derde verhaal is een liefdesverhaal tussen een schrijver en een vrouw die alles verlaat om maar bij hem te kunnen blijven.
- nummer 48 in de top 250
5*
Geweldig boek dat in mijn top 10 staat. Prachtig hoe drie verhalen door elkaar worden verweven tot 1 verhaal. Het verhaal van Jezus en het proces daarvan met een net iets andere invalshoek dan alom bekend maakte op mij het meeste indruk. Verwijzingen richting Goethe en Faust zijn te bemerken en natuurlijk de algemene vraag die het boek uitdraagd: 'Wat is waarheid'.
5*
Mmm, de plot en Arkadi maken me bijzonder nieuwsgierig. Misschien wel mijn volgende te lezen boek, heel anders dan wat ik eerst van plan was: Schimmenrijk van Steenbeek. Moeilijke beslissing...
De magische elementen die het zwaartepunt vormen van de roman leveren nogal flauwe situaties op. Het vermaak van Duivels' gevolg in een stijfburgerlijk Moskou is een beetje plat en eentonig, slechts kater Behemoth zorgt voor wat humor. Centrale gedachte erachter is vooral de (individuele) vrijheid ten opzichte van alle systemen en structuren. Veel meer heeft dit gedeelte (waar mijns inziens de Meester en Margarita onderdeel van zijn) niet te bieden: de personages waar het om gaat worden nauwelijks uitgewerkt en de verhaalontwikkeling is mager.
Dan zijn er nog de fragmenten over Pilatus, voor mij het boeiendste deel van De Meester en Margarita. Dit is de tweede verhaallijn, afkomstig van de naamloze Meester zelf. Interessant en wat pakkender dan de rest.
Het boek leest lekker weg, is ook wel onderhoudend maar stelt mij toch teleur. Zowel verhalend als psychologisch blijft het te oppervlakkig. En fantasie op het niveau van heksen op bezemstelen hebben we inmiddels ook al stukken beter gezien... 3*
Het boek leest lekker weg, is ook wel onderhoudend maar stelt mij toch teleur. Zowel verhalend als psychologisch blijft het te oppervlakkig. En fantasie op het niveau van heksen op bezemstelen hebben we inmiddels ook al stukken beter gezien... 3*
Nu heb ik (nog) niet zo heel veel Russen gelezen, het ligt kennelijk niet aan mij dat dit veel vlotter leest. Inderdaad onderhoudend. Ik kan er verder weinig over oordelen want ik heb pas het eerste hoofdstuk uit. Maar ik moet zeggen, ik wist de plot niet meer precies en had direct in de gaten dat het hier Satan is die zijn intrede doet terwijl twee vrienden op een bankje bakkeleien of Jezus nu wel of niet bestaan heeft.
Dát ligt er wel dik boven op.
Even terugkomend op het vlotte en onderhoudende: zit 'm dat in de vertaling of de tijd waarin het geschreven is? Ik bedoel als ik Tolstoj of Gogol ernaast leg, is de stijl van een heel andere orde. Ook al verschillen de laatste twee óok weer in schrijfwijzen, ik vind het echt herkenbare Russen.
Even terugkomend op het vlotte en onderhoudende: zit 'm dat in de vertaling of de tijd waarin het geschreven is?
Eerder dat laatste. Je ziet toch bij veel boeken uit de 19e eeuw een wat archaischer woordgebruik en zinsconstructie (vergelijk bijvoorbeeld Couperus). Het zal ook samenhangen met de intentie van de schrijver. Tolstoj schrijft familiekronieken en probeert met uitgebreide beschrijvingen de psychologie van zijn karakters weer te geven en te analyseren. Dat is sowieso minder 'vlot'.
Tenslotte is De Meester en Margarita inderdaad niet zo herkenbaar Russisch. Maar dat komt denk ik niet alleen door de schrijfstijl.
Eerder dat laatste. Je ziet toch bij veel boeken uit de 19e eeuw een wat archaischer woordgebruik en zinsconstructie (vergelijk bijvoorbeeld Couperus). Het zal ook samenhangen met de intentie van de schrijver. Tolstoj schrijft familiekronieken en probeert met uitgebreide beschrijvingen de psychologie van zijn karakters weer te geven en te analyseren. Dat is sowieso minder 'vlot'.
Tenslotte is De Meester en Margarita inderdaad niet zo herkenbaar Russisch. Maar dat komt denk ik niet alleen door de schrijfstijl.
Dankjewel voor je berichtje. Een tijdje terug schreef ik (bij 'afscheid' van een paar gebruikers) dat het ook goed is om te kijken wat BoekMeter brengt. Voor mij o.a. dit: door BoekMeter ben ik anders gaan lezen. Ook andersoort werk, bijvoorbeeld de Russen. Deze laatste aspecten roepen soms vragen op. Het is fijn als ik daar dan uitleg bij krijg .
Dan zijn er nog de fragmenten over Pilatus, voor mij het boeiendste deel van De Meester en Margarita. Dit is de tweede verhaallijn, afkomstig van de naamloze Meester zelf. Interessant en wat pakkender dan de rest.
Het boek leest lekker weg
Hoewel het boek makkelijk wegleest schiet het weinig op: ik heb het nog steeds niet uit. Ook ik lees het liefst de twee bovengenoemde verhaallijnen en verlang eigenlijk wel naar het slot wat nog even zal duren.
Bij bepaalde passages ben ik ook nieuwsgierig geworden naar Bulgakov zelf. Na wat googelen vond ik dit (ik heb het filmpje niet afgekeken ):
http://www.vanhellemont.net/masterandmargarita/
In het nawoord wordt over de verschillende versies van de roman iets gezegd als: … het gevaar bestaat dat de lezer na het knip en plakwerk meer aandacht aan de krenten dan aan het gehele brood zal schenken.
Ik kan vallen over de in het begin m.i. wel ellenlange, wat infantiele gebeurtenissen in gang gezet door Satan en zijn gevolg. Maar als je me aan het eind van de Meester en Margarita zou vragen of het dan geschrapt had moeten worden: nee. Het past in het geheel. Het was jammer dat ik redelijk weinig tijd had om te lezen. Ik was erg benieuwd hoe alle verhaallijnen ineen zouden (gaan) vallen. E.e.a. heeft me ontroerd. Er was ook humor door Behemoth de kostelijke zwarte kater.
Ik vind De Meerster en Margarita een zeer authentiek en origineel verhaal. Met voor mij in een van de laatste hoofdstukken onvergetelijke passage:
Goden, goden mijn! Hoe droevig is de avondlijke aarde! Hoe geheimzinnig zijn de nevels boven de moerassen! Wie gedoold heeft in die nevels, wie veel geleden heeft alvorens te sterven, wie over de aarde gevlogen heeft, gebukt onder een te zware last, die weet daarvan te verhalen. De belaste en beladene weet dat. Hij die moe is weet dat. En zonder spijt verlaat hij de nevelen, de moerassen en stromen dezer aarde en geeft zich licht van hart over aan de armen van de dood, wetend dat die alleen hem rust zal geven.
Ik geef hierbij de voorkeur aan de vertaling waar de laatste vier woorden niet zijn weggelaten en heb ze i.p.v. ‘ … ’daarom toegevoegd.
Zonder meer 5*
5*
Geweldig boek dat in mijn top 10 staat. Prachtig hoe drie verhalen door elkaar worden verweven tot 1 verhaal. Het verhaal van Jezus en het proces daarvan met een net iets andere invalshoek dan alom bekend maakte op mij het meeste indruk. Verwijzingen richting Goethe en Faust zijn te bemerken en natuurlijk de algemene vraag die het boek uitdraagd: 'Wat is waarheid'.
5*
O, ik dacht dat het te maken had met je 'terugkeer' en je niet meer precies wist wat je nog op de site hebt staan.
3*
Op boekmeter staat dat de schrijver van dit boek in 1940 overleden is. Is dit boek zo laat na zijn dood nog uitgebracht?
Wikipedia zegt van wel en dus is het toch zo?
Opgetuigd en afgetuigd
Het meest bijzondere aan deze roman vond ik de manier waarop twee historische gebeurtenissen worden beschreven. De dood van Jezus kennen we als een vertelling met nogal wat wonderlijke zaken, de terreurjaren van Stalin als een droge opsomming van showprocessen, executies, verbanningen en andere narigheid. In dit boek wordt het Christusverhaal gestript van alle wonderlijke en betekenisvolle elementen en herverteld als diep menselijk drama. Het verhaal over het Rusland van Stalin wordt juist opgetuigd met allerlei wonderlijke gebeurtenissen, compleet met hemelvaart. En wat is er nou uiteindelijk echt gebeurd in Jeruzalem en Moskou? "Het valt natuurlijk te betwijfelen dat een en ander zich aldus heeft toegedragen maar wat wij niet weten, dat weten we nu eenmaal niet", aldus de verteller. En gelijk heeft ie.
Stijl
Een ander opmerkelijke zaak vond ik de stijl. Die deed me absoluut niet 20e eeuws aan, ook niet eind 19e eeuws, maar eerder het 19e eeuwse van Dickens en Hugo. Dat komt vooral door die anachronistische alwetende verteller. Niet dat deze in de 20e eeuw niet meer voorkwam, maar dan niet van het kwebbelende, olijke en ‘we nemen de lezer van deze hartverscheurende vertelling mee naar een rivier bij schemering’-achtige soort. Ook de titels van de hoofdstukken zijn heerlijk ouderwets.
Stalin
Een paar jaar terug las ik de indrukwekkende tetralogie van Rybakov over de terreur van Stalin (Kinderen van de Arbat is de bekendste uit de reeks). De romans waren niet best geschreven en de uitgave was bagger (taalfouten en bladzijden die spontaan loslieten) maar dat maakte het allemaal niet minder heftig. Met die kennis in het achterhoofd krijgt De Meester en Margarita een andere lading. Eigenlijk onvoorstelbaar dat iemand in die tijd de moed had deze grappige en kritische roman te schrijven. Alsof iemand in een vernietigingskamp een vrolijke satire schrijft over een vernietigingskamp. Indrukwekkend. Zoals bijna alles in dit boek.
Wat dat laatste betreft: Ilja Ilf en Jevgeni Petrov hebben ook zo'n oeuvre waarin vrij openlijke satire zit ten opzichte van het Sovjet-regiem, maar wat vreemd genoeg toch door de censuur kwam.
Ze zijn trouwens een paar jaar voor het begin van de grote zuiveringen uitgebracht, misschien verklaart dat waarom ze door de censuur kwamen. Verklaart misschien ook waarom Boelgakov ooit aan deze roman is begonnen (in 1927, ongewild voltooid bij zijn dood in 1940). Misschien dat hij er na 1934 nooit aan was begonnen.
Boelgakov stelt ons eigenlijk enkele vragen, en laat zien dat waarheid niet bestaat. In alles wat je dacht dat het was, is het toch anders. Allereerst natuurlijk het fenomenale stuk over Pontius Pilatus, met afstand het meest interessant en mooi beschreven (toch een stijl met meer pathos dan de rest van het boek) Maar de kijk op dingen verandert wel. Daarnaast is Satan zelf de slechtse nog niet. En daarnaast wordt hij prachtig neergezet als persoon tussen de anderen. Vooral ook zijn volgers als Behemoth zijn prachtige figuren, die meer van kattekwaad houden dan dat ze werkelijk door en door verrot kwaad zijn. Ook de personen in Moskou vragen zich af wat nu werkelijk gebeurd was, en zelf Boelgakov vraagt zich dat af.
En dan nog het derde verhaal, het centrale liefdesverhaal. Mooi, ontroerend, en goed verweven samen met de andere twee verhalen.
Het geheel is in soms mooie zwierige zinnen beschreven, al had ik het idee dat de Nederlandse vertaling zich niet altijd even perfect laat vertalen. Ik ben geen kenner van Russisch, maar ik weet dat er veel naamvallen in zitten, net als Duits en Latijn, en dan is een vertaling naar Nederlands niet altijd even mooi te maken. Zoals ook in deze vertaling. Moelijk uit te leggen, maar zoiets als veel bijzinnen en bijwoorden om tot het werkelijke woord te komen, wat zinnen niet altijd makkelijk leesbaar maakt.
Maar dat is eigenlijk een klein punt van kritiek, en niet direct op Boelgakov zelf. Hij heeft een interessant en meelevend boek geschreven, met talrijke prachtige passages en anekdotes. Soms even tot de lezer wendend, maar meestal laat het zich vertellen als een spannend en wonderlijk verhaal. Een meesterwerk,
Dus al die bladzijden satan met meer van hetzelfde zijn niet zo aan mijn besteed.
Er komen allerlei figuren voorbij die met minstens twee verschillende benamingen worden aangeduid, die ook nog op elkaar lijken, en weer verdwijnen, om nu en dan even op te duiken. Verwarrend. Is dat deel bedoeld als sleutelroman? Als je goed op de hoogte bent van Moskou 1938 is het vast interessant.
Het verhaal over Pilatus vind ik makkelijker te volgen; dat gaat over bekende personages en ze gaan bovendien een tijdje mee. In 1938 was het vast een originele manier om de officiële versie van gebeurtenissen in twijfel te trekken.
De geschiedenis van de meester en Margarita is het eenvoudigst; het gaat slechts over twee personen, met weinig namen, waarbij de meester toch wel op Boelgakov zelf lijkt.
De drie verhaallijnen worden mooi in elkaar gevlochten en het is ook wel mooi opgeschreven, maar ik vind het wel wat tijdgebonden. Ik ben hierdoor De Wonderbaarlijke Reis van Eduardo Mendoza meer gaan waarderen.
http://www.masterandmargari...
3,5*