Valčík na Rozloučenou - Milan Kundera (1976)
Alternatieve titels: Afscheidswals | La Valse aux Adieux
mijn stem
32 stemmen
Tsjechisch
Ideeënliteratuur / Psychologisch
280 pagina's
Eerste druk: Gallimard,
Parijs (Frankrijk)
In 'De afscheidswals' zijn een aantal personen bijeengebracht in een badplaats van vergane glorie. Allemaal zijn ze op zoek naar geluk, waardoor ze eens worden aangetrokken en dan weer worden afgestoten. De figuren die meedoen aan de dans van het leven worden bespeeld met humor, sarcasme en tederheid. De verpleegster Růžena ziet in seksualiteit een mogelijkheid om zichzelf te bevrijden. Ze beeldt zich in dat ze zwanger is van de beroemde trompettist Klíma, maar al snel blijkt dat de vrijheid waarnaar zij verlangt, noch die welke hij wil behouden, bestaat. Terwijl zij hun spel van list en bedrog spelen, worden het ongewilde vaderschap en het gewenste moederschap twee oncontroleerbare krachten die het leven van iedereen gaan beheersen. Ieder doet al het mogelijke om het te manipuleren, zoals dokter Škréta, die het algemeen welzijn dient door de zogenaamd onvruchtbare vrouwen die voor behandeling in zijn kliniek komen, te injecteren met zijn sperma. De personages worden achtervolgd door spijt over verloren kansen, maar zodra ze er een keer in slagen een kans te grijpen, blijkt de oorspronkelijke inhoud ervan verdwenen. Alle figuren leven in een klucht waaruit ze niet kunnen ontsnappen.
0
geplaatst: 30 juli 2007, 21:42 uur
Schitterend boek weer van Kundera. In een wervelende wals van personages verwerkt hij twee van zijn bekende thema's; de lichtheid van liefde en de plaats van het individu tegenover het systeem. Dat alles in een luchtig en spannend boek, vol verhaalvondsten en blauwe zelfmoord-pillen. Kundera behoort definitief tot mijn favoriete schrijvers. 4*
1
geplaatst: 15 juli 2010, 01:06 uur
Mijn eerste boek van Milan Kundera is een zinderende tocht door de levens van mensen die met elkaar verbonden zijn door hun tekortkomingen. Hij weet haarfijn de vinger te krijgen op menselijke oerdriften als jaloezie, angst voor verlies, macht binnen een relatie en de staat van de mensheid als deprimerend zooitje ongeregeld. Soms bitter. soms gevoelig, maar altijd zeer geestig en met oog voor de psychologie van de mens. Bizar goed uitgedacht hoe hij continu het oude regime koppelt aan moraliteit versus individu en dan ook nog eens een tijdloze visie op de macht/onmacht van relaties geeft. Kan zeker uit gaan groeien tot een van mijn favoriete schrijvers, als ander werk dit niveau weerspiegelt.
0
geplaatst: 21 juli 2010, 15:37 uur
Kijk, dat wordt op zoek gaan naar meer werk. 
Ben sowieso een beetje een achterloper op het gebied van de grote klassieke schrijvers, daarvoor ben ik teveel geinteresseerd in interessante debutanten die (nog) niemand kent.
Ben sowieso een beetje een achterloper op het gebied van de grote klassieke schrijvers, daarvoor ben ik teveel geinteresseerd in interessante debutanten die (nog) niemand kent.
0
geplaatst: 3 maart 2011, 10:35 uur
Volgens mij een schitterende roman om met het onschatbare oeuvre van Kundera kennis te maken. Een prachtig staaltje van wel pure, maar niet te zware literatuur...
0
geplaatst: 24 december 2011, 11:47 uur
Dit lijkt mij ook een goede 'eerste Kundera'. Begon zelf met The unbearable lightness of being, Afscheidswals was mijn vierde (na The Joke en De Traagheid), en uiteindelijk zal ik ze allemaal wel lezen.
Het voordeel van Kundera is dat hij zijn filosofische ideeën rechtstreeks in de romans verwerkt: vaak slaat er iemand (personage of verteller) aan het nadenken, waardoor je als lezer makkelijk kunt aanhaken. Hier zit voor mij ook een knelpunt: hoewel zijn gedachtes vaak (zeer) interessant zijn, worden ze af en toe wat te veel uitgekauwd. Soms is het gewoon mooier als een idee blijkt uit de gebeurtenissen, in plaats van dat het expliciet wordt opgetekend.
Ook is de verteller hier en daar té aanwezig. Voorbeeldje, helaas even zelf verzonnen, maar het geeft wel ongeveer de stijl aan: 'Karel (want zo heet hij) loopt naar de tafel.' Voor mij hoeft er niet bij te staan dat het personage Karel heet, want dat is logisch als de verteller hem Karel noemt...
Maar ondanks deze aanmerkingen is Afscheidswals erg aangenaam en interessant om de botsingen tussen de verschillende belangen van de personages. Een dokter die vrouwen die niet zwanger konden worden bevrucht met zijn eigen zaad is zowel tragisch als komisch; vooral als een ander personage ineens in alle kinderen de dokter herkent. Een oudere man is trots dat hij toch nog een kind heeft kunnen krijgen, maar het kind lijkt wel erg op iemand anders...
Het voordeel van Kundera is dat hij zijn filosofische ideeën rechtstreeks in de romans verwerkt: vaak slaat er iemand (personage of verteller) aan het nadenken, waardoor je als lezer makkelijk kunt aanhaken. Hier zit voor mij ook een knelpunt: hoewel zijn gedachtes vaak (zeer) interessant zijn, worden ze af en toe wat te veel uitgekauwd. Soms is het gewoon mooier als een idee blijkt uit de gebeurtenissen, in plaats van dat het expliciet wordt opgetekend.
Ook is de verteller hier en daar té aanwezig. Voorbeeldje, helaas even zelf verzonnen, maar het geeft wel ongeveer de stijl aan: 'Karel (want zo heet hij) loopt naar de tafel.' Voor mij hoeft er niet bij te staan dat het personage Karel heet, want dat is logisch als de verteller hem Karel noemt...
Maar ondanks deze aanmerkingen is Afscheidswals erg aangenaam en interessant om de botsingen tussen de verschillende belangen van de personages. Een dokter die vrouwen die niet zwanger konden worden bevrucht met zijn eigen zaad is zowel tragisch als komisch; vooral als een ander personage ineens in alle kinderen de dokter herkent. Een oudere man is trots dat hij toch nog een kind heeft kunnen krijgen, maar het kind lijkt wel erg op iemand anders...
0
geplaatst: 24 december 2011, 16:19 uur
RealTom schreef:
Soms is het gewoon mooier als een idee blijkt uit de gebeurtenissen, in plaats van dat het expliciet wordt opgetekend.
Ook is de verteller hier en daar té aanwezig. Voorbeeldje, helaas even zelf verzonnen, maar het geeft wel ongeveer de stijl aan: 'Karel (want zo heet hij) loopt naar de tafel.' Voor mij hoeft er niet bij te staan dat het personage Karel heet, want dat is logisch als de verteller hem Karel noemt...
Soms is het gewoon mooier als een idee blijkt uit de gebeurtenissen, in plaats van dat het expliciet wordt opgetekend.
Ook is de verteller hier en daar té aanwezig. Voorbeeldje, helaas even zelf verzonnen, maar het geeft wel ongeveer de stijl aan: 'Karel (want zo heet hij) loopt naar de tafel.' Voor mij hoeft er niet bij te staan dat het personage Karel heet, want dat is logisch als de verteller hem Karel noemt...
Beide punten zijn volgens mij aspekten van dezelfde wezenstrek van Kundera's schrijfstijl, nl. een superieure literaire ironie. Juist het feit dat zijn ironie ook zijn eigen literatuur betreft, maakt ze zo superieur. Kundera maakt ons voortdurend duidelijk dat zijn roman geen actieverhaal op zichzelf is, maar slechts aanleiding tot... literatuur, en wel van hemzelf... De ironische aanwezgheid van de "verteller", of liever, de schrijver, is dus een heel bewuste keuze: het laatste wat hij wil, is dat de lezer over zijn roman iets zou zeggen als: "Amai, dat moet toch erg zijn..." of zo. Dubbel ironisch is dan dat we ondertussen -ondanks alles- wél enorm door het verhaal"tje" meegesleept blijken te worden...
0
geplaatst: 24 december 2011, 19:42 uur
Ik snap de bedoeling ook wel, maar dit trucje maakt het voor mij te kunstmatig. Dat het voor Kundera de bedoeling is, maakt het voor mij niet minder hinderlijk.
Maar zoals je zegt; het verhaal is alsnog meeslepend genoeg.
Soms vind ik zijn aanwezigheid trouwens helemaal niet storend, de passages waarin hij op de parallellen tussen verhaallijnen wijst zijn vaak interessant. Er lijkt alleen ook iets van onderschatting in te zitten, alsof hij bang is dat lezers het misschien niet zien.
Maar zoals je zegt; het verhaal is alsnog meeslepend genoeg.
Soms vind ik zijn aanwezigheid trouwens helemaal niet storend, de passages waarin hij op de parallellen tussen verhaallijnen wijst zijn vaak interessant. Er lijkt alleen ook iets van onderschatting in te zitten, alsof hij bang is dat lezers het misschien niet zien.
0
geplaatst: 24 december 2011, 20:23 uur
Daarin kan ik je wel volgen, Tom. Kundera heeft soms wel iets "paternalistisch", lijkt zich soms boven de lezer te stellen. In La lenteur trouwens ook. Dan voel je je als lezer net een onmondige speelbal in de handen van een grote schrijver, die zegt wat hij wil, wanneer hij het wil en hoe hij het wil, en dat heb je dan als lezer gewoon te nemen of... te laten... Nemen dan maar, zou ik zo zeggen... 
0
geplaatst: 24 december 2011, 20:35 uur
Precies
In De Traagheid vind ik zijn spel met de lezer en vertelconventies trouwens beter werken, omdat die roman (?) heel fragmentarisch is opgebouwd en sowieso alle kanten opschiet qua gekkigheden. In Afscheidswals leidt het daarom veel meer af.
Heb jij eigenlijk meer met zijn 'Tsjechoslowaakse' of met zijn 'Franse' romans?
In De Traagheid vind ik zijn spel met de lezer en vertelconventies trouwens beter werken, omdat die roman (?) heel fragmentarisch is opgebouwd en sowieso alle kanten opschiet qua gekkigheden. In Afscheidswals leidt het daarom veel meer af.
Heb jij eigenlijk meer met zijn 'Tsjechoslowaakse' of met zijn 'Franse' romans?
0
geplaatst: 25 december 2011, 22:44 uur
Dat is een moeilijke vraag, Tom. Zijn Tsjechoslowaakse romans zijn zeker "grootser" en breedvoeriger, en wie Kundera zegt, denkt natuurlijk in de eerste plaats aan De ondraaglijke lichtheid. Van die eerste periode is eigenlijk wel Onsterfelijkheid mijn lievelingswerk, maar dat is een ander verhaal.
De Franse romans hebben voor mij dan weer het voordeel dat ze beknopter, gevatter, compacter zijn, en vooral dat ik ze in de oorspronkelijke taal kan lezen. Kundera's Frans vind ik trouwens te vergelijken met Nabokovs Engels: helder, rechtdoor en relatief eenvoudig. Van zijn Franse periode heeft tot hier toe L'identité mijn voorkeur, maar kwa stijl en opzet liggen de Franse romans eigenlijk allemaal vrij dicht bij elkaar.
De Franse romans hebben voor mij dan weer het voordeel dat ze beknopter, gevatter, compacter zijn, en vooral dat ik ze in de oorspronkelijke taal kan lezen. Kundera's Frans vind ik trouwens te vergelijken met Nabokovs Engels: helder, rechtdoor en relatief eenvoudig. Van zijn Franse periode heeft tot hier toe L'identité mijn voorkeur, maar kwa stijl en opzet liggen de Franse romans eigenlijk allemaal vrij dicht bij elkaar.
0
geplaatst: 27 december 2011, 19:48 uur
Interessant. Op basis van mijn geringe ervaring (4 T tegenover 1 F) ben ik het met je eens. Grappig dat een auteur in staat is zich zo op te splitsen.
Ik wilde er nog aan toevoegen dat De Traagheid naar mijn idee veel fragmentarischer is dan de Tsjechoslowaakse romans die ik van hem gelezen heb, maar daar valt op af te dingen dat Het boek van de lach en de vergetelheid ook uit veel losse stukjes bestaat (die samen wel een verhaalwereld vormen).
Hopelijk kom ik Onsterfelijkheid en De identiteit binnen afzienbare tijd ergens voor een schappelijk prijsje tegen.
Kundera in de oorspronkelijke taal lezen lijkt mij ook heel fijn, maar dat zit er helaas niet in.
Ik wilde er nog aan toevoegen dat De Traagheid naar mijn idee veel fragmentarischer is dan de Tsjechoslowaakse romans die ik van hem gelezen heb, maar daar valt op af te dingen dat Het boek van de lach en de vergetelheid ook uit veel losse stukjes bestaat (die samen wel een verhaalwereld vormen).
Hopelijk kom ik Onsterfelijkheid en De identiteit binnen afzienbare tijd ergens voor een schappelijk prijsje tegen.
Kundera in de oorspronkelijke taal lezen lijkt mij ook heel fijn, maar dat zit er helaas niet in.
0
geplaatst: 29 december 2011, 15:32 uur
Vlak vóór La lenteur, in 1993, publiceerde Kundera zijn essay Les Testaments trahis (Verraden testamenten), voor zover ik weet het eerste werk dat hij in het Frans uitbracht. Naar aanleiding van de roman Terra nostra van Carlos Fuentes schrijft Kundera daar:
Comment est-il possible que quelqu’un d’un autre continent, éloigné de moi par son itinéraire et par sa culture, soit possédé par la même obsession esthétique de faire cohabiter différents temps historiques dans un roman, obsession que jusqu’ alors j’avais considérée naïvement comme n’appartenant qu’ à moi ?
Als je deze woorden combineert met een ander citaat uit datzelfde essay, vat je meteen een fundamenteel aspect van Kundera's literaire oeuvre, over zijn "opsplitsing" heen:
Je me rappelle une conversation, il y a vingt ans déjà, avec Gabriel Garcia Márquez qui m’a dit : « C’est Kafka qui m’a fait comprendre qu’on peut écrire autrement.» Autrement, cela voulait dire : en franchissant la frontière du vraisemblable. Non pas pour s’évader du monde réel (à la manière des romantiques) mais pour mieux le saisir... …
Comment est-il possible que quelqu’un d’un autre continent, éloigné de moi par son itinéraire et par sa culture, soit possédé par la même obsession esthétique de faire cohabiter différents temps historiques dans un roman, obsession que jusqu’ alors j’avais considérée naïvement comme n’appartenant qu’ à moi ?
Als je deze woorden combineert met een ander citaat uit datzelfde essay, vat je meteen een fundamenteel aspect van Kundera's literaire oeuvre, over zijn "opsplitsing" heen:
Je me rappelle une conversation, il y a vingt ans déjà, avec Gabriel Garcia Márquez qui m’a dit : « C’est Kafka qui m’a fait comprendre qu’on peut écrire autrement.» Autrement, cela voulait dire : en franchissant la frontière du vraisemblable. Non pas pour s’évader du monde réel (à la manière des romantiques) mais pour mieux le saisir... …
0
geplaatst: 30 december 2011, 16:08 uur
Ik zal mijn best doen :
"Hoe is het mogelijk dat iemand van een ander continent, ver van mij verwijderd door zijn levensweg en cultuur, bezeten is door dezelfde esthetische obsessie om verschillende historische tijdvakken samen te voegen in één roman, een obsessie waarvan ik tot dan toe [nl. tot de kennismaking met Fuentes' Terra nostra] naïefweg dacht dat ze alleen bij mij behoorde?"
en:
"Ik herinner me een gesprek, twintig jaar geleden reeds, met Gabriel Garcia Márquez, die me zei: "Het is Kafka die me heeft doen inzien dat je anders kan schrijven." Anders, dat wilde zeggen: de grens van het waarschijnlijke doorbrekend. Niet om te ontsnappen aan de reële wereld (zoals de romantiekers doen), maar om die beter te vatten..."
Kundera voegt daar nog aan toe: "... zoals dat nadien gedaan werd, telkens op een eigen manier, door Fellini, Fuentes, Márquez, Rushdie, enzovoort, enzovoort..." Met dat laatste bedoelde hij natuurlijk zichzelf....
:"Hoe is het mogelijk dat iemand van een ander continent, ver van mij verwijderd door zijn levensweg en cultuur, bezeten is door dezelfde esthetische obsessie om verschillende historische tijdvakken samen te voegen in één roman, een obsessie waarvan ik tot dan toe [nl. tot de kennismaking met Fuentes' Terra nostra] naïefweg dacht dat ze alleen bij mij behoorde?"
en:
"Ik herinner me een gesprek, twintig jaar geleden reeds, met Gabriel Garcia Márquez, die me zei: "Het is Kafka die me heeft doen inzien dat je anders kan schrijven." Anders, dat wilde zeggen: de grens van het waarschijnlijke doorbrekend. Niet om te ontsnappen aan de reële wereld (zoals de romantiekers doen), maar om die beter te vatten..."
Kundera voegt daar nog aan toe: "... zoals dat nadien gedaan werd, telkens op een eigen manier, door Fellini, Fuentes, Márquez, Rushdie, enzovoort, enzovoort..." Met dat laatste bedoelde hij natuurlijk zichzelf....
0
geplaatst: 31 december 2011, 17:06 uur
Interessante stof. Ik zie in Márquez, Rushdie en Kafka inderdaad wel iets van een alternatieve wereld, die een soort absurdisering van onze 'werkelijkheid' is.
De Tsjechoslowaakse romans van Kundera zijn natuurlijk van voor de uitspraken die jij citeert, maar ook daarin herken ik daar wel iets van; vreemde gebeurtenissen die wonderbaarlijk passen in de 'realistische' roman. Met als verschil dat de schrijvers uit dat lijstje wel eens iets bovennatuurlijks verwerken, terwijl Kundera dat volgens mij niet (zo vaak) doet.
De Traagheid drijft daarentegen deels op het rare gegeven dat personages/personen uit drie periodes elkaar ontmoeten. Hier heb ik echter geenszins het idee dat het echt zou kunnen zijn; waar romans van Kafka, Márquez en Rushdie een soort beklemmende realistische kracht bezitten, lees ik De Traagheid als een intelligent spel met vertelconventies.
De Tsjechoslowaakse romans van Kundera zijn natuurlijk van voor de uitspraken die jij citeert, maar ook daarin herken ik daar wel iets van; vreemde gebeurtenissen die wonderbaarlijk passen in de 'realistische' roman. Met als verschil dat de schrijvers uit dat lijstje wel eens iets bovennatuurlijks verwerken, terwijl Kundera dat volgens mij niet (zo vaak) doet.
De Traagheid drijft daarentegen deels op het rare gegeven dat personages/personen uit drie periodes elkaar ontmoeten. Hier heb ik echter geenszins het idee dat het echt zou kunnen zijn; waar romans van Kafka, Márquez en Rushdie een soort beklemmende realistische kracht bezitten, lees ik De Traagheid als een intelligent spel met vertelconventies.
0
geplaatst: 31 december 2011, 17:09 uur
Misschien passen deze berichten trouwens beter in de ruimte voor algemene Kundera-discussies dan hier bij Afscheidswals...
* denotes required fields.
* denotes required fields.