Die Klavierspielerin - Elfriede Jelinek (1983)

Sterk boek inderdaad. In het boek wordt de verhouding tussen Erika en haar moeder en de oorzaak van Erika's gedrag nog wat meer uitgediept dan in de film (met name d.m.v. flashbacks die in het boek gebruikt worden, wat Haneke in zijn film per se niet wilde).

Ik vind het jammer dat ik eerst de film heb gezien en daarna pas het boek heb gelezen, anders had het boek nog meer indruk gemaakt denk ik (je weet nu al hoe bepaalde dingen die in de film terug komen zullen aflopen (bijv. het glas in de jaszak) en je gebruikt je fantasie niet meer echt om dingen voor te stellen, omdat je steeds de locaties en de personages uit de film voor je ziet), maar 4* is dit boek zeker wel waard.

Overigens neem Haneke in de film perfect de kille stijl (zoals we ook van hem gewend zijn) over van het boek. Ik dan kan ook zowel het boek als de film aanbevelen (maar dan wel in de goede volgorde!).

Een knappe roman waar het niettemin lastig is van te houden, net als haar protagonist. Overdag een afstandelijke en autoritaire pianolerares, buiten het werk een kleingehouden dochter van een strenge moeder. In beide rollen speelt machtsuitoefening en onderwerping een centrale rol. Als een mogelijke liefde zich aandient, kan Erika die verhouding dan ook enkel vanuit dat perspectief beleven. Jelinek heeft een compacte vorm gekozen, met amper bijpersonages en nevenintriges. Elk beeld staat in dienst van genoemde thematiek. Zo wordt het dagelijkse leven bezien in termen van macht en onderwerping; op luchtig ironische wijze als het gaat om de afstandsbediening bij het tv-kijken tot diepgaander niveau wanneer het over classicistisch musiceren gaat. De afwezigheid van directe dialoog versterkt de compacte, benauwende vorm nog meer. Als lezer onderwerpen we ons aan een almachtige verteller die geen ruimte laat voor een objectieve blik. Stilistisch is dat best een krachttoer, want De Pianiste voelt zonder directe dialoog toch geen moment droog of levenloos aan. De pen van Jelinek deed me met name bij beschrijvingen van seksuele verlangens en fantasieën denken aan die van Gerard Reve: met gespeelde plechtigheid en een flinke dosis ironie reikt ze voorbij het taboe zonder dat het zwaarwichtig wordt.