menu

Hah: Öykü - Birgül Oğuz (2012)

Alternatieve titel: Ha! Over Verlies

mijn stem
3,25 (2)
2 stemmen

Turks
Sociaal

112 pagina's
Eerste druk: Metis, Istanbul (Turkije)

In 'Hah' rouwt een jonge vrouw om het verlies van haar vader en diens idealen. Ze kan zijn overlijden pas verwerken als ze zijn verdriet op zich neemt. Daarin klinkt verbittering over de manier waarop zijn generatie ten tijde van de militaire staatsgreep door de Turkse staat is behandeld. Nooit heeft hij kunnen accepteren wat hem toen is overkomen. In een staat die zijn eigen misdaden ontkent en collectieve rouw onmogelijk maakt, is dat ook voor de dochter geen gemakkelijke opgave.

zoeken in:
avatar van Sol1
4,0
Sol1 (moderator)
‘Ha!’ is een uitroep van geringschatting of een schampere reactie op onbegrip van de omgeving. Het komt in een aantal varianten op een beperkt aantal plaatsen terug in het verhaal.

Het boek is verdeeld in drie delen, waarvan de titels een korte zin vormen: ‘Jouw Zoute Ziel’, ‘In’, ‘Zijn Waterziel’, en is opgedragen aan de vader van de schrijfster. Die vader wordt ‘Lang Bedroefd’ genoemd en het thema van ‘rouw’ neemt in het verhaal een centrale plaats in. Rouw om de overleden vader, rouw om zijn verloren idealen.

In 2014 won het werk de Europese prijs voor literatuur. De verwerking van verlies wordt op poëtische manier weergegeven, waarbij gesteund wordt op diverse literaire bronnen. Het is vaak poëzie in prozavorm, doet wel wat denken aan een tamelijk korte roman met dan wel een beperkt aantal scènes.

Helemaal makkelijk te doorgronden is het korte boekje niet. Er wordt enige kennis van Turkse (en andere) symboliek, rituelen of taalgebruik verwacht, terwijl er op dat punt nauwelijks of geen toelichtingen zijn opgenomen.

Zo is de hoofdpersoon niet gebaard door haar moeder, maar opgehaald door haar moeder en neergelegd aan de voet van een acacia, waar de hoofdpersoon zichzelf vond. Tussen de acacia en de hoofdpersoon ontstaat tijdens het opgroeien een blijvende poëtische wisselwerking. Zij spoken in elkaars slaap rond. Haar schaduw is een op de grond gevallen gedachte van de boom, het ruisen van haar takken en bladeren zijn haar woorden. Van de acacia wordt gezegd dat zij Isis en Osiris heeft voortgebracht. In die zin kan zij beschouwd worden als een boom des levens, echter lijkt het erop dat juist de beukenboom in Turkse mythen die plaats al inneemt. Hier wordt dus teruggegrepen op een andere, de Egyptische, traditie.

De hoofdpersoon beschrijft haar moeder Gül, die het verse graf haar rug toekeert, die heengaat in eenzaamheid en daar in haar ziel tuurt, een ziel die gewet is met woede, met vragen. Ze zal niet met de anderen rouwen in het huis van de rouw, ze volgt haar eigen weg. De hoofdpersoon beschrijft haar zuster Gülnigâr, die juist geen vragen stelt. Zij beschrijft haar schooltijd, als zij in haar eigen wereld leeft, en haar vader, die dan te maken krijgt met de militaire staatsgreep in 1980 in Turkije.

Als de hoofdpersoon de liefde vindt en een minnaar vervolgens haar probeert te vinden, komt een eerste demonstratie - waaraan haar vader deelneemt en haar in betrekt - naar voren. De demonstratie loopt door het ingrijpen van de militairen van de overheid niet voor iedereen gunstig af, maar zijzelf en haar vader weten te ontkomen.

In een later stadium wordt beschreven hoe zij zijn overlijden gaat aangeven bij het bevolkingsregister; de reis naar het register toe, de rommelige gang van zaken op het kantoor, de wachtenden. Langzaamaan wordt duidelijk welk lot haar vader heeft getroffen. Zonder dat de lezer dat al wist, leek dat lot haar eerder zelf in haar verhaal ook te zullen treffen in een situatie als van een droom, een visioen, waaruit zij ofwel door derden wordt gered, of zelf uit is ontwaakt.

Tegen het einde van het verhaal zal zij te maken krijgen met het heengaan van haar moeder. De op sommige punten gedetailleerd beschreven troosteloze toestand van het huis van haar moeder, sluit aan bij de zielstoestand van moeder en dochter.

Als slotbeschouwing kijkt zij als een vogel, een raaf, van op een afstand terug op de gang van zaken, op een veertigdaagse periode van rouw, en spreekt zij haar gedachten en verwachtingen uit.

Het verhaal is rijk aan symboliek en beschrijvingen. De combinatie van politieke overtuiging en rouwverwerking valt goed uit. Het verdient aanbeveling het verhaal te herlezen om het beter te laten bezinken, beter te kunnen waarderen en doorgronden. Het is in ieder geval het lezen meer dan waard. Het is het eerste werk van Birgül Oğuz dat in het Nederlands is verschenen. Hopelijk volgt er meer.

Gast
geplaatst: vandaag om 20:22 uur

geplaatst: vandaag om 20:22 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.