Vernon Subutex 2 - Virginie Despentes (2016)

Ik ben gemengd positief over het eerste deel, maar Virginie Despentes schrijft cool genoeg om het tweeluik voor af te sluiten. Het tweede boek ligt klaar. En Abubakari je loopt achter man!

Iemand die pas één boek van Erik Vlaminck las gaat mij zeggen dat ik achter loop? Ik lig bijna een ronde op je voor, daarom zie je mij alweer naderen.
Het is trouwens een trilogie.

Ik moet Nitro Mountain nog even uitlezen (bladzij of 100), Vernon II deze week gereserveerd en lag gisteren al voor me klaar bij de biep (en ligt inmiddels bij mij thuis).

Oh. Damn. Ik zie niet hoe je dieper kan zinken dan na het tweede deel, maar dat is schijnbaar mogelijk.

Ben jij al begonnen Donkerwoud? Ik heb afgelopen nacht de eerste 100 paginas gelezen, ik zit er alweer lekker in. Hoofdstuk 2 over een ouwe zatlap die tot zijn grote schrik 2 miljoen wint en dat geheim houdt voor zijn dikke lelijke vrouw vond ik meteen alweer geweldig.

Alhoewel deel 1 me matig beviel ga ik toch deel 2 lezen. Het is wat met die Vernon, .....

Dat duurt nog even. Hij ligt ergens onderop een stapel met vijf andere boeken, waaronder 'Onheilig' (Roos van Rijswijk) en 'Op één Nacht' (Anne Eekhout). Kan ik Vernon even laten bezinken voor ik wederom in zijn rariteitenkabinet duik.

Fijn, dan kan ik zeggen:

En Donkerwoud, je loopt achter man! ?

Net uit. Deel 1 vond ik beter. Meer vaart en afwisseling en verrassing. Waar in deel 1 de opkomst en ondergang van veel personages centraal stond gaat het in deel 2 over hoe ze elkaar vinden in hun verbittering en de troost die ze putten uit de groep die ze samen vormen. Dat levert sterke hoofdstukken op (al wordt het eerste hoofdstuk waarin een ouwe zatlap tot zijn grote schrik 2 miljoen wint en dat geheim houdt voor zijn dikke lelijke vrouw, niet meer overtroffen) maar ook hoofdstukken die minder boeien.

Sommige personages blijven terug komen, andere maken hun entree en verdwijnen. er vallen weer wat doden, er worden wat rekeningen vereffent, er wordt gezopen en gerookt en verbitterd terug gekeken. Al met al best weer een fijn boek, maar minder dan het eerste deel. Ga ik deel 3 tzt ook lezen? Vast wel. Al hoop ik dat Virginie Despentes de vaart terug vindt, want zeker in het laatste stuk werd het wat gezapig en wat veel van het zelfde.

De nostalgische wederopstanding van rock 'n roll

Het wordt duidelijk wat Virginie Despentes met deze trilogie nastreeft: een kakofonische sfeerschets van de politieke geluiden in het hedendaagse Frankrijk. In 'Vernon Subutex, 1' (2015) voerde zij verschillende (extreem-) rechtse en hedonistische personages op: zakenlui, egocentrische levensgenieters, conservatievelingen, agressieve vrouwenhaters en ander opgeschoten mannelijk tuig. Het was een hallucinante koortstrip met weinig plot. Vernon ging van bank naar bank, vree soms met een vrouw of een transgender, en af en toe beroofde hij iemand als hij weer verkaste naar een nieuwe plek. In 'Vernon Subutex, 2' (2016) spuit Despentes haar gal over progressievelingen, linkse intellectuelen, kunstenaars, multiculturalisten en cultuurmarxisten. Inmiddels hebben de oude vrienden van de platenbaas ook een soort occupybeweging gevormd rond de mistroostige zwerver, omdat hij nog altijd een laatste link is met de gestorven rockster Alex Bleach. Meer plot en vooral meer politiek.

Het verschil met het vorige deel is dat de nieuwe personages minder extreem en agressief zijn. Het zijn gedesillusioneerde losers die vroegere idealen niet meer kunnen plaatsen in een wereld die om hen heen aan het veranderen is. Hun seksisme, racisme en mensenhaat in het algemeen zijn verscholen achter een façade van goede bedoelingen, resulterend in een kunstmatig wereldse blik die het alleen goed doet bij de eigen kliek. Daarmee wordt de toon van de roman ook wezenlijk anders dan die van deel één: de provocatie is minder te vinden in seks, drugs en rock 'n roll, maar meer in scherpe politieke en maatschappijkritische overdenkingen. Een oude marxist die op een dag miljonair wordt en zijn nieuw vergaarde rijkdom niet wil delen met zijn vrouw. Een Marokkaanse ex-moslim, die inmiddels universiteitsdocent is, ziet toe hoe zijn intelligente dochter zich tegen hem afzet door het orthodoxe salafisme aan te hangen. Rechts berokkende schade aan de maatschappij, maar links is op haar beurt verzand in zelftwijfel, valse nostalgie en zelf opgebouwde luchtkastelen tegenover het establishment.

Toch blijft de poging van Despentes om de karakterrijkdom van Dickens met de misantropie van Houllebecq te mengen, tot een wat geforceerd allegaartje van herhalingen en voorspelbaarheden. Bij vlagen komt de schrijfster met briljante stilistische vondsten, zoals wanneer het perspectief van een overleden personage naadloos overgaat in de tegenwoordige tijd van de andere personages. Sommige beschrijvingen van een zwerversbestaan met uitzicht op Montmartre en Sacré Coeur zijn best aardig gevonden. Ook de kleurrijke samenstelling van onuitstaanbare personages, die bijna altijd hun onverwacht ontroerende kanten hebben, is onderhoudend. De cyclus leest daarom lekker weg, maar de gebeurtenissen rond Vernon zijn net niet interessant genoeg om een episch drieluik te rechtvaardigen. Al ben ik benieuwd hoe Despentes haar romancyclus gaat eindigen. Explosief en apocalyptisch? (zoals ik verwacht en hoop) Of gaat ze weer een andere toon vinden dan in de voorgaande delen?

Wat stom, het schoot mij pas net te binnen dat het drieluik een soort parodie/kritiek is op vrijheid ( Liberté), gelijkheid (Égalité) en straks waarschijnlijk broederschap (Fraternité) In deel één zit iedereen in zijn of haar eigen bubbel, genietend van seks, drugs en rock'n roll, hedonistisch, niet luisterend naar anderen maar puur voor het eigen genot (want eigen vrijheid is de norm). In deel twee dan vallen de klassen, rangen en standen weg, zoeken de terugkerende personages elkaar op, ze sluiten onwaarschijnlijke verbondjes met elkaar en ze vergeven zelfs elkaars zonden. Ik weet niet of Fraternité net als broederschap mannen onder elkaar connoteert, maar het zou mij niet verbazen als in het laatste deel hun nieuwe leefcommune gewelddadig uit elkaar wordt gereten door seksueel geweld, vrouwenmishandeling en exploderende ego's. Dat 'de Hyena' uiteindelijk iedereen naait omdat zij de mannen en de zich niet verzettende vrouwen beu is.

****

Vokskrant recensie