Heroes of the Frontier - Dave Eggers (2016)

Net uit in het Engels, de vertaling volgt snel door Lebowski

Moet die kerel per se van zichzelf ieder jaar een nieuw boek schrijven ofzo?

Eerder een geval van: de uitgevers en het publiek zeggen geen nee.

Visitants - Dave Eggers (2015)


Vorig jaar heeft hij een boek van zichzelf tegengehouden!

Zelfs Maarten 't Hart zegt ja (pas op, spoilers...): Maarten 't Hart over De helden van de grens - YouTube

De hipsterromantiek van het pioniersactivisme.

Dave Eggers schrijft meestal niet de gelaagde literatuur waar ik enthousiast van word. Het gelikte proza brengt grote maatschappelijke vraagstukken terug tot hapklare en makkelijk te verteren brokken. Daarbij heiligt het politieke doel de sentimentele middelen; alsof het de onbewerkte scripts zijn van de Hollywood-producties die het soms naderhand worden. Het zijn prekerige en eenzijdige verhalen over hoofdpersonages die als de underdogs worden opgevoerd tegenover de goliath van ondoordringbare overheden, commerciële bedrijven en sluwe inlichtingendiensten. Toch gaf ik ‘Heroes of the Frontier’ (2016) het voordeel van de twijfel, omdat de auteur zijn pretenties leek te temperen voor een klassieke ‘road trip’ van een disfunctionele familie. Kan best wat zijn, toch!?

Josie trekt met haar twee kinderen de moderne wildernis van Alaska in. Haar voormalige tandartspraktijk is opgedoekt onder de dwang van een letselschadestrafzaak, omdat zij mogelijk een uitwendig kankergezwel in de mond van een oudere cliënte over het hoofd heeft gezien. Ook haar huwelijk met de onbetrouwbare echtgenoot Carl, tevens vader van de twee kinderen, is gestrand op zijn financiële onvermogen om zorg te dragen voor het gezin. Josie heeft het volledig gehad met haar beknellende burgermansbestaan: de juridische claim-cultuur; de vooroordelen over haar persoon, het liefdeloze huwelijk waar zij aan wenst te ontsnappen. Alles om haar heen is georganiseerd om mensen tegen elkaar te beschermen met sociale constructies die een (vals) gevoel van veiligheid en stabiliteit bieden.

In het wilde Alaska ziet Josie de vrijheid om te ontsnappen aan de verstikkende beschaving die haar alledaagse bestaan heeft ingekapseld met fundamentele onvrijheden. De titel ‘Heroes of the Frontier’ is echter bijzonder ironisch. Wie namelijk escapistische beschrijvingen verwacht van het ongenaakbare natuurschoon van het wilde Alaska, die komt bedrogen uit. Dave Eggers schetst de hedendaagse ‘frontier’ - de lijn tussen het ontdekte en het onontdekte - als een eindeloos wegennetwerk waar menselijke inmenging alom aanwezig is. Het Alaska dat hij schetst blijkt vooral in de ban te zijn van de sluimerende dreiging van allesvernietigende bosbranden. Achter de schermen en in het open zicht opereren brandweerdiensten om de branden preventief tegen te gaan, te blussen, of om verkeersstromen in goede banen te leiden. Alaska is een moderne woestenij van wetten, regels, protocollen en bureaucratie.

Niet alleen de ‘frontier’ uit de titel is ironisch, de roman kent ook weinig ‘heroes’. In de eerste plaats is Josie zelf allesbehalve heldhaftig, want haar desperate vlucht weg van haar burgermansbestaan hangt aan elkaar van de stommiteiten en de inschattingsfouten. Het is slecht gepland en zonder duidelijk doel, waarmee de vrouw zichzelf en haar jonge kinderen continu in levensgevaar brengt door de levensgevaarlijke fratsen die zij uithaalt. Daarnaast ontmoet komt er een rijkgeschakeerd gezelschap van vrije geesten en dromers op haar pad. Onalledaagse figuren die ongebruikelijke en vrije liefdesrelaties aangaan in hippiecommunes; die levensstijlen leiden van rondtrekken zonder vaste woon- of verblijfplaats; die zich gedesillusioneerd terugtrekken in eenzaamheid om verdere teleurstelling te voorkomen.

Zoals Josie wil ontsnappen aan de burgermansmoraal van het establishment dat voor haar heeft afgedaan; zo zijn de dolers die zij ontmoet stuk voor stuk aimabele fantasten. Zij teren op dezelfde archaïsche illusie van de Verenigde Staten als een plek die ooit groot werd omdat de vooruitgang kwam door de overwinningen op de wildernis. Even raakt het leven van de verbitterde moeder aan de andere levens van die gelijkgestemden, maar altijd stoot zij ze weer af om de mogelijke dreiging die de nieuwe contacten tegelijkertijd oproepen. Zij hebben hun manieren om hun identiteit mee uit te dragen, Josie heeft de hare. Voor allemaal geldt dat het ongerepte Alaska een archaïsche pioniersmythe oproept; een typisch Amerikaans soort activisme door zichzelf af te schermen van de centrale overheid als een doel op zich, omdat elke vorm van overheidsinmenging bij voorbaat suspect is.

Zijn hun idealisme en vrijheidsdrang écht uitingen van verzet tegen het systeem, of zijn het modegrillen en lifestylekeuzes om een gevoel van maatschappelijke vertwijfeling te bezweren door zich vast te grijpen in een eigen identiteit!? Tegelijkertijd smeult er namelijk een dreiging die iedereen boven het hoofd hangt. Elke weggegooide peuk of onhandig aangestoken bosbrandje kan potentieel verstrekkende gevolgen hebben. Het gevolg is een vakkundige bureaucratische machinerie die nodig is om de problematiek rond de bosbranden aan te pakken. De overbeschermende beschaving waar Josie en de vrijbuiters aan denken te ontsnappen, is onvermijdelijk nog aanwezig tot in de verste uithoeken van de wilde natuur.

Dave Eggers schetst met deze roman een raak beeld van modern activisme en de zoektocht naar saamhorigheid en wederzijds begrip in een rap veranderende wereld. Terwijl het idee van wildernis hol blijkt, vluchten Josie en de verschillende andere personages terug in een nostalgische weemoed naar de pioniersmythe van weleer. Als een modegril of als een lifestylekeuze. Zonder oog voor het gevaar wat er zich duidelijk in hun blikveld plaatsvindt: de tol die de menselijke aanwezigheid heeft op het milieu. De enige oplossing is gelegen in een combinatie van overheidsinmenging én het bewustzijn dat mensen krijgen over de invloed die zij uitoefenen op de natuur.

Op de dag dat Trump's presidentschap een feit is, wint deze komische allegorie aan relevantie. De antihelden van de beschaving in de roman moeten de blik niet meer louter naar binnen werpen, maar de wereld zien als een plek waar activisme en verzet alleen nuttig kunnen zijn als het de essentiële systemen aanpakt. 'Make America Great Again' voorbij de eigen hipsterromantiek. Verzet om wezenlijke veranderingen erdoor te voeren en niet om er een collectieve identiteit uit te halen. Of het nou de democraten zijn die zich angstvallig vastbijten in hun heilige huisjes, of de republikeinen die meer beïnvloed geraakt worden door het andere kamp dan ze zullen toegeven.

Uitstekend weergegeven, Donkerwoud. Alleen vraag ik me af hoe het verder met Josie en haar kinderen gaat. Hopelijk schrijft Eggers over een aantal jaren een vervolg.

Dank u. Misschien zullen we het ooit weten? Eerst de verfilming!

Zijn collega John Updike (ook iemand met een Nederlands klinkende achternaam) schreef eenmaal in de 10 jaar een boek over de mislukte basketballerRabbit en in de 12 jaar over Henry Bech. Vandaar mijn brainwave. Maar Eggers moet het natuurlijk zelf willen.

Op zich leent dit personage zich hier wel voor, omdat ze zo die vertwijfeling in zich heeft tussen haar eigen democratische idealen en de toevallige ontmoetingen met republikeinse idealen. Zou inderdaad op z'n minst willen zien hoe Josie deze Trump-jaren doorstaat. Het voelt ook alsof Eggers' roman de opmaat omschrijft van hoe Trump er überhaupt kon komen, maar dat het net te vroeg is geschreven om op die ontwikkeling zelf in te haken.

Ja dus, vanmorgen kocht ik zijn nieuwste De Monnik van Mokka in een vertaling door Koos Mebius. Moet deze nog wel lezen

Aan de goede omschrijving van Donkerwoud heb ik niets toe te voegen.

Bedankt!