The Children of Húrin - J.R.R. Tolkien (2007)

Fantastisch verhaal van Tolkien! Op de een of andere manier slaagt de man erin om de verhalen dusdanig te schrijven dat ze daadwerkelijk als heel oud overkomen, en je zelfs kan geloven dat ze pas na een lange mondelinge traditie ofzo zijn neergepend, veeleer dan door een of andere nerdy fantasy-schrijver te zijn opgesteld. Het tragische personage van Turin is ook een intrigerend figuur. Meesterlijk 'jongensboek' zoals ik ze graag lees!

Aanvankelijk was ik wat huiverig om met De kinderen van Húrin te beginnen, met name omdat ik behalve The Lord of the Rings en The Hobbit niets van Tolkien gelezen heb (überhaupt weinig in het genre) en ik wel eens heb gehoord dat de rest van zijn werk zeer moeilijk door te komen is. Mijn vrees werd nog vergroot toen ik de inleiding las, die door Christopher Tolkien geschreven is om het één en ander te verduidelijken. Bij mij werkte dat averechts, ik snapte er weinig van en verwachte het hele verhaal in verwarring te moeten lezen wegens allerlei verwijzingen waar ik niks van begreep. De eerste pagina’s waren moeilijk, maar gelukkig veranderde het verhaal daarna compleet.

De kinderen van Húrin leest voor mij als een Griekse tragedie (en mocht ik daar nu net een zwak voor hebben…). Heel anders dan The Lord of the Rings en The Hobbit, minder groots, episch en vooral een stuk minder luchtig. Húrin is een trots man die zolang tegenstand blijft bieden aan Morgoth, de personificatie van het kwaad, dat Morgoth hem straft op de ergst mogelijke manier. Hij dwingt Húrin om machteloos toe te zien hoe zijn geliefden ten gronde worden gericht – niet door marteling of honger, maar door het noodlot dat hen achtervolgt omdat Morgoth hen vervloekt heeft. Zoon Túrin volgen we het eerste deel van het verhaal, waarin hij (door wat pech lijkt, maar het is natuurlijk de vloek) uit zijn beschermde leventje wordt gegooid en uit trots weigert daarin terug te keren. Túrin is in principe een goed mens, moedig en nobel, maar hij heeft zijn zwakheden en die worden door Morgoth en zijn dienaren genadeloos gebruikt om hem door Midden-Aarde op te jagen, gevolgd door ‘de voetstappen van zijn doem’. Hij laat een spoor van ellende achter al waar hij gaat, met de beste bedoelingen. Meermaals in het verhaal zijn er personages die voorzien wat voor ongeluk hij met zich meebrengt, maar nooit slaagt iemand erin om het te veranderen. Húrins dochter Nienor lijkt aanvankelijk een ander lot beschoren, maar ook zij ontkomt niet aan de vloek die over haar familie is uitgesproken. Zij vindt haar ondergang op een wel heel erg Grieks-tragische manier (Oedipus… Ik houd van dat verhaal.), wat ik overigens geen slecht punt vind. Dat Grieks-tragische uit zich ook in wat pompeuze dialogen en dramatische sterfscènes voorafgegaan door al even dramatische woorden – evenmin een minpunt voor mij.

Zowel voor Túrin en Nienor als hun moeder Morwen geldt dat het noodlot hen opjaagt waar zij gaan, maar dat zij zelf ook niet onschuldig zijn. Zoals het een goed tragisch verhaal betaamt maken de personages zeer menselijke vergissingen die door de vloek die op hen rust tot rampzalige gevolgen leiden. Zo krijgt het verhaal meer dimensie. De familie van Húrin is trots en moedig, maar wordt daardoor roekeloos en stort zich blindelings in het onheil. Húrin ziet het aan vanaf zijn betoverde troon en moet wel ondragelijk lijden, hoewel Húrin zelf slechts zeer kort in het verhaal voorkomt. Pas op het einde komt hij vrij, en dat is niet omdat Morgoth vindt dat hij nu voldoende gestraft is.

Ik houd van de personages in dit verhaal, meer dan ik om de setting geef. The Lord of the Rings is al vrij snel volledig uit mijn gedachten gedreven. Het verhaal is meeslepend en tragisch, en dat er toevallig Orks en elven in voor komen vind ik verder niet erg. De draak Glaurung is dan wel weer een geweldige toevoeging, omdat hij zowel een fysieke als psychische dreiging vormt. Wie in zijn buurt komt zal sterven door zijn lichamelijke kracht of de rest van zijn leven gebukt gaan onder zijn listen en leugens. Zelfs stervende kent Glaurung geen genade en onthult de identiteit van Nienor, waardoor zij niet meer met zichzelf kan leven, waardoor Túrin tot waanzin wordt gedreven en ook niet meer met zichzelf kan leven. Wat een schurk…

Hier kan ik nog wel even over doorgaan, maar ik zal gaan afronden. De kinderen van Húrin was niet wat ik van verwacht had – het was beter. Ik zou echter niet durven voorspellen of dit voor anderen ook zal gelden, want als je om andere redenen dan ik van The Lord of the Rings houdt, zou De kinderen van Húrin je wel eens tegen kunnen vallen. Als je van tragisch, meeslepend en mythisch houdt niet.

Dit is toch duidelijk een stuk volwassener fantasy dan het grote "Lord of the Rings". Dit boek is niet zo eindeloos lang, maar heeft alles wat fantasy mooi maakt: Tijd, drama en onwerkelijkheid. Waar LotR zich feitelijk in een jaartje afspeelt, en alle belangrijke figuren vrolijk het einde halen, tapt dit wel uit een ander vaatje.
Hier geen fantasy a la 'Pinkeltje en de Flonkersteen' , maar hier diep dramatische verhaallijnen, over vele jaren uitgesmeerd.
Jammer dat het pas lang na de dood van de schrijver in deze vorm is samengesteld, want dit is wat hij verdiend had, naar mijn mening.

Natuurlijk is De Silmarrillion ook beter dan LotR, maar dat is een ander verhaal, voor een andere keer.