Der Steppenwolf - Hermann Hesse (1928)

Langzaam maar zeker komen de meesterwerken binnen . Een heel persoonlijke leeservaring, waar ik weinig over te vertellen heb eigenlijk, behalve dat het een prachtig boek is, zeer fascinerend en in zekere zin ontroerend en herkenbaar. Niet erg conventioneel te noemen, maar ook niet zo hermetisch als ik gevreesd had. Hesse heeft gezegd dat hij vijftig was toen hij het schreef, en dat je dus misschien ook die leeftijd bereikt moet hebben om helemaal te beseffen waarover het boek gaat, maar dat het misschien ook een boek kan zijn dat meegroeit met de lezer. En dus kun je niet vroeg genoeg beginnen met het te lezen, dacht ik, en ik heb er geen spijt van gehad .

Erg indrukwekkend boek waarbij vooral de variatie in stijlen opvalt. Het deprimerende en reflecterende gedeelte vond ik erg prettig om te lezen. De filosofische stukken wat langdradig maar wel interessant en bij het magisch-realistische einde valt alles mooi op zijn plaats. Nee, deze roman is af en zeker verplichte kost voor mensen met gevoel voor melancholie.

Fraai om te zien dat in bovenstaande discussie meningen als arrogant worden afgedaan om vervolgens even haarfijn uit te leggen hoe het dan wel werkelijk zit. Ik neem graag het risico ook arrogant genoemd te worden, door mijn interpretatie hier tegenover te zetten.

Ik heb tijdens het lezen van dit boek namelijk nooit over ziekte en genezing gedacht. Hermann Hesse beschrijft in 'der Steppenwolf' een man, Harry Haller, die in zijn eigen persoonlijkheid een 'steppewolf' denkt te zien. Zijn persoon zou bestaan uit het gevecht tussen zijn menselijke en zijn dierlijke helft. In mijn persoonlijke leeservaring kan dit steppenwolf deel gelijk worden gezet aan de angst en de onzekerheid, misschien wel de schaamte, van Harry Haller. Gevoelens dus die we allemaal kennen en niks met ziekte te maken hebben.
Het vervolg van het boek gaat er dan om hoe hij door zijn ontmoeting met Hermine deze onzekerheden stap voor stap overwint, totdat hij uiteindelijk in het magische theater zijn onzekerheden heeft overwonnen en helemaal zichzelf durft te zijn.

Het interessante van dit boek zit hem in het karakter Hermine, want de lezer zal zich altijd blijven afvragen of zij nou echt heeft bestaan of een gedachtespinsel van Harry is, waarbij ik meer naar de tweede optie geneigd ben. Maar doordat Hesse hiermee speelt, krijgt het boek een extra laag en is het verhaal op twee manieren te lezen.
Een boeiend boek!

Hermann Hesse is één van die grote literatoren waarvan ik allang iets gelezen had moeten hebben. Enige tijd geleden was ik in de bieb, en nam van de Duitse auteur deze roman mee naar huis, samen met Narziss en Goldmund. Ik besloot om maar met deze te beginnen.

Hermann Hesse blijkt me duidelijk te liggen. De Steppewolf is een indrukwekkende roman, waarin Hesse van stijl verandert alsof ie voor de spiegel verschillende sjaals uitprobeert, echter zonder dat het ook maar ergens geforceerd gaat voelen. Het hoofdpersonage, Harry Haller (en dat hij zijn initialen met de auteur deelt, is vast geen toeval), beschouwt zichzelf als deels mens, deels steppewolf, en hij worstelt zowel op romantisch, geestelijk als filosofisch vlak met zijn eigen identiteit. In de loop der jaren heeft hij verscheidene patronen uitgezet die hij volgt naargelang zijn gemoedstoestand, maar op een dag ontmoet hij Hermine, die alles verandert. Zij is zo verschillend van hem, maar toch ook weer hetzelfde.

De grote kracht van deze roman schuilt volgens mij in de universele waarheid die Hesse uitdraagt, iets wat hij zijn hoofdpersonage langzaam doet beseffen. De verschillende stijlen en invalshoeken die Hesse hanteert, fungeren als camera's, telescopen waardoor Harry het leven waarneemt. De waanzin is nooit veraf, maar komt de lezer tegemoet in gradaties, en bereikt z'n culminatiepunt in het laatste deel in het magische theater van Pablo, oftewel Harry's tegenbeeld; de hallucinogene avonturen die Harry daarin meemaakt, leiden uiteindelijk tot de slotsom: Harry moet leren léven, leren dúrven, leren geniéten.

Dit is natuurlijk maar mijn mening, en zo zullen er nog duizenden andere meningen bestaan over dit boek. Hesse laat namelijk veel ruimte voor interpretatie, geeft stof tot nadenken tot in de late uurtjes. Dat vind ik vaak aantrekkelijk in een roman.

4,5 sterren; ik ben benieuwd naar Narziss en Goldmund!

“Hadden wij (…) niet allemaal als jongelingen gloeiend van kunstwerken en kunstenaars gehouden die ons nu twijfelachtig en fataal overkwamen?” schrijft ‘Harry’ ergens, en vatte mijn angst bij het herlezen van de roman die ooit zo’n indruk maakte goed samen. Angst, omdat ik de schrijfstijl van Hesse in de tussentijd heb leren kennen als schematischer dan me lief is. En zou die overdreven zwaarmoedigheid me nog wel kunnen aanspreken? Tegelijk bevreemdt het me dat Hesse in zijn nawoord haast negatief is over het feit dat het boek “heel vaak in handen is gevallen van zeer jonge lezers”. In de kern gaat De Steppewolf over hoe je als individu te verhouden tot de samenleving en over het in balans brengen van ‘talloze ikken’ die je persoonlijkheid kleuren. Bij uitstek problematiek waar je als twintiger herkenning in vindt, dat gold althans zeker voor mij.

Aan kracht heeft het bij herlezing gelukkig weinig ingeboet. Ja, de stijl van Hesse wekt regelmatig wrevel; te schools, te theoretisch, de thematiek teveel uitgespeeld. Het traktaat-gedeelte vind ik dan ook het zwakste gedeelte. Het meest intrigerend, en stilistisch meest boeiend vond ik de laatste kwart van de roman, het magische theater. De dik aangezette symboliek vliegt je weliswaar om de oren, maar in fantasierijkheid en levendigheid overtreft het al het voorgaande. Met recht geestverruimend. Het is op basis van deze passage niet moeilijk te zien waarom Hesse door jongeren in de jaren 60 op handen werd gedragen. De zwaarmoedigheid van de roman wordt mooi in balans gehouden door hoop. Het is begrijpelijk (zij het afkeurenswaardig) dat Hesse in een nawoord nog eens de positieve kant van het verhaal benadrukt.