menu

Storia di Chi Fugge e di Chi Resta - Elena Ferrante (2013)

Alternatieve titels: Wie Vlucht en Wie Blijft | L'Amica Geniale Volume 3

mijn stem
3,58 (24)
24 stemmen

Italiaans
Sociaal

384 pagina's
Eerste druk: E/O, Rome (Italië)

In ''Wie vlucht en wie blijft'' zijn Lila en Elena, de twee meisjes die we voor het eerst ontmoetten in De geniale vriendin, volwassen vrouwen. Lila, die op haar zestiende trouwde en een kind kreeg, heeft inmiddels man, huis en luxe leven verlaten en werkt in een vleesfabriek om rond te kunnen komen. Elena heeft de Napolitaanse wijk waar beide meisjes opgroeiden verlaten, de universiteit doorlopen en een succesvolle roman geschreven, wat voor haar deuren opent naar een wereld van erudiete conversaties en chique salons. Beide vrouwen vechten tegen wat de wereld van hen verwacht: berusting in het moederschap, onwetendheid en onderwerping. Ze zoeken hun weg in de vrijheden en kansen die de jaren zeventig lijken te bieden. Hoe verschillend hun zoektochten ook zijn, hun levens blijven met elkaar verbonden door een sterke, onbreekbare band.

zoeken in:
avatar van psyche
3,0
psyche (crew)
gart schreef:
Ben een beetje ontgoocheld. Slechte vertaling?


schreef Gart bij "De Geniale Vriendin", het eerste deel van het vierluik over Lila en Elena. Dat gevoel heb ik min of meer bij dit derde deel, dusdanig dat ik ga twijfelen en me afvraag of ik iets over het hoofd heb gezien bij de vorige delen.

Allereerst is wat mij betreft het evenwicht aandacht voor Elena en aandacht voor Lila uit balans. Dat zou misschien minder opmerkelijk zijn als ik me bij gedeelten over Elena niet regelmatig ergerde aan dit personage.
Nu vond ik in de vorige delen beide personages bij vlagen evengoed onsympathiek; toen vond ik dat inherent aan het verhaal, nu heb ik het idee dat de schrijfwijze van Ferrante dit versterkt.

Het verhaal speelt zich af eind jaren zestig begin zeventig van de vorige eeuw; de vrouwenbeweging komt op, politiek is er veel gaande, o.a. onenigheden tussen communisten en fascisten. Hoe hierover gedacht wordt en hoe ermee omgegaan wordt verschilt in de verschillende lagen van de bevolking. Elena en Lina gaan hier eveneens anders mee om.
Beide inmiddels volwassen vrouwen komen uit de achterbuurten van Napels, Lina blijft daar wonen; Lena gaat studeren, schrijft een boek en trouwt met een professor. Ze is en blijft regelmatig in verwarring 'hoe ze zich moet gedragen', waar ze zich overigens onbewust van lijkt te zijn. Ze is constant op zoek naar bevestiging.

Op zich kan dit gegeven universeel gezien worden, wat doet het met iemand om zijn geboortegrond te verlaten en te vertrekken in den vreemde. De beschreven (herinnerde) chaos in Elena's hoofd roept bij mij echter weinig begrip op. Ze drijft niet alleen af van hen die haar lief zijn en waren, ze drijft ook weg van zichzelf. Dan is het, denk ik, voor een auteur de kunst om orde in die chaos te scheppen.
Nu lijkt Wie vlucht en wie blijft veelal op een 'dagboek' waar Elena op pagina 334 door het schrijven eindelijk 'inzicht' krijgt:
"Worden. Dat was een werkwoord dat me altijd had geobsedeerd, maar dat merkte ik toen pas voor het eerst. Ik wilde worden, ook al had ik nooit geweten wat. En ik was geworden, dat was zeker, maar zonder doel, zonder echte passie, zonder een bepaalde ambitie. Ik had alleen maar iets willen worden omdat ik bang was dat Lila god weet wie werd en ik achter zou blijven, dat was het punt. Mijn worden was een worden in haar kielzog. Ik moest opnieuw beginnen met worden, maar voor mezelf, als een volwassen vrouw, buiten haar om.

Net als ik opgelucht adem wil halen gaat Elena op dezelfde voet verder ofwel Ferrantes beschrijvingen van Elena's warrige gedachten.
Dan lees ik liever over de pragmatische Lina, die als een straatvechter recht voor haar raap blijft en als zodanig duidelijk. Zelfs als haar gedrag dubieus genoemd kan worden of in haar periodieke vlagen van waanzin blijft ze dicht bij zichzelf en lijkt ze zich bewust van wat ze doet. Ze maakt keuzes, ze klimt in haar oude buurt op. Echter niet zonder hulp en inmenging van criminelen.
Met Lina word ik aan het eind van dit deel boos op Elena en denk: trut!.
Wat gepaard gaat met een cliffhanger als in een heuse soap ...Ik wil weten hoe dit afloopt ...
Dus toch maar op naar deel vier in oktober.

3*

avatar van Lalage
3,5
Vaak leest bij een trilogie het middelste deel wat moeizamer en bij dit vierluik is dit het middendeel waar je iets meer moeite voor moet doen. Maar aan het einde wordt het weer helemaal goed gemaakt met een spannende wending.

Wie vlucht en wie blijft – Elena Ferrante | Lalagè leest - lalageleest.wordpress.com

avatar van liv2
4,0
Toch weer genoten van de meeslepende stijl en inzicht, maar vooral de eerlijkheid van Elena Ferrante. Ze is niet te beroerd om haar hoofdpersonage met de billen bloot te zetten. Ook bij de veelgeprezen ‘vrouwenvriendschap’ tussen de 2 protagonisten stel je je vragen.

Het sociale luik van dit boek, met name de strijd tussen het fascisme en de opkomende arbeidersbeweging en in dit zog de opkomst van het feminisme nemen een aanzienlijk deel van dit boek in beslag. Ze focust daar vooral op het feit dat de arbeidersklasse, ondersteund door de studenten en de socialistische/communistische elite, weliswaar dezelfde strijd voerden, maar dat die strijd voor de arbeiders consequenties had, voor de elite niet. Dit is iets wat geweten is en niets nieuw onder de zon. Toch moest de schrijfster dit doen, enkel om de ontvoogdingsstrijd van deze twee vrouwen te duiden, want juist deze strijd vormt de kern van deze vierdelige cyclus.

Dit boek focust vooral op diegene die geluk had, Elena, die verder kon studeren door een speling van het lot, door te zijn opgemerkt door de juiste persoon op het juiste moment. Wat heeft ze met dit gelukkige toeval en privilege gedaan? En hier gaat dit personage met de billen bloot, wordt zelfs ergerlijk in zekere zin. Een vrouw die, door al haar energie te leggen in geschoold gebruik van haar verstand, wil mee-praten op niveau. Iemand die hoopt mee te kunnen met de intellectuele elite en wil gehoord worden of beter gezegd aanvaard wil worden voor wij zij is. Iemand die zelf iets wil betekenen, wordt een zelfingenomen, verward persoon. Vooral iemand die enkel leeft voor de goedkeuring van anderen, ergens wil bij horen, en zeker niet bij het 'volk' waar ze oorspronkelijk vandaan komt. Dat afscheuringsproces van haar heeft ze met bloed , zweet en tranen zelf tot een goed einde gebracht.

WORDEN, iets willen worden, iemand willen worden, was haar hoofddoel. En daar is ze in geslaagd.

Toch is er altijd schaamte en onzekerheid die hand in hand gaat met een onlosmakende band met haar afkomst. Ze blijft het meisje uit de wijk, het meisje dat geniet als haar geschoolde man verbaal in zijn hemd wordt gezet door iemand uit haar wijk.

Ze heeft bereikt wat ze wou bereiken, van de grote vriendschap was geen of weinig sprake. Maar soms: 'a woman has to do what a woman has to do'.Gaan voor jezelf. Of het een mooi plaatje geeft? Absoluut niet, maar wel een eerlijk.

avatar van eRCee
4,0
Waarheidschrijven deel 3.

Mijn enthousiasme voor de Napolitaanse romans van Ferrante blijft onverminderd groot, sterker nog, de eerste helft van Wie vlucht en wie blijft dacht ik dat dit het beste was wat ik tot nu toe over Lenu en Lila te lezen kreeg (op 4,5* niveau).

Allereerst valt op hoe gemakkelijk je dit na meer dan een jaar weer oppakt en dan de personages bijna allemaal direct kan plaatsen, ook de obscuurdere types. Wat Ferrante in deel drie doet is de microkosmos van 'de wijk' plaatsen in de bredere context van Italië in de jaren '70. Aan de ene zijde van het spectrum bevinden zich de fascisten, de kapitalisten en de maffiosi, aan de andere kant arbeiders, studenten, communisten, welke dan weer niks moeten hebben van de sociaaldemocraten (ergens in het boek doet iemand de profetische uitspraak dat als men het systeem nu niet omver weet te werpen de arbeidersklasse gevangen zal raken in consumentisme en doekjes voor het bloeden, ik parafraseer).
Het verhaal van Lila over haar werk in de fabriek van Bruno is behoorlijk heftig, het is ook eigenlijk het enige deel van het boek waarin zij rechtstreeks in beeld komt (omdat ze zich persoonlijk uitspreekt tegen Elena). Er zit weer #me too-problematiek in avant la lettre en omdat je de personages al zo lang volgt komt dat meer binnen dan een willekeurig twitterbericht.
Vanaf halverwege vind ik het boek jammer genoeg flink inzakken. Soms ontstond zelfs even de indruk dat Ferrante wat vinkjes wil zetten bij verschillende thema's, zoals vrouwelijke seksualiteit. In het laatste kwart had ik hier geen last meer van en werkt het boek fijn naar een nieuwe ontwikkeling toe.

Wat ik vooral zo goed vind aan de reeks is het twijfelende zelfbeeld van de verteller/ik-persoon, Elena Greco (Lenu), en de manieren waarop Ferrante dit gestalte geeft. Omdat je alles door de ogen ziet van Lenu blijft het voor de lezer net zo goed onduidelijk. Wat is ze nu echt waard? Met name natuurlijk ten opzichte van Lila, waarvoor overigens hetzelfde geldt: is ze nu werkelijk een geniale geest die door de omstandigheden niet tot ontwikkeling heeft kunnen komen, of is dat alleen maar suggestie? Je komt er niet achter en Ferrante blijft telkens met nieuwe invalshoeken komen, omdat alle personages er zo hun eigen ideeen over hebben en soms ook van inzicht veranderen (denk aan Nino). Het feit dat Elena Greco niet alleen de verteller is maar ook een schrijfster binnen het verhaal, terwijl ze dezelfde voornaam draagt als de auteursnaam op het boek, is onderdeel van het spel. Zijn haar twijfels misschien ook de twijfels van Elena Ferrante? (Nog een klein voorbeeldje: Lenu krijgt meermaals complimenten over dat ze mooi is, maar ze lijkt zichzelf nooit als mooi te zien en beschrijft zichzelf ook niet zo, zodat je als lezer niet weet of ze werkelijk mooi is of niet. Dit geldt eigenlijk voor alles: is ze een goede moeder? Een goede schrijfster? Een goede vriendin? En wat is dat dan?)

Of neem dat huwelijk met Pietro, zelden over zo'n kleurloze relatie gelezen, de verloving of zelfs de huwelijksdag zijn daarin niet beter. Aanvankelijk leek het me een beetje nalatig van Ferrante dat dit niet wat dieper wordt uitgewerkt, maar aan het einde besef je dat het een welbewuste keuze is en dat de fletsheid van Lenu's huwelijkse leven onderdeel is van haar zoektocht naar wie ze is.
De schrijfstijl past naadloos bij de inhoud. De relatieve slordigheid houdt het authentiek en levend, geworteld in het bestaan van alledag. Het boek leest daardoor heerlijk. Zoiets leer je niet bij een opleiding 'creative writing' in New York, dit is een auteur die een eigen stem gevonden heeft om te vertellen wat alleen hij of zij kan vertellen. Waarheid, daar gaat het om.

In mijn ogen levert Elena Ferrante met de Napolitaanse romans geen perfect maar wel grensverleggend proza af. De onopgesmukte manier waarop de vrouwelijke ervaring wordt uitgespit, ik heb dat nog nooit eerder zo onder ogen gehad. Natuurlijk kan dat ook aan mij liggen maar dan nog blijft staan dat het in elk geval voor mij vernieuwend is. Wat een schitterende reeks.

avatar van mjk87
2,5
Vlak voor de ellende met corona begon had ik de eerste twee delen van deze tetralogie gelezen. Om allerlei redenen ben ik nooit begonnen aan deel drie, hoewel ik deze wel nog een tijd geleend had van de bieb, maar dat boek lag vooral te verstoffen. Enfin, nu jaren later toch maar verder gegaan. Wat ik nog weet van de eerste delen was vooral dat ze fijn leesvoer waren. Niet eens altijd goed geschreven, maar wel boeiend, leuk, sfeervol. Ik had dus wel zin in dit derde deel maar het viel toch behoorlijk tegen.

Dit boek begint nochtans heel fijn. En ondanks dat ik drie jaar terug het vorige deel las zat ik er vrij snel weer in. Zeker de eerste 150 pagina's kennen nog dat oude leesplezier en draaien - niet toevallig, denk ik- rond Lila. Ook leuk hoe er met het ouder worden ook meer thema's voor volwassenen (politiek, maatschappelijk) in komen. Zo krijg je een aardig inkijkje in het leven in Italië in de jaren 60/70.

Maar dan gaat de focus naar Elena en haar leven (en vooral huwelijk). En vanaf dat moment boeide het boek eigenlijk niet meer. Haar relatie vind ik al niet de meest interessante, maar ook de schrijfstijl gaat me nu ineens tegenstaan. Ferrante beschrijft heel veel gevoelens vrij letterlijk. In eerdere boeken paste dat wel, nu een pak minder. Sterker: het stoort. Allicht omdat het over gevoelens gaat, Ferrante heel zakelijk dat beschrijft (als lezer voel ik niets) en die zakelijke kant niet matcht met wat er in het boek gebeurt. Ik snapte überhaupt haar huwelijk niet, vanaf bladzijde 1 al niet. En dan een eloquente ik-persoon die alles kan beschrijven maar dat zelf niet ziet, dat stoorde. Ik dacht echt: mens, wat is je punt? Wat wil je? En dat boek gaat vervolgens 250 pagina's vooral daarover, afstandelijk geschreven, nergens invoelbaar en daardoor grotendeels saai.

Nog één deel te gaan en dat ligt al hier en ik ben niet van plan weer drie jaar te wachten, maar echt me er nu op verheugen doe ik nog niet. Deel drie krijgt 2,5*.

Gast
geplaatst: vandaag om 18:26 uur

geplaatst: vandaag om 18:26 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.