De Tolk van Java - Alfred Birney (2016)

Volgens De Standaard is Alfred Birney een van de best bewaarde geheimen van de Nederlandse literatuur. Uiterst verfijnd proza, tastbaar en tegelijk ongrijpbaar als water, een stille kracht in de Nederlandse literatuur.
Van deze auteur staan 10 boeken op de site maar geen enkele stem. Dus een onbekende is hij inderdaad.

Afgelopen week was de auteur in het Tv programma VPRO boeken.

Winnaar Libris Literatuurprijs 2017

Dan is het best bewaarde geheim nu wel verklapt denk ik. Mooi voor hem.

toch wel goed ingeschat in 2015 door een Belgische krant....

Belgen zijn goed.

Uiteraard!

Hij ligt al voor me klaar bij de biep en dat ondanks ontelbaar veel reserveringen.
Maar ik zie het al, ze hebben -provinciaal- ook een stuk of 40 exemplaren.
Eerst Aura X. nog even uitlezen, pagina of 40 nog, en dan aan deze beginnen, ik ben zeer benieuwd of de hoge verwachtingen waargemaakt worden..

Tot nu toe (bijna 100 paginas) een prima boek. De familiegeschiedenis wordt uit de doeken gedaan door moeder uit Helmond (89) die vertelt over vroeger, flarden uit de memoires van vader en de herinneringen van de schrijver zelf. Dat kan heel saai zijn, maar dat is het in De Tolk van Java niet. Moeder heeft een sappige manier van vertellen, zo nu en dan onderbroken door haar zoon die er graag een potje cynisme tegenaan gooit. Het is oa/vooral een afrekening met vader, een totale slechterik, een kinderhater (met 5 kinderen) die zowel vrouw als kinderen regelmatig in elkaar slaat om nog maar te zwijgen van zijn verleden in Indië. Maar ook een tijdsbeeld, moeder vertelt ook over haar jeugd, over de oorlog en over wat er nog meer speelde in haar leven. Dat alles opgeschreven zoals het gezegd wordt, geen hoogliteraire beschrijvingen maar echt als het alledaagse leven en recht voor zijn raap. Dat alles in korte hoofdstukken, vaak in anekdotische vorm gegoten. Ik hou erg van dit soort verhalenvertellers en ben voorlopig zeer enthousiast.

Inmiddels vormen de memoires van vader al een tijdje de hoofdmoot. Sodeju, wat een brute tijd. Vader schrijft in zijn memoires over zijn kindertijd in Indië, leraren, ouders, broers, zussen, iedereen mept er duchtig op los, hoort bij de opvoeding, word je groot en sterk van. Je gaat bijna begrijpen waarom vader later zo'n bad ass is. Als ie wat ouder is komen de Jappen Indië bezetten, dat zijn ook een stel ongekende sadisten zeg... Kortom, bruut geweld en sadisme in een bikkelharde tijd. Man o man, wat een geweldig boek vol bizarre verhalen is dit zeg! Geschiedenis & avonturenroman ineen.

Benieuwd naar je eindoordeel Abu, dit klinkt als iets wat mij in de nabije toekomst ook gaat boeien ?

23.54 uur
Ik ben inmiddels op pagina 300(nogwat), moet zeggen dat het hoge niveau iets wegzakte in het deel over de internaatjaren. Niet dat het dan stukken minder is, maar ik vind dat deel ivm de eerste plusminus 200 paginas wel wat minder sterk of boeiend. Nu is het woord weer aan vader die in zijn memoires verder gaat over zijn rol tijdens de onafhankelijkheidsoorlog.

6.32 uur
Hmmm, mijn enthousiasme neemt toch wat af, ik vind het wat eentonig, die beschrijvingen van vader over zijn daden in de oorlog. Het is (letterlijk) een overkill. En ik vraag mij ook af of ik dat allemaal moet geloven. Eerder in het boek noemt een andere soldaat die hij in Den Haag regelmatig bezoekt vader een lafaard. En dat rijmt dan weer niet met de verhalen van vader waarin hij altijd voorop gaat in de strijd, niet bang voor kogelregens.

Hmm.. ok, even pas op de plaats

Gewoon gaan lezen hoor, blijft ondanks een dipje gewoon een geweldig boek. De fase waarin het mij wat teveel van hetzelfde was is zo'n pagina of 50, ik hou ook niet zo van mensen die zichzelf allemaal heldendaden toeschrijven, maar ik denk dat dit wel een beetje past bij de persoon van de vader.
Vannacht lees ik weer verder, zal hem dan waarschijnlijk net niet uit krijgen.

Gereserveerd bij de bieb ?

Goed idee.

Ik vond -kort samengevat- de eerste helft het best. Maar de geschiedenis van vader tijdens de strijd in indonesië (die een groot deel van de tweede helft van het boek beslaat) is een dermate bizar en idioot verhaal vol bikkelharde oorlogservaringen, soms misschien wat veel van hetzelfde maar dan nog steeds wonderbaarlijk en bizar en boeiend. Derhalve dus toch een dikke aanrader, deze afrekening van een zoon met zijn vader, of van een zoon met de spoken uit het verleden van zijn krankzinnige vader.

Boek is binnen uit de bieb ? Ben benieuwd ?

Na precies 100 bladzijden lezen deel ik je mening Abubakari. Door de manier van schrijven wordt het nergens saai en wil je blijven lezen om te zien wat er volgt. Het gescheld van de moeder was bizar, evenals de beschreven jeugd van de "slechte vader". Bbrrr.. wat een ellendige jeugd.

Zeker honderd keer heb ik teruggegrepen naar die letters op de achterflap. Volgens de jury van de Libris literatuurprijs is het boek namelijk veelzijdig en literair sterk.

Ongeveer 70% van het boek, waaronder een doorlopende passage van 200 pagina’s, vormt de publicatie van de zogenoemde memoires van zijn vader over de Indonesische oorlog. Hoewel er veel martelpraktijken en gruweldaden beschreven worden in deze passages, is het lezen ervan, door de lamentabele vertel- en schrijfstijl van de (vader van de?) auteur, de grootste marteling die men kan ondergaan.

Meer dan 200 pagina’s lang banaal beschreven oorlog, vermeldingen van plaatsnamen die niemand kent, bordkartonnen mensen die verder zonder belang zijn voor het verhaal, volstrekt ongeloofwaardige dialogen en vooral een hoop sterretjes met een verklarende woordenlijst achteraan het boek. Helemaal mata gelap* word je van dat alles. En toen, en daarna, en toen. Vreselijk

Wordt het nog erger? Ja na het lange oorlogsgedeelte gaat die auteur voor ons nog eens de oorlog samenvatten, alsof we zelf het zelf niet hebben gelezen. En hoewel alles duidelijk is neergeschreven door een psychopatische fantast, gaat hij die verhaaltjes nog geloven ook.

Dan echt niets positiefs te vermelden? Nee, of toch. Als het over de jeugd van de zoon gaat in het internaat, wordt het boek bijna lezenswaardig. In dat gedeelte worden er soms ook zinnen gebruikt die je niet zou toeschrijven aan een kind van twaalf. Literair sterk wordt het nergens, maar een verademing tegenover die “memoires”.

De Libris literatuurprijs is klaarblijkelijk een Nederlandse/Hollandse prijs, en er zit klaarblijkelijk nog een groot schuldgevoel jegens de ex-kolonies. Op geen enkele andere manier kan je immers verklaren dat mensen die gezond zijn van geest deze nonsense zouden verkiezen boven Wil, een boek dat wél literair en veelzijdig is.

Prachtige beschrijving ?.

Ik zit na ruim 250 bladzijden nog op een ruime voldoende. Het deel van het jeugdinternaat vind ik ook zeker lezenswaardig en het kwam net op het moment dat ik het boek wat vond inzakken. Voor nu ben ik nog erg benieuwd naar de rest van het verhaal.

Het deel van de memoires van pa gaat eigenlijk over John Rambo van de befaamde films. Overal schieten tientallen mensen op deze man, maar hij wordt niet geraakt. Elk schot dat hij zelf lost gaat met militaire precisie langs palen en huizen precies tussen de ogen van een willekeurige sniper. ???

Resumerend heb ik me vermaakt met dit boek. Ik gaf eerder al aan dat ik het eerste deel boeiend vond met de bijzondere dialogen tussen moeder en zoon, en de fase in het jeugdinternaat. Het deel van de memoires van pa en het vele oorlogsgeweld is net wat te lang. Het is ook wat ongeloofwaardig, als tolk wordt hij bijvoorbeeld hier en daar onthaald alsof hij de hoogste in rang is. Dat lijkt me wat onwaarschijnlijk. Oh oh wat vind iedereen hem belangrijk en goed (terwijl hij alleen maar nietsontziend slacht en martelt). Wat me in ieder geval opnieuw duidelijk is geworden is dat ook deze oorlog een zinloze strijd was. Wat een verspilling van levens en wat een onnodige hoeveelheid aan marteling en grof geweld. Waarom doen mensen elkaar dit aan, ze weten het zelf vaak niet. Pa moet uiteindelijk ook wel bekennen dat hij niet zeker weet of hij aan de goede kant stond. Tja... Om maar niet te praten over het leed wat hij vervolgens zijn gezin aan doet door ook daar een onnodig en zinloos schrikbewind te voeren. Al zijn kinderen hebben daardoor een kansloze start.

Het eindigt sterk en boeiend als de zoon en zijn broer via een brief-/mailwisseling discussiëren over het leven van pa en de geloofwaardigheid van de memoires. Iets waar je als lezer dan in je hoofd ook al een pagina of 100 mee bezig bent.

Fantastisch interview:

https://beta.volkskrant.nl/mensen/schrijver-alfred-birney-over-zijn-succes-en-de-ineenstorting-zo-lang-je-nodig-bent-leef-je-~b941a1fd/

Indringend egodocument dat zich cynisch in de bevrijding van Indonesie boort. Prima boek.

Dit is een van mijn volgende projecten. Als trage en wispelturige lezer weet ik niet wanneer precies maar het ligt thuis, geleend van mijn Indische schoonmoeder.

Dit boek heb ik (voor mijn doen) erg snel gelezen. Het las dan ook heerlijk weg. Wat een ontdekking die Alfred Birney, erg benieuwd geworden naar meer werk van hem.
Nederlands-Indië heeft mij altijd al gefascineerd, waarschijnlijk begon dat nadat ik in de brugklas voor een boekverslag Oeroeg (Hella S. Haasse) heb moeten lezen.

De tolk van Java wist mij terug in de tijd te brengen maar dan niet naar de zogenaamde heerlijke ‘tempo-doeloe’ waarin men van een heerlijk (koloniaal) leventje genoot. Dit was de rauwe realiteit tijdens de onrustige veertiger jaren waarin de Jappen het land op gruwelijke wijze controleerden met direct daarna de strijd voor onafhankelijkheid van Indonesië. En dit op een aantrekkelijke wijze op papier gezet. Het is niet altijd duidelijk waar realiteit ophoudt en fictie begint. Dat hoort wel een beetje bij het karakter van de vader van de auteur. Dit boek is een geweldig succes voor Alfred Birney na ruim 30 jaar schrijven: het is hem gegund!