Válka s Mloky - Karel Čapek (1936)

lijkt mij heel interessant... hopelijk geen hopeloze zoektocht langs bibs e.d.

Zal niet meevallen, denk ik.

Ondertussen is er een nieuwe Nederlandstalige uitgave verschenen, voor degenen die het boek nog niet gelezen hebben is er geen uitvlucht meer (was al een hele tijd uitverkocht). Ik heb trouwens de Engelse penguin versie gelezen, met een prachtige cover. Een van mijn favorieten boeken, wordt moeiteloos in een adem genoemd als '1984' van Orwell en 'Brave new world' van Huxley. Het is een echte aanrader, science-fiction klassieker, geniaal geschreven en er zit zelfs humor in. Lezen is de boodschap!

Aan de ene kant een schitterende satire op zowel het nationalisme, het kapitalisme als de Hollywoodsterretjes en de kleinburgerlijkgeud, op alles eigenlijk. Daardoor brengt hij wel duidelijk de idee over van de leerlingtovenaar, die allerlei krachten denkt te kunnen beheersen en gebruiken in zijn voordeel, maar er in feite door ten onder zal gaan. (Waarom denk ik nu aan kernenergie?). Het boek is 75 jaar oud, maar nog zeer actueel. Zeer onderhoudende lectuur, soms kom je niet bij van het lachen en soms word je er koud van. Aanrader!

Volgens de flaptekst van de Nederlandse vertaling stond dit boek model voor 'Anima Farm' van George Orwell.

Als ik aan een fictieboek begin, dan veronderstel ik automatisch dat het om een roman gaat. Dat is Oorlog met de salamanders echter niet. Čapek stapt in de traditie van het kolderverhaal. Daar is niks mis mee, alleen ik vind het zelf altijd een wat moeilijk genre omdat je al snel blijft hangen in meer van hetzelfde. Het is vaak vermakelijk maar zelden beklijvend, en dat geldt in mijn ogen ook voor deze cultklassieker.

Leuk is allereerst dat de titel zorgt voor voorafkennis die de verhaalontwikkeling inkleurt (vergelijk De dood in Venetie en Van de koele meeren des doods). Zodra de salamanders echt voet aan de grond krijgen vond ik het boek ook aardig grappig worden, met name het stukje over de talen werkte op de lachspieren. Jammer genoeg ontkomt ook Čapek er niet aan z'n humor meermaals te hergebruiken in een net iets andere gedaante. En tenslotte is er natuurlijk de satire op de mensheid, geschreven in het licht van het opkomende fascisme (en kapitalisme) maar nog steeds in veel opzichten accuraat. Čapeks beschrijvingen van het onvermogen van mensen om verder te kijken dan belangen op korte termijn, om überhaupt gezamenlijke overeenstemming te vinden over globale problemen, laat staan samen te werken aan een oplossing, plus de onvermijdelijke patronen waarin groeperingen van allerlei achtergrond direct terugvallen, dat alles is nog steeds perfect van toepassing op bijvoorbeeld klimaatverandering maar ook op de opkomst van kunstmatige intelligentie.

Toch snap ik wel dat het boek nooit de status heeft gekregen van bijvoorbeeld 1984, dat veel indringender is juist doordat het vanuit de romanvorm is geschreven (in mijn ogen). Oorlog met de salamanders houdt ons niet een spiegel maar een lachspiegel voor, en met dat je denkt, verrék, laat je het ook weer van je afglijden. Het doet mij daardoor nog meer denken aan Douglas Adams dan aan Huxley en Orwell.