La Fascination du Pire - Florian Zeller (2004)
Alternatieve titel: Gefascineerd door het Ergste
Frans
Ideeënliteratuur / Sociaal
155 pagina's
Eerste druk: Flammarion,
Parijs (Frankrijk)
Twee schrijvers ontmoeten elkaar op een congres in Caïro. Een van hen is de hoofdpersoon en verteller van de roman, een jonge intellectueel, de ander een bekend Zwitsers auteur, de wat oudere, groezelige Martin Millet, die naar Egypte is gekomen voor de seks. Hij heeft de brieven van Flaubert bij zich, waarin deze gewag maakt van zijn erotische belevenissen met oosterse schonen in het negentiende-eeuwse Caïro. Het lukt Martin echter niet ook maar één vrouw te versieren, zelfs bij prostituees vangt hij bot. Hij wijt dit aan de islam, die volgens hem de seksuele moraal van jonge mensen frustreert door het taboe op seks buiten het huwelijk. Daardoor zijn deze jongeren ontvankelijk voor zelfmoordterrorisme, omdat hun na opoffering van hun leven voor de islam in het paradijs 72 maagden wachten. Terug in Parijs schrijft Millet hierover een roman, die de titel ''Gefascineerd door het ergste'' krijgt. De gevolgen laten niet lang op zich wachten en de hoofdpersoon wordt tegen wil en dank meegesleurd in een discussie over vrijheid van meningsuiting en godslastering, over angst en lafheid
Twee schrijvers moeten in Caïro een lezing geven over hun visie op wat literatuur is, maar zij zijn voornamelijk op zoek naar een Egyptische hoer om seksuele frustraties op bot te vieren. Die odyssee naar seksuele verlossing leidt langs een vruchteloos pad van botsende seksuele moraal en wederzijds onbegrip. Saoedi's zwaaien met meer geld om onder de aandacht te komen en weten westerse sekstoeristen te reduceren tot een hoogst onaantrekkelijke partij, terwijl de prostituees zelf óók ingewikkelde zedennormen hanteren om de schijn van deugdelijkheid op te houden. In die nieuwe ontwikkelingen wacht de geportretteerde gefrustreerde westerse man een ijskoude afwijzing in een deel van de wereld waar Hij niet langer meer de dienst uitmaakt.
Wat mij dwarszit aan de roman is dat het de complexiteit van seksualiteit in het Midden-Oosten expres zo prominent koppelt aan oriëntalistische seksuele clichés. Misschien is dat vooral bedoeld als hyperbool om de eigen visie op de islamitische wereld te bekritiseren, maar het doet verder weinig recht aan de werkelijke complexiteit van hoe seksualiteit doorwerkt in het maatschappelijke leven in een land als Egypte.
Aan de ene kant is dit meer een intellectualistisch spel met hete hangijzers dan een subtiele verkenning die veel ruimte openlaat voor nuancerende kanttekeningen. Daarbij is het vooral eenzijdig gekleurd vanuit het hautaine oogpunt van 'de westerse intellectueel' die weet heeft van grote filosofische stromingen en invloedrijke literaire werken. Aan de andere kant is het óók geen in your face satire zoals de Nederlandse cover van een blonde bimbo met gezichtssluier doet vermoeden. Het resulteert in een wat oppervlakkige roman die vooral tegenstellingen uitvergroot en daarmee eenzijdig inhaakt op platgetreden en voorspelbare paden van makkelijke islamkritiek