menu

Ver van de Stad - Willem Wilmink (1977)

mijn stem
3,00 (1)
1 stem

Nederlands
Jeugdboek
Autobiografisch / Sociaal

64 pagina's
Eerste druk: Kosmos, Amsterdam (Nederland)

De tienjarige Kees gaat op een boerderij logeren, voor wat kleur op zijn wangen. Op de boerderij maakt Kees onder andere kennis met Hannah, haar zus Dieka, de oude Bernard-oompje en de gevaarlijke "gekke Gerrit". Het leven op de boerderij is een heel nieuwe ervaring voor de jongen.

zoeken in:
Ted Kerkjes
Als dichter is Willem Wilmink mij zeer dierbaar. Zijn poëzie blinkt vooral uit in haar (bedrieglijke) eenvoud: Wilmink wist als geen ander met een slimme beeldspraak iets groots te reduceren tot iets kleins of met weinig woorden veel te zeggen. Deze gave maakte hem bij uitstek een weergaloze liedtekstdichter. Voor Wilmink was het onderscheid tussen gedichten en liedteksten fictief: in de Middeleeuwen werd alle poëzie ook gezongen en bestond het verschil er immers ook niet! Daarom vind ik het nog altijd vreemd dat het verzameld werk van zijn poëzie "Verzamelde liedjes en gedichten" heet. Voor de auteur bestond dat verschil immers niet. Maar dit geheel terzijde.
Als schrijver van proza is Wilmink minder bekend, wat wel vreemd is, als je ziet hoeveel hij geschreven heeft. Als lid van het Schrijverscollectief was hij ontzettend productief en hij was bovendien nooit te beroerd om op televisie of in boeken zijn opvattingen over het schrijven te ventileren: de man had namelijk veel verhaaltechnische vuistregels. Zo meende hij dat de hoofdpersoon altijd iets ouder moet zijn dan de doelgroep. "Daar houden kinderen van!" Hij publiceerde ook veel essays over het schrijven en een zogenaamde schriftelijke cursus dichten, waarvan het eerste deel bekroond werd met een Gouden Griffel voor het beste kinderboek. Deze bekroning vond de schrijver opmerkelijk, omdat hij het niet zozeer voor kinderen geschreven had.
Die prestigeuse, opmerkelijke bekroning is ook meteen één van de weinige bekroningen die Wilmink voor zijn proza ontvangen heeft. Een ander boek dat in de prijzen viel was Het verkeerde pannetje, dat de Ninke van Hichtumprijs won. DIt boek is een verhalenbundel met autobiografische verhalen en tevens het eerste en enige stuk proza dat ik tot nu toe van Willem Wilmink las. Dat boek beviel me erg goed.
Ver van de stad is de eerste roman die ik van hem las en mag dus wel als mijn eerste kennismaking met Willem Wilmink als romancier worden beschouwd.
Mijn keuze viel op dit werk, omdat het in de eerste plaats naar verluidt het lievelingsboek van de auteur was, maar ook omdat dit boek in 1989 door André van Duren tot een fantastische televisiefilm is bewerkt: Het verhaal van Kees.
Helaas viel dit boek mij bitter tegen. Het is mij te uitleggerig geschreven, zodat de lezer niets zelf hoeft te bedenken of te ontdekken.
Neem het begin, waarin uitgelegd wordt dat Kees een tijdje op de boerderij gaat logeren. Dan komt er een zin als: "Kees vond het leuk, maar hij was toch een beetje ongerust." Wat een afschuwelijke dooddoener. Zo'n zin haalt meteen de hele spanning eruit, want dergelijke informatie moet je indirect overbrengen. Het is voor de lezer veel interessanter om te lezen dat Kees bijvoorbeeld ijsbeert of om de haverklap op de klok kijkt, zodat de lezer zelf de conclusie kan trekken wat Kees doormaakt en voelt. Een schrijver moet de gevoelens niet aan de lezer uitleggen, maar de beelden aan de lezer voorleggen. De schrijver dient de informatie te geven en de lezer interpreteert dit. De schrijver levert regels en de lezer leest ertussen door. Helaas wordt in boek te veel op een dienblaadje geserveerd, zodat er jammer genoeg weinig tussen de regels overblijft voor de lezer om te ontdekken. En dan zit er niets anders op dan alles passief op te nemen als een hersenloze spons.
Een hoofdstuk dat heel goed had kunnen zijn, maar toch verpest is door de schrijfstijl, is "Kiespijn". In dit hoofdstuk gaat Kees met kiespijn en Hannah naar de tandarts. Dieka, de zuster van de boerin Hannah, bij wie Kees logeert, is bang voor de tandarts en "laat nog liever een been afzetten". Kees is minder bang, maar dat hij toch wel een beetje bang is, schemert door in de regels: "Zo zat hij daar met Hannah in de bus. En toen in de tandartswachtkamer. Daar moesten ze elf uur wachten." Die laatste zin is uiterst humoristisch en herkenbaar. De lezer snapt natuurlijk wel dat de schrijver hier vertelt vanuit het kind dat bang is, en dat de schrijver de gevoelsmatige tijdsduur weergeeft: het voelt alleen maar als elf uur, omdat je zo bang bent. Maar de kwaliteit en de subtiliteit van die zin wordt teniet gedaan door de zinnen die daarop volgen: "Of eigenlijk waren het geen elf uren. Het waren elf minuten, die allemaal een uur leken." Dat is doodzonde.
Gelukkig valt het tandartsbezoek mee en opgelucht gaat Kees naar huis zonder kiespijn. "In de bus terug naar de boerderij had Kees een gevoel of hij jarig was. Hij keek naar buiten, naar de korenvelden, en de weilanden, en de bomen. Wat een prachtige tocht." De lezer begrijpt wel dat de terugreis in principe dezelfde weg is als de heenreis, maar dat Kees op de heenreis domweg te nerveus was om de schoonheden op te merken. Toch voegt Wilmink nog toe: "Dat had hij op de heenweg helemaal niet gemerkt."
Het verhaal is weinig interessant. Als stadsjongen gaat Kees naar het platteland "voor wat kleur op zijn wangen". De titel doet vermoeden dat er een soort cultuurshock plaatsvindt, maar hiervan is nauwelijks sprake. Kees wordt zeer liefdevol opgenomen en hij integreert prima in het boerenleven. Er is geen strijd tussen stad en platteland of zoiets. Ook de markante figuren op de boerderij, zoals gekke Gerrit weet geen spanning in het verhaal te brengen, zodat de lezer, die al niet aan het denken wordt gezet, zich door een gezapig boekje heen werkt.
Naar het einde toe wordt het hier en daar wat beter. Een bijzonder mooie passage was de thuiskomst: "En die avond om vier minuten over acht zag Kees zijn eigen kamer terug en hij legde zijn nieuwe vulpen neer waar hij hoorde." Kijk, dat zijn prachtzinnen waar veel in zit, en waar de nieuwsgierigheid en de interesse van de lezer door geprikkeld wordt! Wilmink legt hier niets uit, maar doet echt een beroep op het intellect van het publiek. Vreemd dat hij dit eerder in het boek niet durfde. Stonden er maar meer van dergelijke zinnen in het boek!
De eerdergenoemde verfilming uit 1989 van André van Duren combineert het verhaal uit dit boek met elementen uit Het verkeerde pannetje. In alle opzichten is de film veel geslaagder dan dit werk. In de film speelt de Tweede Wereldoorlog ook nog een grote rol, terwijl deze in dit boek nergens voorkomt. Erg vreemd, want volgens mij was deze in het echt de reden dat Wilmink naar het platteland ging. Dit boek is namelijk, zoals bijna alles wat Wilmink schreef, sterk autobiografisch. Als kind trok de auteur van de stad naar het platteland omdat de oorlog hem letterlijk doodziek maakte. De boerderij zou in Wilminks herinnering voortleven als een idyllische plek. Aan het eind van zijn leven maakte Wilmink dezelfde beweging: hij verhuisde van Amsterdam terug naar zijn geboorteplaats Enschede, om daar te sterven en de symbolische cirkel af te ronden.
Het lijkt wel een beetje of Wilmink het autobiografische karakter van dit boek heeft willen ontkennen door zijn hoofdpersoon niet de naam 'Willem' te geven, maar 'Kees'. Hierin lijkt hij dan wel op zijn idool Theo Thijssen die de autobiografische elementen in zijn werk ook altijd resoluut ontkent heeft. Dat de protagonist in Ver van de stad ook nog eens 'Kees' heet, hoogstwaarschijnlijk naar Kees Bakels, maakt de parallel nog opvallender. Toch zal de auteur de parallellen met zijn eigen leven niet echt hebben willen verdoezelen: de achternaam van Kees luidt namelijk gewoon 'Wilmink'.
Dat dit boek de persoonlijke favoriet van de schrijver was, kan ermee te maken hebben dat het voor de schrijver een idylle uit zijn jeugd in leven hield. Ik vond het geen denderend boek. Maar ik heb nog andere romans van Wilmink klaarliggen, dus hij krijgt nog wat kansen. Als zijn romans mij niet bevallen, pak ik maar weer de Verzamelde liedjes en gedichten, want als dichter blijft hij voor mij natuurlijk gewoon op zijn sokkel.

Gast
geplaatst: vandaag om 11:30 uur

geplaatst: vandaag om 11:30 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.