menu

Meursault, Contre-Enquête - Kamel Daoud (2013)

Alternatieve titel: Moussa, of De Dood van een Arabier

mijn stem
3,23 (13)
13 stemmen

Frans
Sociaal

152 pagina's
Eerste druk: Éditions Barzakh, Algiers (Algerije)

Met ''Moussa of de dood van een Arabier'' heeft Kamel Daoud een stem gegeven aan ‘de Arabier’ uit de Franse klassieker ''De vreemdeling'' van Albert Camus. Haroen wordt al zijn hele leven gekweld door de zinloze moord op zijn broer door Meursault, de beruchte antiheld uit Camus’ roman. Haroen besluit zijn broer uit de anonimiteit te halen door hem een naam te geven: Moussa. En een stem, die de gebeurtenissen beschrijft die leidden tot Moussa’s dood op een oogverblindend Algerijns strand. De roman ''Moussa of de dood van een Arabier'' is tegelijkertijd een liefdesverklaring aan en overpeinzing van de Arabische identiteit, waarin het kolonialisme en de druk van het geloof een grote rol spelen.

zoeken in:
avatar van eRCee
3,0
Ik zag erg uit naar dit boek, niet alleen door de lovende recensies en het toekennen van de Prix Goncourt du Premier Roman hieraan, maar ook door de opzet: Moussa, of de dood van een Arabier wil een antwoord zijn op Camus' De Vreemdeling vanuit het perspectief van de Arabier.

Wat me erg opvalt in de recensies is dat men dit schijnbaar ziet als een noodzakelijke aanvulling, die dient als genoegdoening voor een omissie van de kant van Camus, namelijk dat hij het Arabische perspectief niet liet zien. De premisse van de verteller wordt daarmee kritiekloos omarmd en zelfs nog verder doorgetrokken dan dat het boek dat zelf wil volgens mij. Moussa krijgt zo de status van een langverwachte en noodzakelijke correctie op een literair onrecht, terwijl ik me toch niet aan de indruk kan onttrekken dat dit voor het verschijnen van Daouds roman helemaal niet zo gevoeld werd.

Terecht mijns inziens, want het meesterwerk van Camus is, net als deze tegenvertelling, een expliciet subjectief boek, een lange monoloog eigenlijk van de ik-persoon. Camus had alleen al daarom helemaal niet de plicht om de Arabier verder uit te werken. Dat de vermoorde in de roman geen naam kreeg is geen nalatigheid of onrechtvaardigheid en ook zeker geen uitwas van een koloniale denkwijze van de kant van de schrijver, het is een strikt literaire keuze.

Dat neemt niet weg dat Daoud ook volledig in zijn recht staat om een tegenhanger te schrijven, zoals hij gepoogd heeft. Mij deed het niet veel, en ik begrijp eerlijk gezegd niet precies waarom. Bas Heijne spreekt van een vlammenwerper maar ik vond dat Moussa, of de dood van een Arabier nergens tot ontbranding kwam. Er is eigenlijk geen echt verhaal te vertellen: van Moussa komen we nog steeds niet veel te weten en zijn broer die het relaas doet is ook nauwelijks meer dan een silhouet.
De taal is verzorgd maar grijpt je niet bij de strot en het verschil met de taal van Camus is pijnlijk duidelijk als er twee pagina's uit De vreemdeling worden geparafraseerd aan het einde.
Tenslotte vond ik de vorm, als monoloog tegen een onbekende toehoorder, tot het einde toe gekunsteld en probeert Daoud op allerlei manieren wat te krampachtig bij Camus te blijven.

Ik zie in Moussa, of de dood van een Arabier niet meer dan een verdienstelijke poging om een literaire tegenhanger te schrijven van De Vreemdeling. De eerste kan eigenlijk niet goed zonder de laatste gelezen worden, maar het werk van Camus kan nog steeds heel goed zonder dat van Daoud en zal onaangetast voortleven.

avatar van psyche
3,0
psyche (crew)
Schrijvers worden vaak beïnvloed of geïnspireerd door andere schrijvers. Ik denk niet dat Moussa, of De dood van een Arabier een 'noodzakelijke' tegenhanger van De Vreemdeling is. En ja, het boek van Camus kan heel goed gelezen worden zonder het boek van Kamel Daoud. Andersom ligt dat anders omdat KD eraan refereert.
Ik denk met Wickerman dat KD een moedige poging doet een stem te geven aan de familie van het slachtoffer van Meursault. Ik vind de politieke context ook zeker iets toevoegen. Ik lees het verhaal alsof KD niet alleen Moussa, zijn nabestaanden, maar ook duizenden andere Arabieren een stem wil geven. Want literaire keuze of niet, wie of wat is een personage zonder naam. Wie is een mens zonder naam?
Evenwel blijft het dus een ander boek van een andere schrijver die in het begin van het boek precies aangeeft wat me zo tegenstaat aan het overigens bijzonder knap geschreven werk van Camus:
De Fransman doet of hij de dode is ... Iedereen stond met open mond te kijken naar die perfecte taal die de lucht facetten gaf als van een diamant, iedereen uitte zijn medeleven met de eenzaamheid van de moordenaar ... en begint dan uit te leggen dat het de schuld is van een god die niet bestaat en wat hem in de zon duidelijk is geworden.

Dat is een subjectieve beschrijving van KD, inderdaad; en zo heb ik het ook min of meer ervaren.
Ik kijk niet met open mond hoe KD schrijft en ook vind ik de manier hoe hij het woord richt tot de onbekende toehoorder onnodig, zeker niet gedurende het hele boek.
Voor mij gaan wel de nabestaanden van Moussa gaandeweg meer leven. Zeker nadat Haroen Joseph heeft vermoord en een regel uit de Koran aanhaalt: 'Als je een enkele ziel doodt, is het alsof je de hele mensheid hebt gedood'. Zijn ongeloof om het redelijke gemak hoe hij met zíjn moord wegkomt.

3*

Gast
geplaatst: vandaag om 10:14 uur

geplaatst: vandaag om 10:14 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.