Dit Is Mijn Hof - Chris De Stoop (2015)

Boek van de maand DWDD september

Poldertrauma's om een uitstervende ambacht

'Dit Is Mijn Hof' (2015) schetst simpel maar doeltreffend het autobiografische verhaal van een wedergekeerde boerenjongen, die mijmert over de teloorgang van het boerenbestaan in een tijd waarin steeds minder ruimte en respect is voor het ambacht. Over de opkruipende bureaucratisering rond milieuwetgeving, waardoor de agrariërs zich totaal anders moeten verhouden tot de natuur om hen heen. Over een ambacht die men vaak niet meer kan of wil nalaten aan het nageslacht, omdat de kosten zelden nog tegen de baten opwegen. En over een journalist die ooit gekozen heeft om het boerenleven uit te zwaaien, terwijl hij op middelbare leeftijd steeds meer voelt dat zijn identiteit nog altijd verbonden is met het boerenleven. Op zichzelf al genoeg materiaal voor een roman, maar de Vlaamse auteur grijpt zijn eigen weemoedige klaagzang aan om het te spiegelen aan de actualiteit.

De ontpoldering van de Hedwigepolder had destijds niet mijn bijzondere interesse. Eerlijk gezegd zapte ik meestal weg als het onderwerp ter sprake kwam in nieuwsbulletins of actualiteitenrubrieken (zoals ik nu overigens doe als de aardbevingen in Groningen voorbij komen). Toch wist Chris de Stoop vorig jaar met enkele sterke media-optredens (o.a. bij DWDD, Boeken) ook bij mij een gevoel van urgentie te bewerkstelligen: het is geen propere zaak wat de betrokken boeren daar is aangedaan! Helaas blijkt nu juist het journalistieke gedeelte de zwakste schakel.Hoewel de Stoop erin slaagt om via zijn eigen perspectief een beeld te schetsen van hoe belangrijk de landbouwgrond moet zijn voor de betrokken boeren, hun eigenlijke verhalen blijven voelen als losse terzijdes die ingebed zijn in z'n eigen verhaal. Het onderwerp hangt er als los zand bij.

Daarnaast houdt De Stoop van details. Van heel veel details. Een sfeerschets van leven en werken op en rond een boerderij is één ding, maar ik had te vaak het gevoel dat het opdissen van feitjes en weetjes ten koste ging van de spanningsopbouw. Dat elke diersoort die er rondkruipt, rondfladdert, rondvliegt moet worden vermeld. Dat elke handeling in geuren en kleuren moet worden uitgelegd voor de leek. Dat elke herinnering - gerelateerd of niet aan het hoofdonderwerp- er toch bij moet worden gehaald om het sfeeroverzicht completer te maken dan het al was. (Overigens kan een andere lezer hier natuurlijk ook een kracht in zien, want het boerenleven wordt nu eenmaal beschreven in al haar verschillende facetten.) Pas in de laatste hoofdstukken kwam er een welkom tempo in een verhaallijn die uiteindelijk prima wordt afgerond. Dat wel.

Voor mij is het als journalistiek werk net iets te beperkt om helemaal uit de verf te komen, terwijl het als literair werk net te veel vertakkingen ingaat die het narratief opschorten in plaats van het voortstuwen. Het roept wel steeds interessante filosofische mijmeringen op over de relatie tussen mens en natuur in een tijdperk waarin zelfs de wildernis gereguleerd wordt met bestemmingsplannen en onderhevig is aan hypes. En de stampvoetende boeren hebben misschien meer gelijk dan ik aanvankelijk dacht; als een leek die eigenlijk niet naar ze wilde luisteren.

Mooi stuk over dit boek.
Ik heb het zelf nog niet gelezen. Wel veel andere boeken over dit onderwerp. Natuurlijk de boeken van Ton Lemaire, Bram van der Kludert Expeditie wildernis en pas nog de vermakelijke roman van Gijs IJlander Geen zee maar water.
Afgelopen zomer heb ik met de fiets eens een rondje door Zeeland gemaakt, om de natuurprojecten met eigen ogen te bekijken. Tiengemeten, Het zwin en Het verdronken land van Saeftinghe dat ze doormiddel van het onderwater zetten van de Hedwigepolder willen vergroten. Toen ik daar bij Perkpolder op een natuurcamping verbleef sprak ik met de boer en eigenaar van de camping. Hij streed al twaalf jaar tegen de plannen een natuurgebied in combinatie met een golfbaan (deels op zijn land) aan te leggen. Dat veranderde mijn kijk op de prachtig stille omgeving ook wel even...

En het stomme is dat mijn sympathie automatisch bij milieuorganisaties ligt, want die zullen toch het beste weten wat de omgeving vooruit helpt!? Maar De Stoop schetst een ontluisterend beeld van hoe een ingewikkeld kluwen aan belangen ertoe kan leiden dat een boerenfamilie hun grond kwijtraakt tegen bodemprijzen en er feitelijk toch niet veel meer mee gebeurt dan bijvoorbeeld het verbreden van de waterweg voor de Antwerpse haven. Omdat de milieuorganisaties/het havenbestuur het politiek met elkaar op een akkoordje hebben gegooid.

Je zou er zelf gefrustreerd van raken.

Frustratie is ook mijn deel, maar er is gelukkig nog veel positiefs te melden. Op het eiland Tiengemeten kun je mooi het "omgekeerde perspectief" (van cultuurlandschap naar natuur) bekijken. Alsof je in Die wand van Marlen Haushofer rondloopt. Echte wildernis zal het niet meer worden in Nederland. Eerder parkachtige natuurgebieden omsloten door stedelijk gebied. Terug naar het 19e eeuwse boerenlandschap zit er denk ik niet meer in. Natuur waar je alleen in kan ronddwalen ook niet...tenzij we tegen een glazen wand aanlopen.