menu

Maan en Zon - Stefan Brijs (2015)

mijn stem
3,45 (11)
11 stemmen

Nederlands
Psychologisch

288 pagina's
Eerste druk: Atlas/Contact, Amsterdam (Nederland)

In de zomer van 1961 dropt Roy Tromp zijn twaalfjarige zoon Max in de klas van broeder Daniel. Max blijkt een talentvolle jongen die ervan droomt om onderwijzer te worden. Broeder Daniel wil hem daarbij te helpen. Bijna een halve eeuw later blijkt er van die droom niets terecht gekomen. Max heeft zelf een zoon, terwijl zijn vader verlamd in een verzorgingstehuis zit. Wat is er in al die jaren misgegaan en waarom heeft Max besloten om voor het eerst in zijn leven Curaçao en zijn gezin te verlaten, misschien wel voorgoed? Broeder Daniel, zelf een kind van het eiland, besluit dat hij niet langer kan zwijgen. En intussen telt hij af.

zoeken in:

avatar van liv2
***

Het Curaçaose drama leest lekker, maar verrast te weinig.
Maan en zon is zeker geen straf om te lezen, maar er had meer in gezeten


Volkskrant recensie

avatar van Donkerwoud
3,0
Eerste reactie: heerlijke zomerse roman, gekruid met veel spreektaal (papiamento, engels). Lastig voor te stellen dat hier dezelfde auteur achter zit als bij de bedompte, naargeestige 'De Engelenmaker'.

avatar van Donkerwoud
3,0
Zonnig Curaçao universeel toneel scharrelende onderklasse

Vanuit het perspectief van een onderwijzende geestelijke - zelf gekleurd, in een blank mannenbolwerk- beschrijft Brijs zonnige romantiek en duistere schaduwzijde van het Curaçaose eilandschoon. Centraal staat de omgang van broeder Daniel met vader en zoon Tromp: kleine ondernemers die, met een klassieke Dodge Matador, proberen te overleven aan de armoedegrens. Vader Roy probeert het imago van een onverbeterlijke womanizer uit te dragen, zich daarbij schofterig gedragend naar zijn partner Myrna. Zoon Max is juist een gedreven, harde werker die zijn gebrekkige sociale positie achter zich probeert te laten, maar die bekneld wordt door de financiële ruïnes van zijn vader.

Terugkerend thema in Brijs' werk is hoe het kerkelijke invloed probeert te krijgen op het wereldse leven; hier verbeeld met een personage uit het postkoloniale seminarie van missionarissen met de stichtingsdrang om onderwijs en armoedebestrijding te faciliteren. De interne verteller, broeder Daniel, is geboren en getogen op het eiland, terwijl hij tegelijkertijd vervreemd is geraakt van culturele gebruiken als omgang met status, verheerlijken van buitenvrouwen, malafide piramidespelen en het ontwijken van huwelijkse verplichtingen. Deze geestelijke kan alleen inspringen met zijn autoriteitspositie om her en der de familie Tromp op andere gedachten te brengen.

Meestal zijn goedbedoelde adviezen van de geestelijke echter een druppel op de gloeiende plaat tegenover politieke en maatschappelijke omwentelingen op het eiland. Het kolonialisme komt definitief ten einde, waarbij nieuwe politieke bewegingen, soms met geweld en dwang, proberen invloed af te dwingen onder de gemeenschap. Corruptie en slecht functionerende instituties creëren een breedgedragen wantrouwen naar autoriteit en gezag. Op de ruïnes van armoede en wetteloosheid ontstaat een crimineel netwerk van cocaïnesmokkel, dat uiteindelijk alle facetten van het maatschappelijke leven gaat beïnvloeden. Daarnaast spelen omgevingsfactoren als opvoeding en eigen individuele keuzes een niet te onderschatten rol in de tragische levensloop waarbinnen armoede in stand gehouden kan worden. Religie kan voor de familie Tromp niet meer doen dan houvast bieden in moeilijke tijden.

Met een mengeling van spreektaal (papiamento, gebroken engels) en volkse dialogen zet Brijs de eigenheid neer van een dynamische gemeenschap met eigen wetten en regels. Daarbij weet hij wonderwel voorbij stereotypen en karikaturen te komen door zijn personages nooit in de hoek van slachtoffers te duwen. Hoewel zij beïnvloed zijn door maatschappelijke ontwikkelingen, is het nooit een eenduidige verklaring voor ronduit stuitende beslissingen of inschattingsfouten. Etniciteit of huidskleur zijn ondergeschikt aan de universele feilbaarheid van mensen die moeten dealen met teleurstellingen, gefnuikte verlangens en onmogelijkheden. Het specifieke van eigen wetten en regels op zonnig Curaçao is een podium voor de universele menselijke conditie van armoedig leven aan de onderklasse.

Toch is 'Maan en Zon' compositorisch niet helemaal geslaagd. De opzet is dat broeder Daniel 2001 op een beslissend telefoontje wacht van Max, onderwijl reflecterend op vijftig jaar aan herinneringen die hij met de familie Tromp heeft. Weemoedige herinneringen meanderen loom en sfeervol voort, terwijl te geforceerd een spanning opgewekt wordt door te hinten naar tragiek in de tegenwoordige tijd. Nergens komen toen en nu effectief bij elkaar. Zij blijven gescheiden als een artificiële, ongeloofwaardige breuk om tot een explosief slotstuk te komen. De heftigheid van diezelfde climax wordt onvoldoende uitgewerkt in een opbouw die teveel belangrijke aspecten onderbelicht laat.

2,5
Vanuit de herinneringen van de inheemse broeder Daniel vertelt Brijs over de levens van drie generaties mannen Tromp op Curaçao, van 1960 tot 2000. Van taxichauffeurs tot bolletjesslikker. Slachtoffers van hun herkomst, hun leefomgeving, de economie maar zeker ook van hun eigen twijfelachtige mentaliteit en keuzes. Door de vertelling via een derde, blijven de personages helaas wat oppervlakkig. Ze worden beschreven, maar ze gaan niet echt leven voor de lezer. Ik vond het wel een goed leesbaar boek, maar echt geen topper.
De cover is wel een jammerlijke misser. Het hele boek gaat over een grote, vierdeurs oude Amerikaanse slee, die is bijna een vierde hoofdpersoon, maar op de omslag staat dan een tweedeurs Amerikaan. Mij stoort dat.

Gast
geplaatst: vandaag om 15:18 uur

geplaatst: vandaag om 15:18 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.