'Roman uit IJsland', zo laat de omslag van dit boek weten. Dit leek me aanvankelijk een nogal onnozel statement maar na het lezen van Onafhankelijke mensen moet ik toegeven dat er weinig woorden treffender het boek beschrijven dan deze.
Nobelprijswinnaar Laxness kiest als held de kleine IJslandse boer, de meest onverzettelijke mens op deze aarde. Bjart is een machtige hoofdfiguur die alles in zich omvat: inzicht en stupiditeit, het vermogen tot dichtkunst en obsceniteiten, eigenwijsheid, koppigheid, kracht en tenslotte toch ook liefde.
Het boek zelf bevat eveneens veel. Naast de treffende natuurbeschrijvingen en de sterke sfeerschepping zijn er bijvoorbeeld schitterende dialogen (vooral wanneer Bjart tussen haakjes zijn droge commentaar ertussen spuwt). Een van de beste passages wat mij betreft gaat over de Eerste Wereldoorlog, waarbij een van de boeren opmerkt dat hij, na het bestuderen van foto's van Duitsland en Frankrijk, zeker weet dat het om een misverstand gaat. De beide landen zijn immers precies hetzelfde en de mensen zeker niet meer of minder gemeen dan elders.
Vanwege de miserabele levensomstandigheden die worden beschreven is Onafhankelijke mensen haast een sociale roman maar dan zonder de aanklagende toon. Helaas voor mij ook een beetje zonder de emotionele impact. Het is een groot werk dat terecht de nobelprijs heeft opgeleverd maar in mijn persoonlijke lijstje scoort het net wat minder.