Normaal gesproken ben ik blij met het sterrensysteem op deze site, en ik deel die dingen meestal met plezier uit. Maar soms brengt het me ook wat in de problemen. Zoals bij deze McEwan. De vier sterren die ik in dit geval geef zijn voor het grootste deel voor het grootmeesterlijke schrijverschap van de Brit. Inhoudelijk vind ik deze The Children Act niet altijd optimaal, beter gezegd, veel te voorspelbaar.
Om met het laatste te beginnen: McEwan bedankt vele mensen in zijn nawoord, maar dat zijn vooral mensen die van doen hebben met de juridische details van het verhaal. Die juridische kant is wat mij betreft ook het meest geslaagd: je begrijpt de ingewikkelde afwegingen en onontkoombare procedures waar hoofdpersoon (rechter) Fiona mee te maken heeft. Het realiteitsgehalte is in dat opzicht onovertroffen.
Maar wat ik mis in dit boek is een dieper inzicht in de psyche van de mens die gelovig is opgevoed. Een mens voor wie het bestaan van God even vanzelfsprekend is, even echt, als het bestaan van zijn medemens of het bestaan van de zon en de maan en van alle sterren. De zieke Jehova's Getuige in dit boek is iemand bij wie het geloof niet geïnternaliseerd is, en die het sterven voor het geloof eerder opvat als een hoogromantisch ideaal. Daarmee verplaatst rationalist McEwan het geloof naar een gebied dat ook voor rationalisten vertrouwde grond is: de sturm und drang van de romantische adolescent.
Heel soms lijkt McEwan, in de persoon van hoofdpersonage Fiona, een bredere blik te hebben: Religions, moral systems, her own included, were like peaks in a dense mountain range seen from a great distance, none obviously higher, more important, truer than another. What was to judge? Maar dit blijkt een korte verzuchting, een verglijdend inzicht, waarna op ratio gebaseerde zekerheid het weer wint van iedere twijfel.
Ik vermoed dat McEwan voor vele, vele, vele lezer een dankbaar boek heeft geschreven en verwoordt wat al die lezers al denken. Wie wat minder onder de indruk is van de boodschap (zoals ik) kan nog altijd volop genieten van McEwans geweldige vakmanschap. Zoals hij schijnbaar willekeurig laat vallen dat amateurmusicus Fiona 'Erlkönig' op haar repertoire heeft staan en hoe hij 80 pagina's later schrijft, als Fiona in een taxi op weg is naar de doodzieke jonge Adam: At last they were on the Wandsworth road and making twenty miles an hour, the speed of a horse at full gallop. Wie Erlkönig niets zegt vindt die laatste zin hooguit speels, voor wie Erlkönig wel kent is het een prachtige en slimme verwijzing.
Ik heb genoten van het literaire gehalte van dit boek en van het inzicht dat McEwan heeft in de psyche van de westere intellectueel. Ook in dat laatste opzicht kan hij zich met de besten meten. Maar een doorwrochte studie over ingewikkelde geloofsdilemma's in een op ratio gefundeerde samenleving, heb ik hier helaas niet in kunnen ontdekken. Maar misschien ben ik wel de enige.