Non Dirmi Che Hai Paura - Giuseppe Catozzella (2014)

Wat is toch mis met vertalers? Waarom zou je de titel van dit boek in de vertaling "de Geur van Vrijheid" willen meegeven terwijl er gewoon "Zeg niet dat je angst hebt" staat. Kijk, dan doet men het in Duitsland toch beter, want daar luidt de vertaling: Sag nicht, dass du Angst hast. (zie hier)

Dat heb ik me al zo vaak afgevraagd...

Maar ja, ook Duitsers zijn niet vrij van zonde. Spiel mir das Lied vom Tod is nogal altijd de vertaling van Once Upon a Time in the West.
Anderzijds, Vertigo werd in Nederland De Vrouw die Tweemaal leefde. Al hebben dat soort vertalingen nog iets ouderwets naïefs en schattigs. Northy by Northwest is overigens De Man die Verdwijnen Moest en Der Unsichtbare Dritte. het is van alle tijden.

Ik begrijp dat er altijd titels zullen zijn die in een andere taal waarschijnlijk als een tang op een varken zullen slaan, maar wanneer het niet nodig is om zelf iets te fantaseren, waarom niet letterlijk vertalen (Ooit in het Westen of Er Was Eens in het Westen klinkt overigens, vind ik, ook niet gek maar ik prefereer toch gewoon Once upon a Time in the West).

Er is helemaal niks mis met vertalers. De titel is nou net het enige waar een vertaler geen invloed op heeft. Hij zal uiteraard aangeven dat de titel iets betekent als "Niet zeggen dat je bang bent" [Want laten we eerlijk zijn: wie zou dat ooit spontaan zo uitspreken: 'Zeg niet dat je angst hebt'? Bij zo'n titel zou ik pas gaan denken dat er iets mis is met vertalers. Vertalen heeft heel wat meer om het lijf dan letterlijk de woorden achter elkaar plakken.] Maar zelfs wanneer de vertaalde titel op zich prima klinkt, kan de (marketingafdeling van de) uitgeverij besluiten dat een andere titel geschikter is. Dan heeft een vertaler zich daarbij neer te leggen. Waarschijnlijk was de uitgeverij in dit geval dus van mening dat "De geur van vrijheid" meer lezers (en meer boekverkopers) zou aanspreken.

Als dat zo is zou ik, en nu spreek ik op persoonlijke titel, indien ik al een vertaling zou willen lezen (niet dus) gaan voor de taal die vanaf de titel het dichtst bij het origineel staat, in dit geval de Duitse editie.
Ik kan me uit "Wodehouse at Work to the End", een biografie van de hand van Richard Usborne, herinneren hoe hij zich stoorde aan vertalingen van Wodehouse in andere talen en die met voorbeelden staafde (Wodehouse wil nogal eens onvertaalbare uitdrukkingen gebruiken). Tot hij bij een vertaling van "The Prince and Betty" kwam in het Esperanto (nota bene!) die, ik geef het toe zonder Esperanto te spreken (gebeurt dat nog wel?) maar met het herleiden van de geschreven tekst, volgens hem (en met mijn instemming) niet verbeterd had kunnen worden.
Ten aanzien van onjuiste vertalingen van boektitels, zie ook mijn opmerking hier.

Ik denk dat molletje gewoon wou benadrukken dat die titels NIET de verantwoordelijkheid zijn van de vertalers maw (om zeker geen vertaling te gebruiken): Don't shoot the piano player!

liv2 Sinds wanneer heet jij Karremans? Was mijn verder commentaar dan zo fel dat jij meent deze opmerking te moeten maken? De verwijzing, in het bijzonder Esperanto, vond ik zelf wel passen.
Molletje Ik heb heel goed begrepen dat je mij (en anderen) wilde duidelijk maken dat niet altijd de vertaler de schuld in de schoenen geschoven kan worden van een vreemd vertaalde titel. Heeft hij/zij overigens het recht daartegen te protesteren?

Pardon?

Mijn associatief geheugen werkt soms langs vreemde lijnen. Mij staat nog steeds helder op het netvlies de beschamende manier waarop overste Karremans van Dutchbat tegenover generaal Mladić in Srebrenica zich verontschuldigde met: "Don't shoot the piano player". Waarop Mladić hem (na vertaling) terecht uitmaakte voor een slechte pianospeler. Ik kan me voorstellen dat een en ander jou in België zal zijn ontgaan. Hier in Nederland maakt men zich nog steeds druk over Srebrenica.

Er is me juist niets ontgaan Ags50, en mijn pardon? wijst op het feit dat ik verdomd goed weet wie Karremans is. In België bestaan ook kranten weet je.

Dan hoop ik dat jij je niet beledigd voelt met de verwijzing naar Karremans, die als zodanig richting jou zeker niet zo bedoeld is, maar veroorzaakt werd door de associattie van de uitspraak die hij toen en jij nu maakte: "Don't shoot the piano player".

Karremans, drie mensen op mijn werk hadden vrijdag (toevallig) geen idee wie ik bedoelde, en van zijn uitspraak hadden ze überhaupt nog nooit gehoord. Tja. Maar ik geloof dat deze discussie wel ergens anders heen kan?

inderdaad, totaal off-topic

Daarmee ben ik het helemaal eens. Zo zie maar hoe vreemd een brein (in ieder geval dat van mij) kan werken. En het begon zo onschuldig met een opmerking.

Amen.

Ik had het verloop van de discussie even gemist, maar het ging mij er inderdaad alleen om dat de vertaler geen zeggenschap heeft over de titel. Hij kan natuurlijk voorstellen doen, maar uiteindelijk beslist de uitgeverij. En als de vertaler het niet met dat besluit eens is, zou hij daar misschien nog eens een mailtje aan kunnen wijden, maar uiteindelijk is het niet zijn verantwoordelijkheid. Evenmin als de flaptekst overigens!

@ags50 Een paar jaar geleden heb ik nog Esperanto gesproken, een prachtige taal Vikipedio is ook erg leuk

Een gefictionaliseerde biografie over de Somalische renster Samia Yusuf Omar en haar pogingen om mee te kunnen doen aan de Olympische Spelen van 2012 in London. De urgente onderwerpkeuze (vluchtelingenproblematiek) en het sterke vrouwelijke hoofdpersonage hebben absoluut mijn sympathie, maar het werk laat geen passage onbenut om het tragische slachtofferschap van deze sportheldin te accentueren. Vooral de twee centraal gestelde metaforen - de zee als symbool voor mogelijke vrijheid; de geur als symbool voor kunnen ademen zonder kruitlucht- worden tot in den treure aangehaald. Zoals bij wel meer romans met het predikaat 'waargebeurd' komt het werk daarmee bij mij binnen als vals sentimenteel en goedkoop effectbejag. Voelen zul je, het nadenken is daarbij van minder belang.

Toch moet ik Giuseppe Catozzella nageven dat zijn naïeve werkje een prima introductie is tot een bijzondere sportheldin die 'de olympische gedachte' terug nieuw leven inblaast. Bezag ik de komst van een vluchtelingenteam tijdens deze Spelen zelf als een politiek correcte hype; door het verhaal van Samia wordt zo'n politiek beladen keuze van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) voor mij begrijpelijker gemaakt. Tijdens de huidige Spelen, waarin vooral systematische doping en alcoholmisbruik de gemoederen bezighouden, is het slikken dat rigide landsgrenzen en gedetermineerd worden door herkomst, nog steeds onoverkoombare blokkades zijn voor sommige individuele sporters. Het oorspronkelijke Olympische ideaal - verbroedering tussen volkeren- zou eveneens de aanzet kunnen en moeten vormen om sporters op de kaart te zetten die niet de verworvenheden en kansen hebben van hun westerse collega's.