Hallo Muur - Erik Jan Harmens (2015)

Interview over zijn boek:

Erik Jan Harmens vraagt om vergiffenis met nieuw boek | NU - Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

Boek van de maand januari DWDD

****

NRC Lux Literaire fictie algemeen Besproken in NRC Besproken 06-02-2015 : Hallo, muur - nrclux.nl

Minder dan ik had verwacht. Sowieso werkt dat trucje dat Harmsen tegen een muur praat niet echt, daarvoor komt hij er te weinig op terug. Verder is zijn stijl en niet altijd even vast, en niet heel mooi. Het is een poging tot rauw en simpel taalgebruik met korte zinnetjes, maar dat is al veel vaker veel beter gedaan. Verder is het allemaal niet echt beklijvend door de wat droge manier van vertellen. Enkele scènes zijn wel geinig en af en toe roept Harmsen buiten het alcoholisme grappige herkenbare dingen. Echt vervelen doet het niet, boeien eigenlijk ook niet. 2,0*.

De meeste tijd vind ik hem maar een slappeling; waarom stopt hij niet? Het lijkt om de verdoving te gaan, maar meer diepgaand wordt het niet. Ik hoop dat er op een gegeven moment een kentering komt in het verhaal, maar dat gebeurt niet. Op driekwart ben ik het best wel zat, want het is steeds meer van hetzelfde.

Hallo muur – Erik Jan Harmens | Lalagè leest - lalageleest.wordpress.com

Hallo Muur kan wat mij betreft niet aan de verwachtingen voldoen. Het idee van een man die tegen een muur praat, leek me fantastisch. Ik veronderstel dat je dan eerlijk wordt en gaat nadenken over het waarom van al deze zaken, diep gaat graven in je eigen zielsroerselen. Met dit boek wordt andermaal bewezen dat veronderstellingen vaak niet kloppen...

Je krijgt hier namelijk een zeer beschrijvende manier van vertellen. Het verhaal wordt gedaan, de gebeurtenissen zijn beschreven en klaar is kees. Ik vrees dat de muur af en toe een gaapje niet heeft kunnen onderdrukken.

Qua stijl valt Erik Jan me best mee. Het geheel leest vlot, zonder dat je geniale vondsten ontdekt. Maar goed is soms goed genoeg.

Over de hele lijn sluit ik me aan bij een voorgaande post: het verveelt niet, maar het boeit ook nooit.

Kennelijk ben ik niet de enige die dacht dat de muur-metafoor in 'Hallo Muur' (2015) veel letterlijker zou zijn. Ik ben 't boek zelfs gaan lezen omdat de tragikomische premisse me aansprak van een eenzame ziel die ellenlange conversaties houdt met een muur. Subtiele beschrijvingen rond afbladderend behang en kleurverschillen op plekken waar ooit foto's en schilderijen hebben gehangen. Een meelijwekkende ziel die dan z'n eigen vergankelijkheid en innerlijke leegte projecteert op het ooit zo stevige fundament van zijn huis. Spoiler: zo'n muur zit er dus niet in. De muur in 'Hallo Muur' (2015) is abstracter als een ingebeelde scheiding tussen de ik-verteller en de mensen voor wie hij probeert zijn alcoholverslaving te verbergen. Hij spreekt deze ingebeelde muur aan om mildheid te tonen naar zichzelf en zijn eigen onvermogen om veiligheid te vinden of diepere connecties aan te gaan. Eerst als een probleemdrinker die de pijn niet wil voelen van afwijzende ouders, daarna als een ex-alcoholist die weinig plezier ervaart wanneer dezelfde verdrongen pijn opnieuw naar boven komt. Nuchter zijn maakt immers eenzamer dan verdwijnen in het moment.

Ik ben geen enorme fan van therapeutische literatuur. Van die open bekentenissen waar je predicaten als 'rauw', 'dapper' en 'intiem' op kan plakken, simpelweg omdat de auteur zijn/haar/hen eigen fragiele zelf openbaart en dingen durft neer te pennen die anderen ongezegd laten. Wat je in een privésetting aan een psycholoog zou kunnen vertellen, hoeft niet automatisch literaire waarde te hebben. Erik Jan Harmens (zónder streepje!) schurkt met 'Hallo Muur' (2015) gevaarlijk dicht tegen zulke ontboezemingsliteratuur, maar weet met tijdssprongen en fragmentarische observaties weg te blijven van een te rechtlijnige opzet. Het is niet simpelweg zo dat de vroegere alcoholist zijn verslaving 'overwint' en eindigt als een beter mens. Maar ogenschijnlijk losse observaties meanderen langs verschillende tijden en schetsen de existentiële mijmeringen van iemand die steeds opnieuw geconfronteerd wordt met zichzelf. Zo verschillend zijn de twijfels niet van de vroegere alcoholist en de tegenwoordige geheelonthouder. Gedisciplineerd probeert hij weg te blijven van iets, maar tegelijkertijd is er geen alcohol meer om de pijn te dempen.

Als 't al mogelijk is om de persoon Erik Jan Harmens écht te leren kennen door zijn werk, dan toch vooral omdat hij stilistisch vaardig genoeg is om van zichzelf geen karikatuur te maken. Zoveel discrepanties en dubbele lagen in één mens. Het maakt 'Hallo Muur' (2015) een ontroerend boek waarin je als enige lesje meekrijgt dat iemands wens tot zelfverbetering misschien nog eenzamer maakt dan zelfdestructief gedrag. De worsteling met het leven blijft doorgaan.