De Koperen Tuin - Simon Vestdijk (1950)

Prachtige roman van Vestdijk, en een van zijn populairste. Maarrrrrrr, wat uit de samenvatting niet blijkt is dat het hier gaat om een tragische liefdesgeschiedenis tussen deze Nol Rieske en Trix Cuperus, de dochter van de dirigent. Dat verklaart wellicht de populariteit van deze roman, ook al zal de aardige humor (zeker voor Vestdijkbegrippen) en de boeiende beschrijvingen van populaire muziekstukken ook wel hebben meegeholpen.

Indrukwekkend boek die heel boeiend beschrijft hoe belangrijk het is om een gevoelsmens te zijn.

4.5*

Wederom zo'n boek waarbij ik meerdere pogingen heb gedaan het te lezen, maar telkens kwam ik er gewoon niet doorheen. Mijn laatste poging is in elk geval van nog geen vijf jaar terug denk ik.

Ik vond't een erg slecht boek. De tekst achterop sprak van 'deze roman die hij zelf zijn beste noemde, met humor en scherpte', maar dat viel me vies tegen! De humor, die heb ik er niet in terug kunnen vinden, om de zoveel tijd komt op z'n hoogst wat absurds naar voren, en de beschrijvingen van de provinciale types zijn in de 50's misschien nog heel scherp en treffend humoristisch geweest...maar daar sta ik te ver vanaf om iets leuks van te kunnen maken.
Daarnaast vond ik het verhaal niet bijster sterk, het werkte nogal van A naar B zonder veel omwegen, en het gedeelte bij A duurde me ook nog eens veel te lang. De overdenkingen en reflecties van een jongen van 5 jaar oud doen me gewoon te weinig. Natuurlijk is dat wel waar dit boek op gericht zal zijn, hoe het verleden z'n grootse sporen achterlaat op de latere jaren van de verschillende personages, maar dit is wel uitgewerkt op ongeloofwaardige wijze: een danspartij op 5-jarige leeftijd wakkert een levenslange liefde aan... dat gaat er bij mij niet in!
Nee, deze durf ik nou niet bepaald z'n beste te noemen.

Vestdijk was, in ieder geval naar mijn mening, de beste schrijver die Nederland ooit heeft gekend. Dit boek is echt fantastisch, het thema is geen simpele verliefdheid maar de onbelangrijkheid van het geluk. Vestdijk was ook een man met nogal depressieve neigingen.
Dit is een werkelijk fantastisch boek.

Helemaal mee eens. Jammer dat hij tegenwoordig nauwelijks nog wordt gelezen, maar met zo'n torenhoge kwaliteit is het een kwestie van tijd voordat dit oeuvre wordt herontdekt. Ik heb zelf trouwens een lichte voorkeur voor zijn historische romans, maar ook zijn psychologische en experimentele romans zijn meer dan de moeite waard!

Dankzij de berichten van RVDBHK en dutch2.0 heb ik dit boek opgesnord, nadat Terug tot Ina Damman me maar matig beviel en ik van Ivoren wachters te weinig herinneringen heb om me een goed beeld te kunnen vormen van de schrijver Vestdijk.

En ik kan wel zeggen dat ik De koperen tuin direct reken tot de beste boeken uit de Nederlandstalige literatuur die ik tot nu toe heb gelezen. De grondlijn is dezelfde als in Terug tot Ina Damman volgens mij, maar het boek is minder autobiografisch van karakter en bevat allicht daardoor veel meer interessante romanelementen.
Eerst en vooral zijn dat de personages, die stuk voor stuk prachtig zijn uitgetekend, sommige in de schaduw blijvend terwijl anderen met ragfijne precisie in het licht worden gezet. Vooral Cuperus en zijn dochter Trix zijn geweldige personages (voor mijn gevoel dragen ze de echo's mee van Peeperkorn en Klavdia uit Thomas Manns De toverberg.)

De opbouw van de roman is zeer geleidelijk, waarbij het opgroeien van ik-persoon Nol eigenlijk de ruggengraat vormt van het boek, dat naast een tijdloze liefdeskroniek dus ook een coming-of-age verhaal is.
Thematisch gaat De koperen tuin nog uit van een schaamtecultuur, die een decennium later in de Westerse wereld grotendeels zou verdwijnen (hoewel het fenomeen online-shaming van de laatste jaren dat tegenspreekt), en terwijl Nol zich er met alle macht tegen verzet zal zijn geliefde daar toch aan bezwijken. Meer nog dan de opinie van de buitenwereld is het overigens het zelfbeeld van Trix, gespiegeld in het ideaalbeeld dat haar geliefde van haar heeft, dat haar fataal wordt.
De laatste pakweg vijftig pagina's vond ik even indrukwekkend als ontroerend. In veel opzichten komt Vestdijk hier dichtbij Frederik van Eedens Van de koele meren des doods, zelfs in zoverre dat je het als tweelingboeken kan beschouwen (waarbij het schuiven van de moraal gedurende vijftig jaar al zeer interessant zichtbaar is).

Een geweldig boek dus, en dan heb ik het nog niet eens gehad over de vlekkeloze schrijfstijl van Vestdijk. Een van de hoogtepunten van de literatuur van eigen bodem.

Inmiddels heb ik behoorlijk wat boeken van Vestdijk in huis. Desondanks is dit pas het derde verhaal dat ik van hem lees. Ik trek klaarblijkelijk Vestdijk’s boeken niet snel uit de boekenkast. Hoewel zijn schrijfstijl geenszins moeilijk is, leent de ijkhouten taal zich beter voor korte, aandachtige lees-sessies. Dit boek bevat bovendien een bedachtzame opbouw gevuld met muzikale beschrijvingen die ietwat lastig leesbaar blijken voor de minder muzikaal onderlegde lezer. Ik moest er kortom even inkomen.

Niettemin creëert Vestdijk in ‘De Koperen Tuin’ een aangrijpend liefdesdrama. De achtergrondthematiek is verder goed uitgewerkt. De artistieke, impulsieve aspiraties van de kunstenaar botsen hier met de rechtlijnige burgermoraal. In wezen wordt een negatieve spiraal beschreven: authentiek doch buitenissig gedrag resulteert in opstootjes, hetgeen resulteert in een roddel- en uitsluitingscultuur, hetgeen weer leidt tot zelfdestructief gedrag. Vestdijk beschrijft dit procedé evenwichtig. Het helpt dat hij niet enkel de kortzichtigheid van de burgerij ter kwestie stelt, maar ook de idealisering binnen de kunstwereld. Het roemruchtig ten ondergaan binnen een operavoorstelling wordt hier bijvoorbeeld afgezet tegen de stille aftakeling in de werkelijkheid. Al met al sloeg ik, door dit soort overwegingen, het boek voldaan dicht. Een van de betere verhalen van Nederlandse bodem!

Aangezien ik liefhebber ben van Nescio, werd mij het werk van Vestdijk aangeraden. Maar met de beste wil van de wereld kom ik (in dit boek in elk geval) niet in de buurt van het gevoel dat Nescio weet te creëren. De Koperen Tuin komt oubollig over, de personages lijken in het Oude Europa te zijn blijven hangen en het dilemma tussen "gevoelsmens en verstandsmens" zit wel erg goed verstopt.
Tussen de beschrijvingen van pianowerken en opera's door gebeurt er inderdaad iéts tussen Nol en Trix, maar op de helft van het boek niet genoeg om mij geboeid te houden. Dus, nog maar eens een boek aan de kant gelegd. Volgende keer beter Simon. 2*

Herlezen na 25 jaar. Ik kwam er wat moeilijk in. Maar daarna vind ik het wel wat hebben. De muziekscènes zijn mooi en er zijn hier en daar prachtige zinnen. Bijzonder om terug te gaan naar 1950, wat een andere tijd en een andere moraal!