menu

Orbitor. Aripa Stângă - Mircea Cărtărescu (1996)

Alternatieve titel: De Wetenden

mijn stem
3,36 (7)
7 stemmen

Roemeens
Historisch / Autobiografische Roman

496 pagina's
Eerste druk: Humanitas, Boekarest (Roemenië)

De in zichzelf gekeerde Mircea zit achter zijn raam in de Roemeens hoofdstad Boekarest. Hij laat zich meevoeren naar de geschiedenis van zijn familie, de jonge jaren van zijn moeder, zijn eigen traumatische jeugd-ervaringen, de mystieke krochten van Boekarest en de moerassen van Louisiana. Hij roept de fantastische verhalen en legenden op van de uit Bulgarije uitgeweken familie Badislav, die in de Roemeense streek Walachije terechtkwam. Mircea vertelt over zijn moeder en tante die in de jaren veertig het nachtleven van Boekarest ontdekten. En er duikt een geheime sekte op, De Wetenden, die ook in het leven van Mircea een sleutelrol zal vervullen.

zoeken in:
avatar van Freud
5,0
Ik heb dit boek een tijd geleden gelezen en meteen het volle pond van vijf sterren gegeven, maar ik zag er tegen op de onwaarschijnlijke leeservaring ook in een bericht weer te geven. Nu, nadat het boek wat is verteerd, toch een poging.

Orbitor van Mircea Cartarescu is probleemloos het meest ambitieuze, unieke en intense boek dat ik in jaren gelezen heb. Het is moeilijk te beschrijven wat een ervaring het lezen van dit boek teweegbrengt, misschien is het nog het gemakkelijkste om dat met een vergelijking te doen: alsof de fantasie en de vertelkunst van Garcia Marguez worden gecombineerd met de duistere droomwereld van David Lynch, vervat in een schrijfstijl, een eruditie en een 'fuck de lezer' attitude die Umberto Eco ook bezield heeft bij het schrijven van De Slinger van Foucault. Daarmee hebben we meteen drie van mijn allergrootste culturele helden in één.
Cartarescu vertelt over zijn kinderjaren en vermengt dat met verhalen over de geschiedenis van zijn familie. Zo zou het boek kort kunnen worden samengevat - maar dat komt geenszins in de buurt. Alle verhalen ontsporen vrijwel onmiddellijk tot fantastische en aartsdonkere hallucinaties, vol Bosch-achtige duivelse wezens en erotische fantasieën. Tussen de verhalen krijg je een inzicht in het brein van de schrijver, in ellenlange psychologische beeldbeschijvingen en taalimprovisaties. Inzicht is te veel gezegd, het gaat over raadselachtige, vaak onbegrijpelijke tekstfragmenten. Maar telkens je als lezer bijna wil opgeven en het boek zuchtend opzij schuiven, borrelt er weer een volgende fascinerende fantasmagorische uitstap in de geschiedenis van Mircea's voorouders (hoe ze terechtkomen in een laatste-oordeel achtige veldslag tussen engelen en gedrochten uit de hel en met het hele dorp een queeste moeten aangaan die eindigt in Roemenië - en waar zijn overgrootvader zijn schaduw bij verliest), zijn moeder (hoe ze in het interbellum probeert te overleven in een wereld zonder moraal, of hoe ze tussen de oorlogsruines oog in oog komt te staan met een mythisch insect), of zichzelf (zijn lange verblijf in een sanatorium, waar hij door andere kindpatiëntjes wordt geterorriseerd). Sommige verhalen heb ik nooit kunnen plaatsen, zoals de lange maar weergaloze uitstap naar Louisiana, waar een duivelse maffiabaas en een mysterieuze priester een klein meisje meenemen in de krochten der aarde, maar dat vermindert het leesplezier geenszins.

Het is echt een weergaloos boek, dat schaamtelijk onderbelicht is gebleven bij ons. De Nederlandse vertaling is een absoluut meesterwerk, aangezien Cartarescu een enorm vocabularium aanspreekt, gespekt met talloze medische en andere wetenschappelijke metaforen, en een enorm dense en intense schrijfstijl heeft. Ook het tweede deel is vertaald, op het derde is het nog wachten. Misschien dat het verschijnen van dat derde deel wat meer aandacht kan opleveren - voor mij is dit nobelprijsmateriaal pur sang.

Het is volgens mij onvertoond dat een boek zoveel dingen tegelijk kan doen: je krijgt een uniek inzicht in de chaotische gedachtenkronkels en duistere fantasieën van de auteur, maar ook een geniaal beeld van de Roemeense geschiedenis en volksaard. Het boek is spannend en grappig, maar ook enorm hermetisch en waanzinnig intellectueel. Zeker geen spek naar ieders bek, maar als Kafka en Joyce wereldberoemd zijn kunnen worden, dan Cartarescu net zo goed. Dat hij Roemeens is, is zowel zijn pech als zijn geluk: in geen ander land had hij een dergelijk boek kunnen schrijven, maar hij moet blijkbaar ook aanvaarden dat in het westen nog niet doorgedrongen is welk een geniale cultuurscheppingen in Oost-Europa zijn ontstaan in de voorbije twintig jaar. Als een eerste inkijk is dit boek misschien wat ambitieus, maar de ervaren lezer zal niet weten wat hem overkomt.

avatar van eRCee
3,5
Kijk, hier kan ik dus niet meer omheen, en ik denk een aantal gebruikers met mij. (Ook niet onbelangrijk, m'n bieb heeft dit gewoon staan).

avatar van Freud
5,0
eRCee, je zal er geen spijt van hebben! Misschien wel een paar keer vloeken, maar spijt, nee, dat niet Ik ben momenteel bezig aan het tweede deel, en sta elke avond versteld van waar ik nu weer terechtkom. En kan bijna niet wachten om het eerste deel nog eens te lezen, want ik denk dat ik nu een hoop dingen beter zal kunnen plaatsen dan de eerste keer.

avatar van Geerard
5,0
Heb je het al aangedurfd eRCee?

En Lennonlover, ik ben benieuwd naar je mening. Je haalt het gemiddelde wel een beetje omlaag zo

avatar van eRCee
3,5
Mijn voornemen is om dit jaar in elk geval het eerste deel te lezen. Daarna volgt er zeker een berichtje van me.

avatar van psyche
psyche (crew)
Freud schreef:
misschien is het nog het gemakkelijkste om dat met een vergelijking te doen: alsof de fantasie en de vertelkunst van Garcia Marguez worden gecombineerd met de duistere droomwereld van David Lynch, vervat in een schrijfstijl, een eruditie en een 'fuck de lezer' attitude die Umberto Eco ook bezield heeft bij het schrijven van De Slinger van Foucault.


García Márquez en Eco (ander werk dan) zijn me alvast bekend, je maakt me nieuwsgierig, net als plotschrijving trouwens. Als dit me bevalt en de volgende delen volgen eveneens heb ik er nog een leesproject bij en ben ik weer van de straat.

avatar van psyche
psyche (crew)
Freud schreef:
Ik heb dit boek een tijd geleden gelezen en meteen het volle pond van vijf sterren gegeven, maar ik zag er tegen op de onwaarschijnlijke leeservaring ook in een bericht weer te geven. Nu, nadat het boek wat is verteerd, toch een poging.


Daar zie ik nu ook al tegenop, en dan ben ik pas op pagina 30 van de bijna 500 pagina's; let wel deel 1. Nog nooit meegemaakt dit.

avatar van psyche
psyche (crew)
Vol goede moed ben ik aan De Wetenden begonnen. Ik schreef, omdat ik anders bang was e.e.a. kwijt te raken, het volgende bij de eerste 70 pagina's:

Als argeloze lezer kon ik niet vermoeden in welk diepe ik zou worden gegooid, godzijdank kan ik zwemmen. Hoewel dat in de maalstroom van dichtbeschreven hersenspinsels niet meevalt:
Wanneer ik verblind werd door de in het fineer weerkaatste zon, zodat ik mezelf zag als een paarse vlek, draaide ik met mijn gezicht naar de muur zodat ik het patroon van de stof waarmee de achterwand van de spaanplaat van de bedbank was bekleed kon bekijken en ieder bloempje en baksteenrood blaadje ervan kon bestuderen. Ik bespeurde in het bloemenlabyrint rigide symmetrieën, onverwachte verbanden, dierenkoppen en mannelijke gestalten, waarbij ik verhalen schiep die zich in mijn dromen hadden moeten voortzetten.

En dan die dromen en hallucinaties, Dante en inderdaad Jeroen Bosch verbleken haast. Echter opmerkelijk, het is alsof de auteur weet, voorvoelt dat zijn werk lastig te lezen is; reikt hij mij her en daar een boei in die zee van intellectuele indrukken, oja, daar gaat het over, daar ben ik in het verhaal.
Genialiteit grenst aan krankzinnigheid wordt wel eens gezegd, geniaal lijkt mij de auteur zeker, en hij weet ook krankzinnige taferelen op te roepen. Juist op het moment dat ik denk: ik had ook voor mezelf het diploma reddend zwemmen moeten halen volgt een volgend rustpunt. Een eiland waar ook van alles en nog wat gebeurt, maar waar ik beter kan ademhalen. Een eiland waar ik deelachtig word gemaakt in het begin van de familiegeschiedenis van de auteur; waar, ook weer inderdaad zoals García Márquez dat eveneens kan, legendarische en mythische verhalen worden verteld alsof ze de gewoonste zaak van de wereld zijn.

Vandaag na een kleine pauze het boek weer opgepakt. Na anderhalve pagina dacht ik, waarom lees ik eigenlijk verder? Het is net als dit werk een waar leesproject. Ik denk dat ik voorlopig op dat eerste eiland blijf en wie weet kom ik er niet eens van af. Ook al zou dit betekenen dat ik bepaalde zaken uit dit werk dan niet zal weten.
Het zij zo.

avatar van eRCee
3,5
De Wetenden is het eerste Roemeense boek dat ik gelezen heb. Op Boekmeter staan maar veertien boeken afkomstig uit Roemenie (versus 91 uit buurland Hongarije), dus wanneer een roman uit het Roemeens in het Nederlands wordt vertaald is dat al een kleine bijzonderheid.

De schrijver van De Wetenden, Mircea Cărtărescu, is specialist in de Roemeense letterkunde. Tijdens het lezen dacht ik dat hij wellicht een achtergrond heeft als arts of neurobioloog, want zijn kennis van de (neuro)anatomie en het medisch jargon is indrukwekkend. Cărtărescu beweegt zich met zijn taal door het menselijk lichaam alsof hij een endoscoop bedient die tot op celniveau kan doordringen. Het levert unieke passages op, literatuur zoals ik het nog niet eerder ben tegengekomen. De anatomisch-fysieke benadering vormt om zo te zeggen de bloedsomloop van het boek, omdat het doorsijpelt in zowel de realistisch getoonzette als de veel meer mystieke gedeelten, die in De Wetenden elkaar afwisselen.

Eigenlijk houden de conventionelere gedeelten, waarin de realiteit herkenbaar is, De Wetenden leesbaar. Het mystieke en zelfs transcendente karakter van de roman is er soms wat over. Ik vond het nogal hoogdravend en soms zelfs bijna betekenisloos, vooral omdat Cartarescu weinig belang hecht aan het onderscheid tussen droom en werkelijkheid (binnen zijn narratieve structuur). Met name in het begin maakt dit het lezen behoorlijk pittig en in de laatste vijftig pagina's vliegen de magische vlinders en occulte rituelen je welhaast om de oren. Daarnaast wordt nogal vaak gebruik gemaakt van of gerefereerd aan het Droste effect.

Aan de andere kant past dit alles goed bij de thematiek van De Wetenden, dat tot in z'n vezels een postmodern boek is. Waarheid en werkelijkheid bestaan niet, de wereld is perceptie, ja het eigen bestaan is een bedenksel. Gelukkig is Cărtărescu niet al te druk bezig om dit nadrukkelijk te koppelen aan de rol van de schrijver ten opzichte van zijn personages, zoals al vaak genoeg gedaan is. Hij doet dat overigens soms wel, en voert ook zichzelf op in het verhaal, maar alles vrij subtiel.

De Wetenden is knap geschreven (en ook vlekkeloos vertaald, afgaand op het Nederlands) en het is een bijzonder ambitieus boek. Toch moet ik nog even nadenken of ik me aan de twee andere delen waag. De precisie waarmee Cărtărescu door het menselijk lichaam kruipt met zijn pen is indrukwekkend, maar zijn benadering van de menselijke geest spreekt me minder aan.

avatar van psyche
psyche (crew)
eRCee schreef:
Eigenlijk houden de conventionelere gedeelten, waarin de realiteit herkenbaar is, De Wetenden leesbaar. Het mystieke en zelfs transcendente karakter van de roman is er soms wat over. Ik vond het nogal hoogdravend en soms zelfs bijna betekenisloos, vooral omdat Cartarescu weinig belang hecht aan het onderscheid tussen droom en werkelijkheid (binnen zijn narratieve structuur). Met name in het begin maakt dit het lezen behoorlijk pittig


Dankjewel voor je duidelijke en herkenbare recensie. En ja, ook die hoogdravendheid: bij de dichtbeschreven hersenkronkels dacht ik soms, een beetje minder mag best ... Ik denk dat ik precies een rustpauze heb ingelast waar het leesbaarder zou worden ...


Toch moet ik nog even nadenken of ik me aan de twee andere delen waag. De precisie waarmee Cărtărescu door het menselijk lichaam kruipt met zijn pen is indrukwekkend, maar zijn benadering van de menselijke geest spreekt me minder aan.


Ik weet nog niet zeker of en wanneer ik het boek nog eens oppak, laat staan dat ik aan de volgende twee delen zou beginnen.
Er zijn wel eens boeken die ik op het verkeerde moment ben gaan lezen, misschien is dit zo'n boek. Ik denk wel dat ik dan geen andere zaken aan mijn hoofd moet hebben om bij de les te blijven.

avatar van eRCee
3,5
psyche schreef:
Er zijn wel eens boeken die ik op het verkeerde moment ben gaan lezen, misschien is dit er zo'n boek. Ik denk wel dat ik dan geen andere zaken aan mijn hoofd moet hebben om bij de les te blijven.

Dat kan natuurlijk zeker gebeuren, hoewel ik me herinner dat je aanvankelijk erg enthousiast was hierover.

avatar van psyche
psyche (crew)
eRCee schreef:

hoewel ik me herinner dat je aanvankelijk erg enthousiast was hierover.


Dat klopt en het is niet zo dat ik helemaal niet meer enthousiast ben, zoals je al aangeeft heeft het boek unieke passages. Het verdient daarbij wel voldoende aandacht ofwel ik moet mijn hoofd meer dan gemiddeld erbij houden. Het is geen tussendoortje of een boek voor erbij.
Ik blijf evengoed stiekem nieuwsgierig hoe het verhaal verder gaat ...

avatar van Lalage
Ik stond net even met dit boek in mijn handen in de bieb en heb een stukje gelezen... het zou inderdaad briljant kunnen zijn, maar niet bepaald een boek dat je leest als je ziek op de bank ligt. Ik heb het maar weer terug in de kast gezet.

avatar van robbrouwer58
1,0
Misschien had ik met deel drie moeten beginnen, daar doorheen bladerend herken ik verhalend proza. Over een familiegeschiedenis in Roemenië. Dat ja. Na 100 bladzijden in De Wetenden ben ik moedeloos afgehaakt. Als in een delier geschreven magisch realisme vol hocuspocus zonder enige betekenis. Mateloze poëzie dat in zichzelf opgesloten kant noch wal raakt. Gegoochel met woorden. Niet om doorheen te komen.

4,5
Van de week hierin begonnen en ik vlieg er doorheen. Ik ben nu op de helft en het is geweldig.

Gast
geplaatst: vandaag om 17:03 uur

geplaatst: vandaag om 17:03 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.