menu

Ledi Makbet Mtsenskogo Oejezda - Nikolaj Leskov (1865)

Alternatieve titels: Lady Macbeth uit het District Mtsensk | Леди Макбет Мценского Уезда | De Russische Lady Macbeth

mijn stem
3,60 (5)
5 stemmen

Russisch
Psychologisch

98 pagina's
Eerste druk: Epoch (periodiek), St. Petersburg (Rusland)

Katerina Ismajlova, de vrouw van een rijke koopman, krijgt een affaire met de knecht Sergei. Als haar schoonvader erachter komt, vergiftigt zij hem. Later vermoorden zij en Sergei haar echtgenoot en diens neefje. Als ze gearresteerd worden door de politie en naar Siberië worden gestuurd, begint Sergei een affaire met Sonetka, een andere vrouwelijke gevangene. Wanneer het gevangenentransport de Wolga oversteekt, komt het tot een uitbarsting...

zoeken in:
3,0
Mooi geschreven, maar o zo "primitief" moralistisch...

avatar van Sol1
Sol1 (moderator)
Inmiddels verfilmd door William Oldroyd. Zie: Lady Macbeth (2016) - MovieMeter.nl.

William Oldroyd verplaatst het hele verhaal dan wel van het Rusland van Tsaar Alexander II naar het Engeland van koningin Victoria. De film lijkt goed te scoren, ondanks die locatiewisseling.

In het verleden is het verhaal ook verfilmd door Andrzej Wajda als:
Sibirska Ledi Magbet (1962) - MovieMeter.nl

avatar van dutch2.0
Sol1 schreef:
Inmiddels verfilmd door William Oldroyd. Zie: Lady Macbeth (2016) - MovieMeter.nl.

William Oldroyd verplaatst het hele verhaal dan wel van het Rusland van Tsaar Alexander II naar het Engeland van koningin Victoria. De film lijkt goed te scoren, ondanks die locatiewisseling.
Prachtfilm inderdaad, maar hij wijkt wel meer af dan alleen qua lokatie. Ik heb het boek niet gelezen, maar de (erg spoilerachtige) samenvatting hierboven gaat veel verder dan de film. De eerste twee zinnen van de omschrijving gaan (min of meer) gelijk op met de film, daarna is de film (min of meer) klaar.

Overigens kende ik het werk niet via de film van Wajda, maar via de opera van Sjostakovitsj, een werk dat de componist flink in de problemen bracht. Muziek is een beetje te modern voor mijn gevoelige oren, maar wordt alom geprezen. Ligt aan mijn oren dus...

avatar van Sol1
Sol1 (moderator)
dutch2.0 schreef:
Overigens kende ik het werk niet via de film van Wajda, maar via de opera van Sjostakovitsj, een werk dat de componist flink in de problemen bracht.

Die opera werd voor het eerst in 1934 opgevoerd en was, uiteraard, een bewerking van het boek. Die opera is op haar beurt verfilmd: Katerina Izmailova (1967) - MovieMeter.nl
(Ik moest eigenlijk toch eens een commentaar bij dit boek gaan schrijven, in plaats van steeds bij de zaken eromheen ...)

en om dit verhaal af te maken de opera: Lady MacBeth van Mtsensk werd in 2006 in Amsterdam in een opmerkelijke productie opgevoerd door de Nationale Opera met Eva-Maria Westbroek in de titelrol.

3,5
Na Flauberts Madame Bovary (1856) te hebben gelezen, heb ik dit korte verhaal van Leskov gelezen omdat de thematiek lijkt te overlappen. Een eerste verschil is echter dat Leskov weinig poëtische taal gebruikt maar het verhaal tamelijk recht-toe-recht-aan vertelt met overigens wel opvallende aandacht voor sfeer en omgeving die allicht symbolisch zijn bedoeld (zoals de bloesem in VI vruchtbaarheid kan symboliseren) maar die waarschijnlijk vooral realistisch is bedoeld: Leskovs werk behoort tot het genre van realisme zoals gangbaar in de tweede helft van de 19de eeuw (als reactie op de Romantiek). Het verhaal heeft echter niet de psychologische wending van het realisme zoals bij Flaubert: we zitten niet in hoofd van de personages en het verhaal bestaat vooral uit handelingen. Leskovs verhaal bevat wel symboliek in de vorm van (de droom van) de kater die tussen Katerina en haar minnaar gaat liggen en zegt de door haar vermoorde schoonvader te zijn, dat wellicht verwijst naar haar knagende geweten dat onheil voorziet.

De titel Lady Macbeth uit het district Mtsensk is een knipoog naar Toergenjev’s verhaal Hamlet van het district van Sjtsjigry. De hoofdpersoon van Leskovs verhaal, Katerina Lvovna Izmailova, moet aldus met Lady Macbeth uit Shakespeare’s Macbeth worden vergeleken: ook Katerina ruimt de personen uit de weg die haar in de weg staan, dat zijn haar schoonvader die haar minnaar naar de gevangenis wil sturen, haar echtgenoot om die te kunnen vervangen door haar minnaar met wie ze vervolgens samenspant om de moord op een concurrerend erfgenaam te plegen. Maar er zijn ook grote verschillen. Waar Shakespeare’s Lady Macbeth eerzuchtig en machtsbelust is, is die van Leskov in wezen slechts een slachtoffer van haar verliefdheid: zij moordt slechts om bij haar minnaar te kunnen blijven terwijl die minnaar haar verleidt, misleidt en bedriegt. Ook na de arrestatie is zij het slachtoffer en haar minnaar de overwinnaar. Zij probeert wel voor zich op te komen en is niet bang maar ze delft als vrouw toch het onderspit. Het is hier haar minnaar die eerzuchtig is en een bevoorrecht leven wil leiden waarin het hem aan niets ontbreekt en daartoe andere mensen misbruikt, met name door het verleiden van rijke vrouwen zoals Katerina.

Dat maakt de vergelijking met Flauberts Madame Bovary (1956) interessanter. Net als Emma (Madame Bovary) is Katerina een aantrekkelijk slachtoffer voor kwaadwillende mannen omdat zij elke dag eenzaam achterblijft in het grote huis van haar echtgenoot (die onvruchtbaar lijkt te zijn zodat ze kinderloos is) op het platteland en zich – net als Emma – kapot verveelt, dat de verteller overigens als Russisch kwalificeert: “dat Russische gevoel van verveling, die verveling van het koopmanshuis, een gevoel dat een mens ertoe zou leiden zich met vreugde op te hangen.” En net als Emma voelt ze zich als temperamentvolle vrouw beperkt door het bekrompen burgermansmilieu – als arm meisje was Katerina ook vrijheid gewend – en bekijkt ze de wereld noodgedwongen door de vensters van het huis. Als ze bij langere afwezigheid van haar echtgenoot het huis toch verlaat, ontmoet ze knecht en rokkenjager Sergei die onlangs nog was weggestuurd bij een andere baas omdat hij het aanlegde met de vrouw des huizes. Sergei maakt meteen misbruik van Katerina’s eenzaamheid en verveling door zich op haar te werpen en haar minnaar te worden.

Een verschil met Emma is dat Katerina niet erg van lezen hield en er afgezien van een heiligenleven ook geen boeken in het huis waren. Bovarysme is aldus niet het motief van Katerina om vreemd te gaan: anders dan Emma droomt Katerina niet van een ander leven en heeft ze in ieder geval niet de intentie om vreemd te gaan. Katerina is veel meer het slachtoffer dan Emma, ook al zijn haar daden ernstiger maar dat laatste is juist mogelijk doordat Katerina zo in de macht is van Sergei op wie ze smoorverliefd is. Ondanks dat Katerina erg moedig lijkt en de ondergeschikte positie van de vrouw lijkt om te keren door nota bene als vrouw moorden te plannen om de situatie naar haar hand te zetten, zie ik in Katerina een minder sterke of ‘feministische’ vrouw dan in Emma omdat Katerina haar moed en verzet met name ontleend aan haar verliefdheid dus haar volstrekte afhankelijkheid van haar minnaar. Waar Emma verslaafd raakt aan haar eigen plezier, raakt Katerina verslaafd aan Sergei en z’n ambities. En waar Emma in Madame Bovary (keer op keer) leert dat haar eigen liefdesfantasie een illusie is waarmee ze aldus zichzelf bedriegt, wordt Katerina simpelweg bedrogen door haar minnaar en eindigt Leskovs verhaal met de totale vernedering van Katerina als Sergei zijn bedrog niet meer verhult. Het maakt Lady Macbeth uit het district Mtsensk een wellicht nog schrijnender maar ook platter verhaal over de vrouwenonderdrukking in het burgerlijke milieu in de 19de eeuw.

avatar van mjk87
3,5
Uit het boeiende stuk van De Filosoof hierboven kan je zien dat er meer in zit dan op de oppervlakte zo snel te zien is. En dit is nu mijn derde werk van Leskov en de derde maal dat het werkje op de oppervlakte wel oké is maar eronder veel meer zit. Maar ja, mijn leesbeleving zit vooral op die oppervlakte, temeer de diepere lagen soms te diep zitten. Ik ken Madame Bovary niet bijvoorbeeld dus alles wat De Filosoof daarover schrijft is langs mij heen gegaan.

Niettemin, ook buiten die lagen om is dit wel een fijn werkje om te lezen. Vermakelijk, redelijk sfeervol en aardige personages waar de psyche redelijk wordt uitgewerkt, al blijft het allemaal een beetje in het speelse hangen en was ik nergens echt van ondersteboven. Maar als tussendoortje is dit gewoon prima behapbaar en leuk eens gelezen te hebben. 3,5*.

Gast
geplaatst: vandaag om 09:12 uur

geplaatst: vandaag om 09:12 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.