Anmerkungen zu Hitler - Sebastian Haffner (1978)

Een ijzersterke analyse van de persoon Hitler. Niet zozeer een zuivere biografie, want Haffner overloopt hier niet het leven van de man, maar zijn beslissingen en handelingen worden door de auteur onder de loepe genomen en aan een strenge analyse onderworpen. Misschien ideaal om te lezen naast een biografie van Hitler, zoals die van Toland, Fest of Kershaw (wellicht de beste). 4,5*

Helemaal eens met Martin van K. Dit is meer een analyse dan een biografie van Hitler, maar daarom des te interessanter. Geen oeverloos gezwets over de jeugd van de persoon, maar een loepzuivere analyse van de Hitler (met name vanaf het einde van de Eerste Wereldoorlog), strikt verdeeld in de onderdelen (en hoofdstukken) leven, prestaties, successen, vergissingen, fouten, misdrijven en verraad. Zelden heb ik een boek gelezen waarin ik zo vaak (minstens één keer per pagina) dacht: "Maar natuurlijk, dat ik dat nooit eerder in heb gezien!" Dat komt - denk ik - door de volkomen heldere lijn die Haffner uitzet in zijn boek. Fantastisch boek.

Inderdaad een vrij briljante analyse. Alleen de opbouw van dit werk is fenomenaal: Hitlers prestaties worden door zijn loopbaan heen onderverdeeld in subcategoriën (prestaties, fouten, teleurstellingen, etc.), en toch weet Haffner een lopend verhaal van te smeden. Dit doet hij met een verbluffende feitenkennis, een uiterst soepele stijl en altijd overtuigende argumentatie. Het resultaat? Een vlijmscherpe analyse van Hitler, die geen seconde veroordeeld wordt, maar wiens gekte duidelijker dan ooit uit de verf komt. Ik ga mee met psychonaatje: 4,5*.

Goed boek, al ga ik niet overal akkoord mee, en vind ik Haffner niet overal neutraal. Het boek is nogal van een rechts standpunt geschreven, en hij vindt de link tussen nationaalsocialisme en socialisme groter dan die van nationaalsocialisme en fascisme. Hij kan verder zijn afkeer voor links op bepaalde momenten niet onder stoelen of banken steken: met name wanneer hij uitlegt hoe de Weimar republiek ten val is gekomen komt dat nadrukkelijk naar voor, en waar ik nog het meest aanstoot geef is dat hij beweert dat de communisten en sociaaldemocraten minder weerstand hebben geboden tegen zijn beleid dan de conservatieven, en verder ga ik ook niet akkoord over zijn standpunten over de noodzaak van het voeren van oorlog of het patriottisme. Het is niet dat het de spuigaten uitloopt, of de inhoud van het boek ondermijnt, maar zijn eigen ideologie ligt er met momenten te dik op.

Hij legt het wel erg goed uit, en wat ik wel sterk vind is dat hij de persoon Hitler niet demoniseert, maar zijn goede kanten onderscheidt van zijn (uiteraard overweldigende) slechte kanten of misdrijven. Het boek is erg interessant om te lezen, maar moet zeker in aanvulling gelezen worden met andere werken om een completer beeld te krijgen. Zo wil ik zeker de biografie van Kershaw nog lezen, en lijkt: "het verhaal van een Duitser 1914-1933", ook al door Haffner geschreven, interessant als aanvulling. Een echte biografie is het dus niet echt, meer een analyse van het denken van Hitler, en zijn politieke motivaties.