Dit boek trok mijn aandacht door de schitterende titel:
Geteld, geteld. Voor wie de verwijzing niet herkent: in het Bijbelboek Daniël worden de woorden 'geteld, geteld, gewogen en verdeeld' op de wand geschreven door een onzichtbare hand, net als de koning een groot feestmaal houdt. Daniël wordt erbij gehaald om de woorden te verklaren. Hij zegt dat de dagen van de koning geteld zijn, de koning gewogen en te licht bevonden is, en dat zijn rijk zal worden verdeeld onder zijn vijanden. Dezelfde nacht wordt Babylon aangevallen en de koning vermoord.
De titel alleen al is dreigend en onheilspellend en trok dus onmiddellijk mijn aandacht. Dat is maar goed ook, want anders had ik het vermoedelijk laten staan. De schrijver zegt me niets en de setting (Transsylvanië in de nadagen van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie) trok me ook niet onmiddellijk. Op de kaft las ik echter vergelijkingen met Tolstoj, en dat maakte me dan juist weer nieuwsgierig (al zij het wat sceptisch).
De vergelijking met Tolstoj is niet ver gezocht. Al in het eerste hoofdstuk had ik een vaag gevoel van herkenning. De hoofdpersoon, op weg naar een bal in een traag rijtuig, wordt gepasseerd door allerlei personen die zo en passent bij ons geïntroduceerd worden terwijl de achtergrond van het verhaal tussen de introducties door wordt ingekleurd. De soepele manier waarop dit gaat (en het groot aantal personages, waarbij het onmogelijk is om ieders naam te onthouden en te ontdekken wie nou wel en niet echt belangrijk is voor het verhaal) deed mij denken aan het begin van
Oorlog en Vrede, waarin Anna Scherer de meeste personages bij haar thuis ontvangt en subtiel introduceert. Zo zijn er meer overeenkomsten tussen
Geteld, geteld en het werk van Tolstoj. De weidsheid van het verhaal bijvoorbeeld, zowel puur geografisch, als qua setting (van kasteel tot een geïmproviseerd onderkomen in de bergen) en de vele vervlochten verhaallijnen. Dit boek speelt zich bijna een eeuw later af en is ook vele jaren later geschreven, maar toch lijkt het alsof de verhalen tegelijkertijd gespeeld zouden kunnen hebben.
De duidelijke politieke lading is een andere overeenkomst met Tolstoj. Napoleon is al lang verleden tijd, maar het broeit nog steeds in Europa. Mijn kennis over Oostenrijk-Hongarije is minimaal en van Transsylvanië weet ik nog minder, waardoor de vele verwijzingen naar historische gebeurtenissen niet altijd door mij begrepen worden. Wat echter wel beklijft is een beklemmend gevoel dat dit de verkeerde kant op gaat. Ook als je niet weet dat dit de laatste jaren voor de Eerste Wereldoorlog zijn, krijg je het gevoel dat dit uiteindelijk op een bloedbad gaat uitlopen.
Niet alleen de dreiging van oorlog maakt de titel zo gepast. De woorden 'geteld, geteld, gewogen en verdeeld' werden op de muur geschreven tijdens een groots feest. Die zijn er ook zeer regelmatig in dit boek. Behalve de bals zijn er paardenrennen en jachtpartijen, er zijn juwelen en kastelen, geheime briefwisselingen en duels om niets. Kortom, het aristocratische leven in volle glorie. In
Geteld, geteld krijgt het een extra lading mee doordat we weten dat men danst op de vulkaan.
Moeilijk om van zo'n boek het plot kort te bespreken. De hoofdpersonen zijn Bálint Abády, een intelligente man met goede bedoelingen, en zijn neef Lászlo Gyeröffy, getalenteerd maar stuurloos. Beiden passen ze er nét niet echt bij, wat Bálint probeert te compenseren door in de politiek te gaan en Lászlo door te gokken. De ene wordt verliefd op een getrouwde vrouw, de ander op zijn stiefnichtje die ver boven zijn stand is. (Overigens is Bánffy qua amoureuze ontwikkelingen wat explicieter dan de oude Russen, hoewel het wel beschaafd blijft.) Dat leidt tot allerlei complicaties en aan het eind van het boek zijn beide mannen in een vrij hopeloze situatie verstrikt geraakt.
Dat is meteen het grootste nadeel van dit boek: het is het eerste deel van een trilogie, waardoor de verhaallijnen onaf blijven. Het tweede deel is nog niet in het Nederlands vertaald en ik was al bijna zover om dan maar de Engelse vertaling te halen, zo graag wil ik weten hoe het verder gaat. Nu vond ik gelukkig op internet dat de vertaling van het tweede deel in de zomer van 2019 verwacht wordt. Zo lang wachten moet nog net te doen zijn.
Geteld, geteld was jarenlang verboden in Hongarije en het is relatief kort geleden dat het in het buitenland verscheen. Na jarenlang verboden en genegeerd te zijn is het mijns inziens hoog tijd voor een inhaalslag. De weidsheid van het verhaal, de setting die zowel schitterend als dreigend is en de negentiende-eeuws aandoende schrijfstijl moeten toch veel meer mensen kunnen aanspreken.