Pnin - Vladimir Nabokov (1957)

Veel figuren in de romans van Nabokov zijn niet onverdeeld sympathiek. Professor Pnin is daarop een hartveroverende uitzondering. In deze kleine roman volgen we de oprechte maar onhandige pogingen van deze Russische, middelbare, kale, grof gebouwde maar fijngevoelige en onverwacht kinderlijke emigrant om in een Amerikaans universiteitsstadje zijn plaats onder de zon te vinden. Zijn onhandigheid wordt weldra fameus in het wereldje van egocentrische, gehaaide en hooghartige academici. Pnin beklant een verlopen eethuis louter uit sympathie voor mislukkingen en ook ik kon vanaf de eerste bladzij niets anders dan sympathie voelen voor de maatschappelijke mislukking die Pnin heet en die Nabokov zijn als mens meest geslaagde romanfiguur vond.

De eerste 80 a 90 pagina's is dit een erg leuk boek. Met subtiele humor en fraaie stilistische vondsten zet Nabokov een personage neer dat aanspreekt. Mijns inziens zakt het boek daarna echter in. Het verhaal stokt, er volgen nog wat gefragmenteerde beschrijvingen maar de vaart is eruit en ook de humor verdampt. Heel vreemd bij zo'n grote schrijver. Binnenkort misschien toch eens een derde van Nabokov opzoeken; kijken of het meer de Lolita of meer de Pnin kant opgaat.

Slechts €3.95 bij Selexyz/Donner Rotterdam! (nrc handelsblad versie, op de 'uitverkoop'verdieping). Een koopje voor zo'n geweldig boek!

Ben het (alweer) eens met eRCee. in zijn geheel een erg leuke satire, maar niet alle passages zijn even sterk (bijvoorbeeld de beschrijving van Pnin in het vakantiehuis vind ik nogal overbodig). Het slot wordt opnieuw leuker, maar een superieure leeservaring is 'Pnin' dan al niet meer, ondanks de prachtige stijl die me nu al intens doet verlangen naar 'Lolita'.

Ik begin hoe langer hoe meer te houden van stilistische eenvoud, waar een goed schrijver overigens net zoveel creativiteit in aan de dag kan leggen als in bloemrijk proza. Nabokov staat natuurlijk aan het andere eind van het spectrum en paradoxaal genoeg is Lolita een van mijn favoriete romans. Ada legde ik dan weer moedeloos opzij en ook Pnin beviel me slecht. Het grote verschil tussen deze titels en Lolita, is het ik-perspectief bij laatstgenoemde. Wat prima te verteren zijn als vileine observaties van de vertellende hoofdpersoon, blijkt op mij als onbescheiden bombast over te komen als het uit de pen van een alwetende verteller rolt. Als Pnin, de Engelse taal matig meester, een voetbal koopt, gaat de uitbeelding daarvan gepaard met ‘ the same gesture he used in class when speaking of the ‘harmonical wholeness’ of Pushkin’. En de houding van een personage inspireert tot een alinea waarvan ‘(…) and his attitude accentuated his striking resemblance, somewhat en jeune, to Jan van Eyck’s ample-jowled, fluff-haloed Canon van der Pael, (…)’ slechts de inleiding is. Voor een korte roman blijft Pnin dan ook te veel in het beschrijvende, met nodeloze uitwijdingen. Ergens komt het op mij zelfs wat cynisch over, dit gepronk met Engelse taalbeheersing door een Rus, in een verhaal dat gaat over de moeizame integratie van een Rus in Amerika. De bescheiden Pnin is een sympathiek personage, maar het is alsof Nabokov hem over zijn rug compleet overschreeuwt. De te aanwezige schrijver doet zijn werk geen goed.

Ik sluit me volledig bij Raskolnikov aan. Behalve in Lolita gaat ook voor mij het etaleren van taalkennis, literatuurkennis en intellectualiteit een beetje te ver in Nabokovs Amerikaanse romans. Hij mist naar mijn gevoel een beetje zelfrelativering en "lichtheid", zo noodzakelijk voor de leesbaarheid van een (kort)roman.

Hier stuitte ik ook op: heel vreemd hoe zo'n groot auteur na zo'n fris, leuk en bij vlagen ook echt ontroerend begin, de regie geleidelijk zo uit handen geeft - het tweede deel van deze roman vond ik nogal tam, richtingloos, een enkele ontroerende alinea daargelaten. Zonde.

Ik ben het ermee eens. Vond het vergelijkbaar vreemd voor zo'n grote schrijver. Ik zou je lach in het donker aanraden, dat vond ik prachtig!

Dank voor de tip en de herinnering aan mijn voornemen om er nog eens wat van Nabokov bij te pakken.