Big Brother - Lionel Shriver (2013)

De broer van Lionel Shriver leed aan verregaande obesitas en is hieraan op 55 jarige leeftijd dan ook overleden. De roman die zij hierover schreef is echt wel doorleefd te noemen, je voelt dat de schrijfster hier daadwerkelijk met geconfronteerd is geweest. Wat zij vooral wil benadrukken is het feit dat bitter weinig mensen (vooral in Amerika is dit fenomeen zeer ernstig) een normale verhouding hebben tot voedsel. De ene aanziet zijn lichaam als een tempel (de nutrial nazi zoals zij het noemt) de andere schranst zich vol. Het veslag van een jaar durend drinkdieet (4 zakjes oplospoeder per dag) is fantastisch uitgewerkt en is doorspekt met opvattingen over onze relatie tot eten en met de vraag of mensen voor elkaar verantwoordelijk moeten zijn. Niet zomaar een vrijblijvend boek maar wel één dat aanzet tot nadenken. Ik vond het zeer de moeite waard.

Hoogst ongemakkelijke roman over de vraag in hoeverre de omgeving verantwoordelijk is voor de extreme obesitas van één individu. Aan de ene kant signaleert zij een sociale tendens waarbij de normen tussen dik en slank sowieso helemaal uit balans zijn geraakt, maar aan de andere kant toont zij ook de duistere kant van een zelfdestructief eetpatroon dat het probleem wordt gemaakt van de omgeving terwijl het ontstaat door een reeks van individuele keuzes. Overgewicht is een probleem dat eerst en vooral iemand zelf moet kunnen en willen oplossen in plaats van dat het opgelegd moet worden van buitenaf.

In een hartverscheurende apotheose krijgt de roman een onverwachte wending die het vraagstuk wellicht nog onaangenamer maakt. Hiermee wordt nog pijnlijker inzichtelijk gemaakt hoe machteloos en gefrustreerd de omgeving is tegenover mensen met een vernietigend leefpatroon, terwijl het hoofdpersonage uiteindelijk de zware last moet dragen van iets waar zijzelf weinig aan heeft kunnen bijdragen om het te veranderen. Wees trouwens gewaarschuwd, want veel negatieve reacties op het boek gaan over de compromisloze eerlijkheid van deze slotpassage. Je zou het verkeerd kunnen interpreteren als een uiting van onverschilligheid en egoïsme, maar ik zie het zelf meer als een liefdevolle reflectie op het eigen onvermogen om iets te kunnen betekenen voor een geliefde persoon in de omgeving.

Helemaal mee eens.

Een doordeweeks dingetje, niet verwacht dat ik dat van Shriver zou krijgen.

Her en der komt er wel een dieper inzicht (eten verdrijft de alledaagsheid van het leven, zij het illusionair) maar daar wordt dan verder niet heel veel mee gedaan. Ander pluspunt is het inzicht dat een broer-zus relatie een obstakel voor een man-vrouw relatie kan worden. Zoiets als met jeugdvrienden op reis gaan wanneer je 40 bent, heeft zelden het gewenste resultaat.

Echte minpunten zijn er niet, dus alweer als slotsom: gemiddeld.

3*