menu

Het Hout - Jeroen Brouwers (2014)

mijn stem
4,01 (45)
45 stemmen

Nederlands
Psychologisch

288 pagina's
Eerste druk: Atlas Contact, Amsterdam (Nederland)

Als tegenhanger van het overheersend protestante geschrijf in de huidige Nederlandse letteren is 'Het hout' een 'katholieke' roman. In een door kloosterlingen geleid jongenspensionaat vindt in de jaren vijftig van de vorige eeuw seksueel misbruik, sadisme en vernedering plaats. De roman geeft een cynisch beeld van de misdaden en de hypocrisie in de roomse kerk, die heden nog de verontwaardiging en frustratie oproepen van wie er het slachtoffer van zijn geweest.

zoeken in:
avatar van liv2
5,0
1953, een Franciscaner slotklooster/jongenspensionaat aan de Nederlands-Duitse grens. De zesentwintigjarige wees Eldert Haman begint er les te geven als (leken)leraar Duits. Bijna onopgemerkt wordt zijn lekenstaat omgebogen, tenietgedaan, tot hij werkelijk toetreedt. In dit boek lezen we broeder Bonaventura's, zoals hij nu door het leven gaat, bloedstollende relaas.

Vanaf blz 1 deelt de lezer in de klappen, letterlijk en figuurlijk. De beschrijvingen van de verstikkende en liefdeloze sfeer in deze 'opvoedburcht' doen pijn, raken je. De angst, bij al die jongens permanent aanwezig, is voelbaar. De vernederingen, verbaal en lichamelijk ervaar je mee.

Bij de intrede van de Duitse* bullebak Mansuetus verkilt de sfeer nog meer, wordt er een versnelling hoger geschakeld. Het blijft niet meer bij bevelend gesnauw en bij de blijkbaar hoognodige lijfstraffen. Nee, het gaat verder, veel verder. Verder dan elk liefdevol mens voor mogelijk acht. (en anno 2014 door iedereen gekend)

Jeroen Brouwer's weerzin en walging voor de roomse kerk druipt van elke pagina. De verontwaardiging voor het aangedane leed door een instituut dat zich boven alles en iedereen verheven voelt gulpt als een lavastroom uit dit boek. De schrijver ontbindt al zijn duivels (om in de sfeer te blijven) wanneer hij bijna fulminerend maar toch onderkoeld en cynisch (ja) de geplogenheden en gebruiken van de katholieke riten rediculiseert.


Dit boek is stilistisch weergaloos, de gedetailleerde beschrijvingen (vb van het aanvoelen van een pij in ruwe stof op de huid) fenomenaal. De rake karakterschetsen en trage mooie opbouw zorgen ervoor dat de lezer wordt meegevoerd naar deze hel. Voeg daar nog een zeer grote maatschappelijke relevantie bij en je krijgt, voor mij dan toch, een perfect boek. Een boek dat ik nooit meer zal vergeten, nooit.

Jeroen Brouwers geselt en slaat zoals ook zij geselden en sloegen, niet met het Hout maar met woorden.
Het beste boek dat ik in 2014 mocht lezen.
5*



* Het feit dat de grootste schoft en bullebak een Duitser is deed me in het begin de wenkbrauwen fronsen. Waarom? dacht ik. Er zijn in Vlaanderen en Nederland voorbeelden legio van dergelijke zwijnen. Tot de Bisschop toe. Achteraf begreep ik waarom. De schrijver vergelijkt de roomse kerk met het nazisme. Dezelfde indoctrinatie, dezelfde verheerlijking.

Een voorbeeld: (het betreft het symbool van het hakenkruis):

Een zwart beest met geknakte poten in een witte bol op een bloedrood veld. Door de Führer zelf ontworpen. Vraatzuchtig met die poten door alles heen ratelend, alles vermorzelend, vermalend, verpulverend tot alleen angst overbleef. Dezelfde angst die hier heerst. Dezelfde misdaden onder een ander symbool, ook gekruist als een x, maar rechtop

avatar van mjk87
1,0
Nu vond ik Bezonken Rood van Brouwers -zijn enige werk dat ik ken- ook al niet heel geweldig, althans voor de helft, waardoor per saldo er nog wel een gemiddelde uit kon komen. Deze Het Hout vond ik eigenlijk over nagenoeg de hele breedte kut, want man wat heb ik me verveeld.

In de eerste plaats is er zijn stijl. Als het puur gaat om woordklanken die hard en rauw is, dan kan ik er nog in meegaan en dat is dan ook direct de verklaring dat ik er geen 0,5 voor geef. Het is vooral die enorme woordenbrij waar ook vrijwel interpunctie ontbreekt zodat je als lezer wordt gedwongen heel langzaam en precies te lezen om niet biets te missen, om te weten of je nu de schrijver aan het woord hebt of dat je in een citaat of gedachte zit. En zo een lezer ben ik niet, waardoor ofwel ik langzaam moet lezen (waar ik geen zin in had, daar kom ik op terug) ofwel steeds veel mis en toch weer moet teruggaan. Op de helft van het boek (als het overigens wel iets beter is geschreven) heb ik het dan ook wel een beetje gehad en dat laatste deel heb ik iets vluchtiger gelezen dan het eerste gedeelte.

En als de inhoud me nu nog kon boeien, dan had ik best langzaam willen lezen - veel studieboeken dwongen mij dat ook, met markeerstift in de hand doch altijd vol interesse, maar hier kon ik gewoon weinig mee. De plotomschrijving leek me heel wat, maar die centrale vraag of wegkijkers ook schuldig zijn wordt ergens letterlijk gesteld (als kijker krijg je de kans niet eens) en verder brengt Brouwers niets nieuws. Als je de kranten een beetje hebt gelezen wist je dit allemaal en ik had dan ook iets meer verwacht van een schrijver die een hele roman eraan wijdt. De reden achter dit misbruik allicht, of wat dan ook. Nu krijg je dus enkel die twijfelende hoofdpersoon als een beetje een buitenstaander maar zowel hem als de gebeurtenissen konden me maar weinig interesseren. En dat de grote boeman een Duitser was snapte ik eigenlijk ook niet; liv2 hierboven geeft een verklaring, maar elke vergelijking met Nazi's is een vrij goedkope oplossing, Van een schrijver verwacht ik meer originaliteit. 1,0*.

3,5
Mijn eerste Brouwers was een verademing, op literair vlak voornamelijk. Fantastische kunstenaar in de Nederlandse taal, contrasterend met de vaak banaal vertaalde buitenlandse ‘literaire meesterwerken’.

Hoewel het thema mij, na jarenlange mediastormen en -stormpjes, al lang niet meer interesseert, werd het wel sterk uitgewerkt, waarbij de lezer een toenemende frustratie krijgt over de besluiteloosheid die het hoofdpersonage typeert.

De echte hangijzers worden wel wat uit de weg gegaan: de link met de Nazi’s is nogal een gemakkelijkheidsoplossing en door het verhaal te vertellen vanuit de positie van de goedaardige, heteroseksuele, niet zo religieuze Bonaventure wordt weinig risico genomen. Hetzelfde verhaal vanuit de blik van Mansuetus, of één van de actief schuldige viezerikjes, zou dat niet veel meer vonken hebben gegeven?

Wel benieuwd naar ander werk van Jeroen Brouwers. Sinds ik het boek lees krijg ik wel dat nummer van De Mens niet meer uit mijn hoofd.

avatar van -JB-
4,0
Met veel plezier las ik afgelopen week ‘Het Hout’ van Jeroen Brouwers, een indrukwekkend boek dat zich afspeelt tegen de achtergrond van de vele recente zaken van seksueel misbruik binnen de katholieke kerk. Ik ben enigszins verbaasd over de negatieve tendens van de reacties die hierboven worden gegeven, die in mijn ogen geen recht doen aan het boek. Het lijkt nu net alsof een kleine parallel met de zwijgende meelopers tijdens de Tweede Oorlog, het hoofdpunt van het boek is. Laat me duidelijk zijn: dat is echt een bijzaak. Je kan het hele boek lezen zonder dit zelfs maar op te merken. Zo zitten er wel meer verwijzingen in het boek (bijv. de levens van St. Franciscus, die zijn kleren uittrekt, en Sint Bonaventura, die lang nauwelijks les mocht geven)

In mijn ogen gaat dit boek zelfs niet eens echt over seksueel misbruik, maar vooral over machtsmisbruik. Hoofdpersoon broeder Bonaventura is zelf mede-slachtoffer van het machtsmisbruik, die ook de seksuele uitwassen mogelijk maakte (ondanks dat hij zelf geen seksueel misbruik heeft meegemaakt). Juist door een stille gedoger als hoofdpersoon te kiezen, laat Brouwers zien dat hetzelfde machtsmisbruik ervoor zorgt dat mensen als Bonaventura hun mond houden.

Hoofdpersoon Bonaventura, of Eldert Haman, is eigenlijk een beetje zielige man, iemand die duidelijk moeite heeft om voor zichzelf op te komen. Dat blijkt uit de vreemde manier waarop hij het klooster is binnengekomen, maar ook uit zijn relatie met Tricia waarin hij opnieuw ondergeschikt is. De volledige afhankelijkheid die hij heeft tot zijn omgeving, zoals veel kloosterbroeders dat hebben, creëert juist de situatie waarin machtsmisbruik mogelijk wordt. Brouwers zet dit juist weergaloos neer in dit boek en geeft meer inzicht in de complexe positie waarin potentiële klokkenluiders zich bevinden.

Ik hoop dat anderen met dit bericht weer wat enthousiaster zijn geworden om dit boek eens te lezen, want ik ben echt van mening dat sommige van bovenstaande reacties focussen op minder belangrijke details en het hoofdpunt (machtsmisbruik) van het boek niet noemen. Het einde gaat in mijn ogen een beetje over de top, maar zorgt er wel voor dat je nog dagen nadenkt over de afloop. Want laten we eerlijk zijn, gaat er voor de jongetjes na dit einde echt iets veranderen? Waarschijnlijk niet. En dat schuurt dan weer akelig dicht tegen de actualiteit aan…

Gast
geplaatst: vandaag om 17:38 uur

geplaatst: vandaag om 17:38 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.