menu

Het Hout - Jeroen Brouwers (2014)

mijn stem
4,01 (45)
45 stemmen

Nederlands
Psychologisch

288 pagina's
Eerste druk: Atlas Contact, Amsterdam (Nederland)

Als tegenhanger van het overheersend protestante geschrijf in de huidige Nederlandse letteren is 'Het hout' een 'katholieke' roman. In een door kloosterlingen geleid jongenspensionaat vindt in de jaren vijftig van de vorige eeuw seksueel misbruik, sadisme en vernedering plaats. De roman geeft een cynisch beeld van de misdaden en de hypocrisie in de roomse kerk, die heden nog de verontwaardiging en frustratie oproepen van wie er het slachtoffer van zijn geweest.

zoeken in:

4,5
Hier kijk ik heel erg naar uit.


avatar van liv2
5,0
*****

volgens de Standaard der Letteren:

"Het hout is een hellevaart die weken door het hoofd van de lezer spookt. Danken wij de Heer voor dit heidense meesterwerk."



avatar van liv2
5,0
1953, een Franciscaner slotklooster/jongenspensionaat aan de Nederlands-Duitse grens. De zesentwintigjarige wees Eldert Haman begint er les te geven als (leken)leraar Duits. Bijna onopgemerkt wordt zijn lekenstaat omgebogen, tenietgedaan, tot hij werkelijk toetreedt. In dit boek lezen we broeder Bonaventura's, zoals hij nu door het leven gaat, bloedstollende relaas.

Vanaf blz 1 deelt de lezer in de klappen, letterlijk en figuurlijk. De beschrijvingen van de verstikkende en liefdeloze sfeer in deze 'opvoedburcht' doen pijn, raken je. De angst, bij al die jongens permanent aanwezig, is voelbaar. De vernederingen, verbaal en lichamelijk ervaar je mee.

Bij de intrede van de Duitse* bullebak Mansuetus verkilt de sfeer nog meer, wordt er een versnelling hoger geschakeld. Het blijft niet meer bij bevelend gesnauw en bij de blijkbaar hoognodige lijfstraffen. Nee, het gaat verder, veel verder. Verder dan elk liefdevol mens voor mogelijk acht. (en anno 2014 door iedereen gekend)

Jeroen Brouwer's weerzin en walging voor de roomse kerk druipt van elke pagina. De verontwaardiging voor het aangedane leed door een instituut dat zich boven alles en iedereen verheven voelt gulpt als een lavastroom uit dit boek. De schrijver ontbindt al zijn duivels (om in de sfeer te blijven) wanneer hij bijna fulminerend maar toch onderkoeld en cynisch (ja) de geplogenheden en gebruiken van de katholieke riten rediculiseert.


Dit boek is stilistisch weergaloos, de gedetailleerde beschrijvingen (vb van het aanvoelen van een pij in ruwe stof op de huid) fenomenaal. De rake karakterschetsen en trage mooie opbouw zorgen ervoor dat de lezer wordt meegevoerd naar deze hel. Voeg daar nog een zeer grote maatschappelijke relevantie bij en je krijgt, voor mij dan toch, een perfect boek. Een boek dat ik nooit meer zal vergeten, nooit.

Jeroen Brouwers geselt en slaat zoals ook zij geselden en sloegen, niet met het Hout maar met woorden.
Het beste boek dat ik in 2014 mocht lezen.
5*



* Het feit dat de grootste schoft en bullebak een Duitser is deed me in het begin de wenkbrauwen fronsen. Waarom? dacht ik. Er zijn in Vlaanderen en Nederland voorbeelden legio van dergelijke zwijnen. Tot de Bisschop toe. Achteraf begreep ik waarom. De schrijver vergelijkt de roomse kerk met het nazisme. Dezelfde indoctrinatie, dezelfde verheerlijking.

Een voorbeeld: (het betreft het symbool van het hakenkruis):

Een zwart beest met geknakte poten in een witte bol op een bloedrood veld. Door de Führer zelf ontworpen. Vraatzuchtig met die poten door alles heen ratelend, alles vermorzelend, vermalend, verpulverend tot alleen angst overbleef. Dezelfde angst die hier heerst. Dezelfde misdaden onder een ander symbool, ook gekruist als een x, maar rechtop

avatar van mjk87
1,0
Nu vond ik Bezonken Rood van Brouwers -zijn enige werk dat ik ken- ook al niet heel geweldig, althans voor de helft, waardoor per saldo er nog wel een gemiddelde uit kon komen. Deze Het Hout vond ik eigenlijk over nagenoeg de hele breedte kut, want man wat heb ik me verveeld.

In de eerste plaats is er zijn stijl. Als het puur gaat om woordklanken die hard en rauw is, dan kan ik er nog in meegaan en dat is dan ook direct de verklaring dat ik er geen 0,5 voor geef. Het is vooral die enorme woordenbrij waar ook vrijwel interpunctie ontbreekt zodat je als lezer wordt gedwongen heel langzaam en precies te lezen om niet biets te missen, om te weten of je nu de schrijver aan het woord hebt of dat je in een citaat of gedachte zit. En zo een lezer ben ik niet, waardoor ofwel ik langzaam moet lezen (waar ik geen zin in had, daar kom ik op terug) ofwel steeds veel mis en toch weer moet teruggaan. Op de helft van het boek (als het overigens wel iets beter is geschreven) heb ik het dan ook wel een beetje gehad en dat laatste deel heb ik iets vluchtiger gelezen dan het eerste gedeelte.

En als de inhoud me nu nog kon boeien, dan had ik best langzaam willen lezen - veel studieboeken dwongen mij dat ook, met markeerstift in de hand doch altijd vol interesse, maar hier kon ik gewoon weinig mee. De plotomschrijving leek me heel wat, maar die centrale vraag of wegkijkers ook schuldig zijn wordt ergens letterlijk gesteld (als kijker krijg je de kans niet eens) en verder brengt Brouwers niets nieuws. Als je de kranten een beetje hebt gelezen wist je dit allemaal en ik had dan ook iets meer verwacht van een schrijver die een hele roman eraan wijdt. De reden achter dit misbruik allicht, of wat dan ook. Nu krijg je dus enkel die twijfelende hoofdpersoon als een beetje een buitenstaander maar zowel hem als de gebeurtenissen konden me maar weinig interesseren. En dat de grote boeman een Duitser was snapte ik eigenlijk ook niet; liv2 hierboven geeft een verklaring, maar elke vergelijking met Nazi's is een vrij goedkope oplossing, Van een schrijver verwacht ik meer originaliteit. 1,0*.

avatar van liv2
5,0
Ik wil even vooraf heel duidelijk stellen dat ik mjk87 's mening respecteer, maar wat heb ik toch een bedenkingen , vooral bij de score...

mjk87 schreef:
Het is vooral die enorme woordenbrij waar ook vrijwel interpunctie ontbreekt zodat je als lezer wordt gedwongen heel langzaam en precies te lezen om niet biets te missen, om te weten of je nu de schrijver aan het woord hebt of dat je in een citaat of gedachte zit.


Dit vind ik verassend. Ik ben zelf allergisch voor tekst zonder interpunctie die je verwart en die je dwingt stukken tekst alsmaar terug te doen herlezen. Het is me zelfs niet opgevallen. Dit kan ik niet onderschrijven.

en verder brengt Brouwers niets nieuws. Als je de kranten een beetje hebt gelezen wist je dit allemaal en ik had dan ook iets meer verwacht van een schrijver die een hele roman eraan wijdt.


Ik denk niet dat het de bedoeling is/was om iets nieuws te brengen. Jeroen Brouwers schrijft in dit geval autobiografisch. Zaken die hij eerder sporadisch aanhaalde schrijft hij hier van zich af. Om de nieuwswaarde moet je dit boek niet lezen, dat is gekend.

ik had dan ook iets meer verwacht van een schrijver die een hele roman eraan wijdt. De reden achter dit misbruik allicht, of wat dan ook


De reden? het celibaat waarschijnlijk. Maar daar gaat het niet over. Er is geen enkele reden denkbaar die dit met de mantel der liefde bedekt. En inderdaad, zelfs zij die wegkeken zijn schuldig. Hier strijkt Brouwers wel over zijn hart vind ik. Zijn protagonist keek weg, maar de schrijver heeft mededogen, laat hem zelfs een beetje de held zijn. Waarmee hij aangeeft niet met de vinger te wijzen naar zij die wisten en niets deden. (Dat was trouwens in die tijd ondenkbaar, het Heilige Huisje was toen nog niet bedreigd, het was onmogelijk dit te melden toen, bij wie ?)

En dat de grote boeman een Duitser was snapte ik eigenlijk ook niet


Vergeet niet dat De Kerk samenheulde met al wat Duits was. Maar dat had voor mij ook niet gemoeten. Het kwam wat geforceerd over. Maar ik snap de schrijver wel.



Enfin, wat me verwondert/stoort

is het feit dat een score van 1* (eigenlijk 0,5) aan dit boek gegeven wordt. Voor mij is dat weggelegd voor pulp of slecht geschreven brol. (en ik zou het niet weten want ik heb al lang geen rommel meer gelezen) Als je daarentegen gevoelsmatig 1* geeft omdat een boek je verveelt dan heb ik daar alle respect voor. Maar toch klopt dat niet. Wat ga je dan uitdelen aan iets héél slecht: -5* ?

avatar van mjk87
1,0
liv2 schreef:
Ik denk niet dat het de bedoeling is/was om iets nieuws te brengen. Jeroen Brouwers schrijft in dit geval autobiografisch. Zaken die hij eerder sporadisch aanhaalde schrijft hij hier van zich af. Om de nieuwswaarde moet je dit boek niet lezen, dat is gekend.


Nee, dat wist ik niet - ik probeer vaak ook redelijk naturel een boek in te gaan zonder dat ik de schrijver ken (al ontkom je daar niet altijd aan natuurlijk). Dat verklaart al een deel van de inhoud.


Enfin, wat me verwondert/stoort

is het feit dat een score van 1* (eigenlijk 0,5) aan dit boek gegeven wordt. Voor mij is dat weggelegd voor pulp of slecht geschreven brol. (en ik zou het niet weten want ik heb al lang geen rommel meer gelezen) Als je daarentegen gevoelsmatig 1* geeft omdat een boek je verveelt dan heb ik daar alle respect voor. Maar toch klopt dat niet. Wat ga je dan uitdelen aan iets héél slecht: -5*


Nee, 1,0* en lager is puur op verveling met een enkel lichtpuntje of helemaal niets als verschil, of omdat het echt een gedrocht is inhoudelijk. Dit boek is echter puur en alleen zo laag beoordeeld omdat ik me nogal verveelde. Met mijn stukje probeerde ik vooral erachter te komen (ook voor mijzelf) waarom dit me toch verveelde. En dan kom je op stijl, de gebeurtenissen en de inhoud die mij nooit wist te boeien of iets te leren.

avatar van liv2
5,0
Dit boek is echter puur en alleen zo laag beoordeeld omdat ik me nogal verveelde.


Goh, als een boek me echt verveelt dan stop ik er mee. Dan lees ik het zelfs niet uit. Verder lezen is dan geen optie voor mij. Maar dan geef ik ook geen beoordeling,

avatar van mjk87
1,0
liv2 schreef:
(quote)


Goh, als een boek me echt verveelt dan stop ik er mee. Dan lees ik het zelfs niet uit. Verder lezen is dan geen optie voor mij. Maar dan geef ik ook geen beoordeling,


Ik zit dagelijks in de trein, dus als tijdverdrijf kan het helpen en kan ik me ertoe zetten. Was ik thuis geweest, dan was het een stuk lastiger gegaan. Daarnaast had ik ook € 20 neergelegd, te zonde om het boek te laten liggen.

3,5
Mijn eerste Brouwers was een verademing, op literair vlak voornamelijk. Fantastische kunstenaar in de Nederlandse taal, contrasterend met de vaak banaal vertaalde buitenlandse ‘literaire meesterwerken’.

Hoewel het thema mij, na jarenlange mediastormen en -stormpjes, al lang niet meer interesseert, werd het wel sterk uitgewerkt, waarbij de lezer een toenemende frustratie krijgt over de besluiteloosheid die het hoofdpersonage typeert.

De echte hangijzers worden wel wat uit de weg gegaan: de link met de Nazi’s is nogal een gemakkelijkheidsoplossing en door het verhaal te vertellen vanuit de positie van de goedaardige, heteroseksuele, niet zo religieuze Bonaventure wordt weinig risico genomen. Hetzelfde verhaal vanuit de blik van Mansuetus, of één van de actief schuldige viezerikjes, zou dat niet veel meer vonken hebben gegeven?

Wel benieuwd naar ander werk van Jeroen Brouwers. Sinds ik het boek lees krijg ik wel dat nummer van De Mens niet meer uit mijn hoofd.

avatar van liv2
5,0
Winnaar ECI literatuurprijs 2015.

En als user liv2 vind ik dit heel terecht.

avatar van stefan dias
3,5
Raar boek.

Kostschoolervaringen verhaald door de ogen van een passieve opzichter. De beschreven wantoestanden kunnen natuurlijk alleen maar weerzinwekkend zijn, maar na een tijdje werd ik toch wat ongemakkelijk. Waarom Bonaventura ook nog de 'uitstulping' moest opvallen, terwijl die zich alleen maar angstig aan het verbergen was, was mij een raadsel. Af en toe vond ik de beschrijvingen zelfs iets te gretig.

Zeker als het over zijn 'Triciaatje' ging. Dat deel vond ik dan ook weer raar. Alsof zijn verboden liefde het verhaal van het misbruik een beetje kaapte. Plots ging het om een banale 'verzoeking'. Het deed mijn begrip en sympathie voor deze slapjanus helemaal tot het vriespunt zakken. Het ware mooi geweest (en begrijpelijk) als hij zou twijfelen om de orde te verlaten als hij de kinderen niet aan hun lot wou overlaten. Maar nee hoor. Hij durft gewoon niet. Het laatste greintje respect verdwijnt zelfs helemaal wanneer hij die schop onder zijn kont nog van de paters zelf moet krijgen.

De finale met de omgekeerde parallel met stichter Franciscus, was zeker gepast, maar het 'Dead Poets Society' van solidariteit onder de jongens vond ik dan weer fel overtrokken. Wat er met hen gebeurt als de laatste bladzijde omgeslagen is…

Gemengde gevoelens....
ik las het boek omdat het op de top vijf van Wim Obroeckx stond..

avatar van -JB-
4,0
Met veel plezier las ik afgelopen week ‘Het Hout’ van Jeroen Brouwers, een indrukwekkend boek dat zich afspeelt tegen de achtergrond van de vele recente zaken van seksueel misbruik binnen de katholieke kerk. Ik ben enigszins verbaasd over de negatieve tendens van de reacties die hierboven worden gegeven, die in mijn ogen geen recht doen aan het boek. Het lijkt nu net alsof een kleine parallel met de zwijgende meelopers tijdens de Tweede Oorlog, het hoofdpunt van het boek is. Laat me duidelijk zijn: dat is echt een bijzaak. Je kan het hele boek lezen zonder dit zelfs maar op te merken. Zo zitten er wel meer verwijzingen in het boek (bijv. de levens van St. Franciscus, die zijn kleren uittrekt, en Sint Bonaventura, die lang nauwelijks les mocht geven)

In mijn ogen gaat dit boek zelfs niet eens echt over seksueel misbruik, maar vooral over machtsmisbruik. Hoofdpersoon broeder Bonaventura is zelf mede-slachtoffer van het machtsmisbruik, die ook de seksuele uitwassen mogelijk maakte (ondanks dat hij zelf geen seksueel misbruik heeft meegemaakt). Juist door een stille gedoger als hoofdpersoon te kiezen, laat Brouwers zien dat hetzelfde machtsmisbruik ervoor zorgt dat mensen als Bonaventura hun mond houden.

Hoofdpersoon Bonaventura, of Eldert Haman, is eigenlijk een beetje zielige man, iemand die duidelijk moeite heeft om voor zichzelf op te komen. Dat blijkt uit de vreemde manier waarop hij het klooster is binnengekomen, maar ook uit zijn relatie met Tricia waarin hij opnieuw ondergeschikt is. De volledige afhankelijkheid die hij heeft tot zijn omgeving, zoals veel kloosterbroeders dat hebben, creëert juist de situatie waarin machtsmisbruik mogelijk wordt. Brouwers zet dit juist weergaloos neer in dit boek en geeft meer inzicht in de complexe positie waarin potentiële klokkenluiders zich bevinden.

Ik hoop dat anderen met dit bericht weer wat enthousiaster zijn geworden om dit boek eens te lezen, want ik ben echt van mening dat sommige van bovenstaande reacties focussen op minder belangrijke details en het hoofdpunt (machtsmisbruik) van het boek niet noemen. Het einde gaat in mijn ogen een beetje over de top, maar zorgt er wel voor dat je nog dagen nadenkt over de afloop. Want laten we eerlijk zijn, gaat er voor de jongetjes na dit einde echt iets veranderen? Waarschijnlijk niet. En dat schuurt dan weer akelig dicht tegen de actualiteit aan…

JoeCabot
Je hebt mensen die af en toe hun frustratie van zich af schrijven… En dan heb je Jeroen Brouwers: stilist, poëet, maar als het moet ook een butcher met een botte bijl. In 'Het Hout' laat hij geen spaander heel van de katholieke kerk. Alle ranzigheid wordt opgediept en tot in de kleinste details beschreven om zeker niets aan de verbeelding over te laten.

Het resultaat is een feel bad roman zoals alleen Brouwers die kan schrijven. Rauw, hard, degoutant … En toch onthoud ik vooral de fantastische beeldtaal waarmee de auteur tekeergaat. Weinig collega’s slagen erin om zó veel ellende zó mooi te beschrijven.

Het Hout moet zowat de ultieme afrekening zijn met vieze, geniepige broeders. Al gaat het boek eigenlijk over veel meer dan misbruik. Ook het opgesloten gevoel van het hoofdpersonage komt uitgebreid aan bod. Brouwers doorspekt deze kloosterroman met universele thema’s. Opeens verdwijnt de kostschool naar de achtergrond en lees je een essay over besluiteloosheid, lafheid, eigenbelang, maar ook over vrijheid, verlangen en ga zo maar door.

Een minpuntje wel. Brouwers creëert (opnieuw) geen geloofwaardig vrouwelijk personage. Patricia is vooral een ideaalbeeld, het ultieme tegengif voor het sullige, gebrekkige hoofdpersonage. En ergens snap ik die keuze wel, Brouwers zoekt graag de extremen op, maar de relatie tussen de kloosternerd en de frivole chick kun je toch moeilijk geloofwaardig noemen.

Voor de rest is Brouwers zijn mojo zeker nog niet kwijt. Veel longinhoud heeft hij wellicht niet meer, maar met zijn boeken blaast hij iedereen nog makkelijk omver. 4*

avatar van Raspoetin
Jeroen Brouwers, niets minder dan een gigant der Letteren
Friedl’ Lesage sprak destijds met Jeroen Brouwers. Hij was toen 74 en zijn boek ‘Het Hout’ was net uit. Ze zocht hem op in zijn huis in Zutendaal. Een huis dat ook al de actualiteit haalde, want het was gebouwd zonder vergunning en zou later afgebroken worden. Het werd een gesprek over misbruik in de Kerk, jongenspensionaten en, natuurlijk, grandiose Nederlandse literatuur. Een tijdsdocument.
Een aanrader.

avatar van Sammael
4,0
Tot een paar jaar geleden had ik nog nooit iets van Jeroen Brouwers gelezen of zelfs maar van hem gehoord. Onterecht, want nu ik met Het Hout mijn derde boek van hem gelezen heb begint hij inmiddels uit te groeien tot een van mijn favoriete Nederlandstalige schrijvers.

Zijn cynische stijl richt zich ditmaal op het beschrijven het leven in een Katholieke kostschool in het Limburg van de jaren 50. Hoofdrolspeler is Bonaventura, een van oorsprong seculiere docent die na zijn aanstelling op de school min of meer het kloosterlijke leven ingerold is, en nu fungeert als monnik tegen wil en dank.

Van mensen die hun leven hebben gewijd aan een religieuze orde zou je waarschijnlijk enige spirituele diepgang verwachten, maar niks is minder waar. De broeders van de orde zijn bijna zonder uitzondering hypocriet en schijnheilig, ze verklikken elkaar voortdurend en maken misbruik van hun macht tegenover de leerlingen. Mishandeling en misbruik zijn aan de orde van de dag, en niet voor niks trekt Brouwers regelmatig vergelijkingen tussen het kloosterleven en Nazi-Duitsland.

Het bijtende taalgebruik van Brouwers weet heel goed de sfeer van het kloosterleven te omschrijven. Bonaventura is een van de weinige sympathieke kloosterlingen, iemand die eigenlijk niet gelooft of althans de kloosterregels niet serieus neemt, en die ook een afkeer heeft van het misbruik dat hij overal om zich heen ziet. Zijn worsteling hiermee vormt het grootste deel van het plot van het boek.

Een klein minpunt is wel dat Bonaventura’s slappe karakter me op gegeven moment tegen begon te staan, want hoewel ik snap dat het moeilijk kan zijn om je uit te spreken tegen onrecht begreep ik niet waarom hij de orde niet gewoon verliet. Ja, uiteindelijk doet hij dit natuurlijk wel, maar waarom zo laat? Zeker als duidelijk wordt dat hij eigenlijk niks heeft met het kloosterleven en zich er min of meer in heeft laten duwen door de broeders. Het voelt voor mij niet zo realistisch dat iemand er actief voor kiest om monnik in een klooster te worden als je zelf niet helemaal achter zoiets staat. Misschien, gezien de vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog die Brouwers steeds maakt, staat dit symbool voor mensen die tijdens de oorlog ook niet in verzet durfden te komen tegen de Duitsers en zich de bezetting maar lieten ondergaan. Maar dat is toch nog iets heel anders dan er actief voor kiezen om lid te worden van de NSB of de NSDAP.

Gelukkig is het maar een klein minpunt aan wat verder een heel goed boek is. Een aanrader en voor mij alweer de derde Brouwers op rij die een schot in de roos was.

Gast
geplaatst: vandaag om 22:52 uur

geplaatst: vandaag om 22:52 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.