Eline Vere - Louis Couperus (1889)

Niet zolang geleden heb ik dit boek nog herlezen!
Het blijft mij bekoren door die heel sterk subtekst!

Ik ben deze week naar de toneelvoorstelling van dit boek geweest.
Absoluut een aanrader met een zeer goed acterende Maria Kraakman.
Het stuk is nu nog alleen te zien in Den Haag.

Ik heb dit boek voor school gelezen en ik moet zeggen dat dit me echt bevallen is!
Ik hou wel van de sfeer die het met zich meebrengt.

Vele jaren geleden, toen ik op het gymnasium zat, heb ik een hele zomervakantie nodig gehad om dit boek uit te lezen. En wat was ik trots toen ik het uit had!

Het blijft een van mijn grote favorieten. Prachtig (archaïsch) taalgebruik en ik heb zo een aardig beeld gekregen van het Haagse wereldje van het eind van de 19e eeuw. De film is uiteraard wat oppervlakkiger, alhoewel Marianne Basler wel een geloofwaardige Eline neerzet.

Op psychologisch vlak is dit boek fenomenaal en ook de sfeertekeningen zijn vaak prachtig. Het enige minpunt is dat de burgerlijke setting soms wat drammerig doorgedrukt wordt. Verder een heel goed boek.

Persoonlijk vond ik Eline Vere onmogelijk te lezen. In de toekomst zou ik graag andere werken van Couperus willen lezen, dat wel. Desondanks voelt zijn elitair taalgebruik zó overdreven, dat ik het gevoel heb, dat alleen neerlandici en taalkundigen 100% kunnen volgen waar zijn boeken over gaan!

Ik laat het graag aan de crew over (waar ik geen onderdeel meer van ben, dus mijn mening is maar een mening) maar wat mij betreft kunnen we het gewoon over het boek hebben.

Graag weer teruggaan naar de inhoud van het boek

Ik heb ooit de verfilming gezien en zie met name voor me, een vrouw in het zwart met tas in een koets. En o, die tas ... Die tas.

Wel een aanleiding om het boek eens te gaan lezen!

Ik heb net nog eens hier en daar de inhoud nagelezen en ook op MovieMeter gekeken en begin te twijfelen of mijn herinnering wel klopt ... misschien heb ik een ander verhaal in mijn hoofd m.b.t. de gruwelijke inhoud van die tas.
Ik zou eigenlijk eerst het boek en of de film weer moeten lezen danwel zien.

Je bedoelt ongetwijfeld Van de Koele Meren des Doods, waarin er inderdaad een tas met akelige inhoud voorkomt.

Ach ja, natuurlijk!
Pff ?andere auteur van andere roman, andere artrice verfilming....
Met dank, want ik liep alsmaar te bedenken waarmee ik in dan de war was ?

Dit vind ik altijd zo'n flauwekul. ZInsbouwtechnisch is het boek helemaal niet zwierig, omslachtig of wat dan ook. Korte, rake beschrijving en puntige zinnen veeleer. Alleen de woordkeuze is archaïsch, maar dat is nu precies wat nodig is: de bourgeois omgeving van eind negentiende-eeuws Den Haag had geen ander taalgebruik toegestaan en wat dat betreft valt ook op dat de woorden die Couperus zijn personages laat uitspreken niet veel anders zijn dan die hij in zijn beschrijvingen geeft.

Als een woord als coterie of bouderie de revue passeert, moet dat in mijn opinie geen aanleiding geven om het af te doen als verouderd en slechts voor schriftgeleerden toegankelijk, maar zou je dat woord op moeten zoeken zodat je je woordenschat uitbreidt, waardoor je daarna meer in staat bent in te leven in de constellatie van dat tijdsgewricht en je soortgelijke boeken in de toekomst ook veel makkelijker leest.

Wellicht denk ik ook anders over Eline Vere nu ik meer leeservaring heb (het was meer dan 5 jaar geleden dat ik Eline Vere las). Maar dan nog hebben andere Nederlandse schrijvers uit de 19e eeuw (Frederik van Eeden en Piet Paaltjens bijvoorbeeld - die beiden tot de bovenlaag van de samenleving behoorden) veel meer leesbare boeken geschreven. Ik ben er helemaal voor dat het leven van de Haagse burgerij werd neergepend zoals Couperus dat wilde, maar het leidt er wel toe dat zijn woordkeuze bijzonder verouderd leest en daardoor minder fijn leest dan de auteurs die ik eerder noemde. Daarnaast denk ik dat, net zoals bij veel schrijvers uit Couperus' tijd, hij bewust gekozen heeft voor hoogdravend woordgebruik, om zo een decadente toon te benadrukken, soms tot het overdrevene toe. Dat was gewoon een stijlkeuze (naast het taaltje van de Haagse burgerij imiteren). Ik waardeer het dat hij iets bijzonders schreef, maar het komt bij mij persoonlijk als pretentieus over. Alsof hij té hard probeerde een bepaalde omgeving neer te zetten, en daarbij de overige kwaliteiten van de roman mee ondermijnt.

Hmm, ik vind het wel passen bij de dubbelslachtigheid van distantie en invoeling die hij in zijn werk legt. Zoals uit besprekingen ook naar voren komt vereenzelvigde hij zich in sterke mate met Eline Vere, maar heeft hij tegelijkertijd genoeg afstand om de zaak weer te geven zoals die toentertijd in elkaar stak. Het vertelperspectief komt hierdoor op mij over als van iemand die in een hoek van de kamer zit terwijl voor zijn ogen kleinburgerlijke tuttigheid en Shakespeariaanse tragedies zich afspelen. Het soort familielid dat enerzijds een toeschouwer is en daardoor menselijke verhoudingen scherp ziet, maar anderzijds ook weet dat hij niettemin tot de familie behoort en daarom het nalaat echt te oordelen. Dan krijg je dus iemand die, naar onze maatstaven, bekakt spreekt, maar tezelfdertijd zelf geen natuurgeworden socialite is, maar een gematigde, ietwat huiverige participant.

Bovendien weten we beiden geloof ik niet goed in hoeverre het taalgebruik daadwerkelijk in die tijd gebezigd werd, al spreekt je argument van Van Eeden en Paaltjens wel in je voordeel. Anderzijds kan overdrijving ook weer sfeerversterkend zijn. Sterker nog, als je de bespreking van Van Vliet bij de nieuwe uitgave leest, is het juist zo opvallend dat Couperus er nooit een geheim van maakte zich aangetrokken te voelen tot kitschelementen in verschillende kunstvormen! Dat jij dat minder kan waarderen dan ik, is uiteraard geheel afhankelijk van persoonlijke smaak.

Jouw beschrijving van Couperus' blik geven wat meer context voor dit boek. En context is wat mij kan helpen met het beter begrijpen en mogelijk kunnen waarderen van Couperus' werk. Dus bedankt! De schrijver als inlevende maar afstandelijke toeschouwer is een perspectief dat misschien ook nog voor mij persoonlijk zal moeten groeien.

Ik vind die gefotografeerde vrouw op de cover van de ‘Lalito Klassiek’ editie best wel aantrekkelijk.

Weet niet wat het is, eerder ben ik schijnbaar al eens finaal de bocht uit gevlogen hier, maar dit werk blijft me fascineren.

Zo verveeld tegelijkertijd uit je voegen barstend van ongebreidelde schoonheid, als dat is wie Eline is wil ik misschien toch eens wat meer weten.

Helemaal als het ook nog eens heel het boek zo’n decolleté voortbeweegt alsof zoiets niet een dodelijk wapen betreft.

Als dat de voorstelling is die we ons erbij mogen maken.

Lijkt me dat wel best spannend.

Ben je geblokkeerd geweest, Snuifdoos? Heb je zwoel-erotische banaliteiten al een tijd gemist...:(

Gelukkig niet. Zoiets zou wel mijn hart breken daar ik deze community nog altijd een erg warme toedraag. In de meeste gevallen niets anders dan zeer hartelijk behandeld. Maar zo’n voorval zoals dat van een paar berichten terug maakt in de meeste gevallen wel dat ik mij even een tijdje terugtrek om tot bezinning te komen. Enige maanden pas op de plaats, stukje zelfreflectie, meditatie, dat soort zaken.
Uiteindelijk weer vervuld van frisse moed ertegenaan.

Ik ga dit maar eens doen, tsjongejonge...

Nou anders ik wel.

Boek inmiddels onderweg en hoewel ik wel wat huiverig ben voor 600+ pagina’s van vermoedelijk bepaald geen lichtzinnige kost kijk ik er inmiddels toch wel vooral naar uit hier in te duiken om deze Eline eens te leren kennen, voor zover mogelijk te ondervinden wat de schrijver zijn bedoeling en relatie moet zijn geweest tot zijn fictieve vrouwelijke creatie en tot slot ook wel waarom men er voor heeft gekozen haar zo af te beelden.

Lichtelijk labiele lievekes vaak wel de leukste eigenlijk.

Jong, mooi en getroebleerd.

Dodelijk.

Weet iemand wie de dame op de foto is trouwens.

Heeft ze Twitter.

Boekmeter. Tinder. Boekmeter. Tinder. Boekmeter. Tinder. Boekmeter.Boekmeter. Boekmeter.

De goedkoopste versie inmiddels hier liggen maar na enig beraad toch maar de Lolita Klassiek editie in de bestelling gegooid.

En inmiddels ook de versie met de schone deerne binnen.

Wat blijkt:

Deze weet het geheel uit te smeren over een vrij fors aantal minder bladzijdes waarmee het zelfs ruim onder de vijfhonderd komt, en ook is in deze de tekst ietwat gemoderniseerd, ‘grote’ in plaats van ‘groote’.

Denk ik toch dat dit alles mij net wat meer zal liggen daar het in mijn beleving zorgt voor een vlottere bovendien compactere leeservaring.

Kan het nog best eens wat worden voor mij en dit boekje.

En zo duik ik er wel lekker in inmiddels. De schrijfstijl is op z'n zachtst gezegd inderdaad wel enigszins hoogdravend te noemen, hier en daar blijf je even een seconde hangen om de boel te ontcijferen maar al met al pakt het me wel.

Naast de punten die ik boven al aanhaalde heeft de ‘Lolita Klassiek’ editie als voordeel overigens ook wel een iets dikker gedrukt lettertype wat de ogen een tikkeltje meer rust geeft en al met al een stukje prettiger wegleest. Kan deze editie dan ook van harte aanbevelen inmiddels.

Aan iedereen net als ik zijn of haar dagen vullend met een gezonde fascinatie voor dit alles.

De prikkelende omslagfoto is overigens aanvankelijk afgebeeld in ‘literair kookboek’ Literalicious, in het hoofdstuk rond Eline Vere, zo vermeldt de inleiding ons.

Weet er tot dusver wel aardig gestaag doorheen te bladeren, dit werkje. Van lichtelijk zinderende intrige ook wel de keuze om Eline pas enige pagina’s in het verhaal gevorderd ten tonele te voeren.

Zonder meer een interessante dame, begint zich nu stukje bij beetje uit de doeken te vouwen.

Ik heb vooral met veel bewondering zijn psychologische analyses gelezen, waarbij zowel pathetische gebeurtenissen als diep geluk fijn weergegeven worden. Vreemd bij een mannelijke auteur vond ik dat hij vooral. diep ingaat op de emoties van de vrouwen. Naar het einde toe was ik wel ontgoocheld door behandeling van de liefde tussen Paul en Freddy. Soms vond ik die beschrijving ronduit lachwekkend en al helemaal als er dan zinnen staan als “Zijn gelaat was als een masker van stille melancholie, waaronder Suzanne iets bitters ried”.
De kronkelige, oververzorgde stijl past niet alleen bij de genuanceerde beschrijving van de emoties, maar ook bij de krullerige inrichting van de woningen en de dameskleding van die tijd. Dat het deftige Haagsche milieu echt zo bestaan heeft, is best mogelijk, maar dat die zo bekakt spraken, daar kan ik eigenlijk niet bij. Maar alweer, het pas bij het verhaal.
Maar ik ben dus in de wolken over het boek. Hoeveel andere Nederlandse boeken uit de 19de eeuw kan een normale lezer eigenlijk nog lezen? Ik vond dit boek eigenlijk beter dan die van Jane Austen, maar minder goed dan Flaubert en Stendhal.

Emants en Van Eeden staan denk ik nog wat dichter bij de moderne lezer.

Leest me over het algemeen toch eventjes verrekte lekker weg moet ik zeggen.

Dit werkske.

Wel vind ik het weer erg jammer van de ferme spoiler die iemand onlangs even zonder gêne onbedekt heeft gedropt.

Rond een romantische ontwikkeling die zich op mijn punt in het boek nog niet voordoet.

Kreeg zelfs even de indruk dat er misschien iets in het verschiet lag voor dit personage en Eline, of misschien komt dat ook nog en weet ik dan alvast hoe dat verloopt aangezien iemand mij alvast even iets had medegedeeld over wat er ‘naar het einde toe’ staat te gebeuren.

Laatste wat ik nu kan gebruiken is een ontmoediging het boek nog op te pakken.

Nalatigheid zoals gewoonlijk erg aso-antisociaal te noemen.

Als de bedrukt kijkende kassajongen met zijn acné welke het vertikt om dat scheidingsding even naar links of rechts te bewegen waardoor jouw boodschappen zich niet met die van de volgende klant vermengen waarmee die discussie over wie welk pakje boter had keurig achterwege blijft.

Ja ik heb dat meegemaakt.

Uiteindelijk maar met de gezouten gegaan om verder gezeur te besparen, terwijl ik toch echt voor ongezouten had gekozen.

Heb je het nog niet gehoord, zout is het nieuwe roken.

Kortom:

Zijn best kekke uitvindingen soms, met name als je even de moeite neemt de spitsvondige functionaliteit van deze te laten vieren.

Snap het gewoon niet.

Kan er niet bij hoe mensen zich zomaar zo kunnen gedragen.

Zo boers zo weinig inlevend in andermans gevoel.

Hoe moeilijk is het nou echt het concept van keurig op deze site zijn algehele functionaliteit geïmplementeerde ‘spoilertags’.

Hier even bij stil te staan en over na te denken.

Met het oog op de beleving van andere mensen.

Eline Vere leek me altijd zo'n boek dat mensen alleen maar lezen omdat het moet voor je leeslijst (op de mijne stond overigens Van de Koele Meren des Doods, dat mij heel erg meeviel en dat ik eigenlijk weer eens zou moeten herlezen) en om heel eerlijk te zijn heb ik sinds het eind van die leeslijst bar weinig Nederlandse literatuur gelezen. Onlangs las ik echter Psyche, dat smaakte naar meer. Toen ik op de kaft ook nog een citaat van Couperus las waarin hij een vergelijk met Tolstoj maakte, ging ik er echt naar uitkijken.

Die vergelijking met Tolstoj zou ik overigens zelf ook bedacht kunnen hebben. Al het begin van het verhaal, een soiree waar de meeste personages aanwezig zijn en en passent worden geïntroduceerd, deed me denken aan Oorlog en Vrede. Ook de verhaalstructuur, waarin we verschillende personages volgen en af en toe een flinke sprong in de tijd maken, doet me aan voorgenoemd boek denken. De focus op een vrouwelijk personage dat psychisch in de knel komt en tragisch aan haar einde komt is dan weer meer Anna Karenina. In dat laatste opzicht doet Couperus mijns inziens toch wel onder voor Tolstoj. Tolstojs indrukwekkende inzicht in zijn personages (of de mens als geheel) én zijn talent om dat aan de lezer over te brengen heeft Couperus niet in gelijke mate. Eline Vere is op zich interessant, en ik kan een heel eind met haar meevoelen en meeleven, maar juist op het moment dat het slechter met haar gaat, begint ze me koud te laten. Er was nog wel een interesse voor hoe het voor haar af zou lopen, maar ik voelde me niet meer emotioneel betrokken. (Daarnaast zijn de omstandigheden niet zo dramatisch interessant als de naderende komst van Napoleon naar Moskou, maar goed, dat geldt voor de meeste boeken.)

Die afnemende emotionele betrokkenheid is meteen het grootste nadeel. Echter, juist omdat we ook nog andere personages volgen, telt dit niet heel zwaar in mijn beoordeling. De meeste personages komen namelijk uitstekend uit de verf, als je eenmaal ontdekt hebt hoe iedereen aan elkaar gerelateerd is. Ook zijn de andere verhaallijnen minder tragisch dan die van Eline. De simpele, sprookjesachtige romance tussen Georges en Lili en de romance à la Austen tussen Paul en Frédérique vormen een heel prettig contrast met de langzame ondergang van de hoofdpersoon. De oorspronkelijke vorm van het verhaal (feuilleton) draagt daar zeker aan bij. Jammer is alleen dat sommige personages ineens van het toneel zijn verdwenen (het personage Jeanne vond ik bijvoorbeeld sympathiek, maar ineens was ze verdwenen tot we er tegen het eind achter komen dat ze blijkbaar gestorven is), alsof Couperus ze even was vergeten. Ook wordt er tegen het eind nog een nieuw personage geïntroduceerd dat van enig belang blijkt, maar voor wie we geen bevredigend einde krijgen.

Waar Couperus dan weer totaal geen problemen mee heeft, is om het Den Haag van de late negentiende eeuw voor mij tot leven te wekken. Mijn versie heeft nog de spelling met 'tusschen' en 'zoû', waar je na een paar pagina's wel aan gewend bent, maar wat meer helpt om je in de tijd te verplaatsen is het gebruik van woorden als 'bouderen' en 'pedant'. Het archaïsche taalgebruik kon ik dus wel waarderen, met als enige uitzondering het gebruik van 'vrouwtje' of 'wijfje' als koosnaampje - daar gingen me de haren van overeind staan.

Kortom heb ik wel wat aanmerkingen te maken op Eline Vere, maar over het algemeen heb ik er toch van genoten; in ieder geval meer dan ik verwacht had voordat ik ooit een werk van Couperus in handen had gehad. De ruim 500 pagina's in mijn uitgave waren mij niets te veel. Anders gezegd: het is geen Tolstoj, maar het is wel een heel eind de goede richting op. Voor mij is dat een aardig compliment.

Toch wel wat meer van verwacht. Als roman vind ik het op veel punten tekort schieten. Het is goed te merken dat het als feuilleton geschreven is; de spanningsboog vind ik te slap, er zijn nogal wat verhaallijntjes die maar half worden uitgewerkt en een hele rits inhoudsloze bijfiguren passeert de revue. En dan gaan die kleine 600 pagina's wel tellen. De verveling ligt regelmatig op de loer.

Daar staan echter wel een paar interessante personages en sterke passages tegenover. En het is natuurlijk fraai geschreven, al vind ik het soms naar mooischrijverij neigen. De setting sprak me ook wel aan. Lezen over andere werelden, zoals hier de gegoede burgerij uit het Den Haag van de late 19e eeuw, heeft eigenlijk per definitie wel mijn interesse.