Go Tell It on the Mountain - James Baldwin (1953)

Een onvergetelijk boek van de zwarte homoseksuele auteur.
De combinatie van homoseksualiteit en black proud werd hem
door weinigen in dank afgenomen!
Andere prachtige boeken: Giovanni's kamer, Bijna binnen handbereik!

Dit boek wordt pas echt goed, als je voorkennis hebt over de levensgeschiedenis van Baldwin. Baldwin is zelf opgegroeid in vergelijkbare omstandigheden als John en hij heeft op zijn 17e (als ik het goed heb) de pinkstergemeente verlaten. Dit maakt het einde van dit boek een stuk wranger en urgenter.

Daarnaast is de structuur van het boek erg aardig. Het begint met een algemene sfeertekening en daarna wordt de geschiedenis vertelt door de moeder, vader en tante van John, terwijl ze in gebed bijeen zijn. Door de hele roman heen zit er ook een groot stuk sociaal commentaar op het racisme in de VS in het begin van de 20e eeuw. Dit komt vooral huiveringwekkend naar voren in de geschiedenis van John's biologische vader.

Ook het gebruik van preken, bijbelcitaten en ook de structuur van het begin van Paradise Lost dragen bij aan een extra dimensie in het boek, al zal dit misschien niet iedereen aanspreken.

Zonder mijn voorkennis van Baldwin's geschiedenis had deze roman 3 a 3,5 ster gekregen, maar nu toch 3,75, afgerond naar boven.

Ik kende het boek niet toen ik eraan begon; het werd een heel erg aangename verrassing. Het deed mij soms denken aan A prayer for Owen Meany (John Irving), hoe de schrijver erin slaagt door zijn manier van schrijven een gevoel te creëren dat het dagdagelijkse leven van zijn personages ruimschoots overstijgt, hoe hij van hen figuren maakt als van Bijbelse dimensie.

Het eerste segment maakt gelijk indruk door de manier waar het perspectief van een 14-jarige jongen is getroffen: op de grens tussen naïeve kinderlijkheid en ontluikende jongvolwassenheid. John staat voor de vraagstukken hoe zich te verhouden tot zijn tirannieke stiefvader en het geloof. De manier waarop Baldwin dat beschrijft lijkt het van tweeën een. Het geloof in zijn vader wankelt ernstig, terwijl de verwachting van overgave aan de Heere zwaar op hem drukt.

Dit segment krijgt verdere verdieping via een aantal persoonlijke geschiedenissen die in elkaar grijpen en tezamen een trieste optelsom van mislukte relaties, armoede, racisme en menselijke zwakheden vormen. Het is een benauwende vertelling, over mensen die zich klemgezet voelen en de soms extreme uitweg die ze daarin vinden. En hoe dat niet zonder schade voor weer een ander gaat.

Het taalgebruik is divers, de verschillende perspectieven duidelijk verschillend gekleurd. Bijbelse taal en straattaal wisselen elkaar af. Zo kun je je jezelf het ene moment nog verliezen in Miltoniaanse abstracties:

“And, therefore, there was war in Heaven, and weeping before the throne: the heart chained to the soul, and the soul imprisoned within the flesh – a weeping, a confusion, and a weight unendurable filled all the earth.”

Het volgende moment wordt korte metten gemaakt met dergelijke gedragenheid:

“These niggers running around, talking about the Lord done changed their hearts – ain’t nothing happened to them niggers. They got the same old black hearts they was born with.”

Als geheel is Go Tell It on the Mountain goed gedaan. Ik betrapte mezelf er echter ook op dat ik door de andere perspectieven minder meegesleept werd, dan door dat van John. De tragiek en het drama van de andere personages vond ik te groot, miste voor mij het intieme en psychologisch interessante van de dilemma’s waar John mee worstelt.

Wordt terug uitgegeven in vertaling door De Geus

'Het boek dat ik móést schrijven, wilde ik ooit nog iets anders kunnen schrijven', aldus James Baldwin. Zo komt het inderdaad over. De autobiografische ondertoon is voelbaar, de woede ook van de verteller, vooral over het ouderlijk huis en het evangelische geloof. Baldwin hanteert krachtig, lyrisch proza, wat me op zich goed beviel. Ik zie dan ook aanknopingspunten voor het uitproberen van een andere titel van hem, misschien wel z'n essays. Het onderwerp van Go tell it on the mountain spreekt me echter niet aan. Het begon me zelfs tegen te staan, die zware beleving van God en de dienst aan hem. Het kostte me daardoor telkens wat moeite om het boek weer op te pakken. Zoals Raskolnikov al zegt, zijn de perspectieven van de personages rondom John minder van kwaliteit en met name het stuk over de vader akkert te lang door. Gemengde gevoelens dus bij dit persoonlijke boek van Baldwin.