Paranoia - Willem Frederik Hermans (1953)

Onevenwichtig, maar sterk. Veel ongelofelijk cynische en zwarte humor tussen alle (overdreven) dramatiek en fijne beschrijvingen door ook, wat ik zo fijn vind aan Hermans. Soms ook opzetjes, kenmerken of ideetjes van (voor) ouder werk zichtbaar, maar Paranoia staat als bundel ook ruimschoots op zichzelf. 3,5*

Leuke bundel, met vooral vreemde verhalen, maar zonder dat het echt de spuigaten uitloopt. Alleen het laatste verhaal kon ik niet echt iets mee, maar die heb ik ook met de minste concentratie gelezen - misschien ligt het daar aan.

Meesterlijk verontrustende stukken grand guignol. Dit boek biedt de lezer geen enkele vorm van veiligheid of zekerheid. Chaos is troef, en de vloek van willekeur en misverstand heerst. Geen prettige lectuur maar Kunst met de hoofdletter K, een anomale, beeldrijke collage van pure provocaties. Briljant van begin tot einde, maar u zij gewaarschuwd: leuk is anders.

Paranoia is zeker één van de ongewoonste boeken die ik ooit heb gelezen. Een tijd geleden heb ik Het Behouden Huis gelezen en omdat ik dat op een vreemde manier mooi vond besloot ik maar eens een verhalenbundel te proberen. Zoals hierboven al gezegd is dit geen prettige lectuur, integendeel. Cynischer heb ik het geloof ik nog nooit gelezen. Chaos, paranoia en de verdorvenheid van de mens worden genadeloos beschreven, en dat is niet altijd leuk.

Het Behouden Huis blijft voor mij het beste verhaal. Het is nog triester dan de andere verhalen. De hoofdpersoon bouwt zijn eigen werkelijkheid op, doet alles om die te beschermen, maar ziet uiteindelijk zijn behouden huis ineenstorten. Deprimerend maar mooi, dit verhaal krijgt van mij 4,5 sterren.

De andere verhalen waren niet allemaal even goed. Manuscript in een kliniek gevonden is interessant maar mij iets te warrig. Paranoia is goed, maar heeft voor mij minder emotioneel effect. Ik denk dat daar meer uitgehaald had kunnen worden. Glas is vrij absurd, maar toch mooi op een gruwelijke wijze. Hermans' beschrijvingen zijn zo levendig-triest dat ik de verbrande hoopjes mens zo voor me zie - wat knap is, maar niet zozeer iets om blij van te worden. Lotti Fuehrscheim vond ik eerlijk gezegd helemaal niets. Als dit het eerste verhaal in de bundel was geweest, had ik het boek wellicht niet eens uitgelezen.

Ik zou liegen als ik zou beweren dat ik het jammer vind dat ik dit boek uit heb. Niet zozeer omdat het niet goed is, maar omdat er denk ik maar een beperkte hoeveelheid Hermans is die een mens in één keer aankan. Al met al 3,5 sterren.