Min Kamp 3: Tredje Bok - Karl Ove Knausgård (2009)

5 sterren bij NRC

NRC Lux Literaire fictie algemeen Besproken in NRC Besproken 01-03-2013 : Zoon 3 - nrclux.nl

H'm, Noorse literaire fictie en dan vijf sterren, dat is toch interessant. Had nog nooit van de man gehoord, de autobiografische inslag spreekt me ook niet direct aan, maar hier moet ik er zeker eens één van proberen.

De eerste twee delen werden eveneens lovend ontvangen.

Moet zeggen dat de autobiografisch lijkende aspecten uit ´Engelen Vallen Langzaam´ ook meteen het beste uit dat werk was. Staat al een tijdje op mijn lijstje van boekenreeksen waar ik aan moet beginnen.

Jongen gaat met zijn familie wonen ergens in een stil plaatsje in Noorwegen. Je leert de jongen aan de hand van zijn gedachten en bevindingen redelijk goed kennen. Je leert over zijn relaties, familiebanden, hoe hij is op school allemaal aan de hand van hoe hij dingen omschrijft en hoe hij over dingen nadenkt. Ik vond het een mooi boek, er gebeurd redelijk wat en het is bij vlagen ook grappig.

Met welk deel moet je eigenlijk beginnen? Of maakt dat niet uit?

Naar mijn idee maakt het niet zoveel uit met welk boek van deze reeks je begint. Knausgard behandelt behoorlijk afgebakende delen uit zijn leven in ieder deel. Zoon bestrijkt ongeveer zijn zesde tot en met zijn dertiende levensjaar en bevat weinig tekst die je niet kunt begrijpen zonder de eerste twee delen gelezen te hebben. Wel geeft enige kennis van wat er later in de vertellers leven gebeurt een extra dimensie aan wat hij vertelt in Zoon, bijvoorbeeld als Karl Ove opmerkt wanneer zijn vader is begonnen met drinken, terwijl je als lezer weet dat die vader zich later helemaal kapot gaat zuipen.

Ik heb Zoon net uit en zal een dezer dagen proberen een wat uitgebreider reactie te schrijven.

Niet mijn favoriete boek uit de Mijn strijdreeks, maar dat komt meer omdat ik liever over de belevingswereld van volwassenen dan die van kinderen lees, dan dat Zoon minder kwaliteit heeft dan Vader en Liefde. Bovendien hebben die eerste twee delen uit de reeks meer aangrijpende gebeurtenissen.

Toch is Zoon behoorlijk krachtig, omdat de vertellers angst voor zijn vader en de daar automatisch uit voorkomende geniepigheid voelbaar is. Bij bijna alles wat hij doet denkt Karl Ove aan wat zijn vader ervan zou denken. En in plaats van dat hij die dingen niet uitvoert, probeert hij te zorgen dat zijn vader niets doorheeft. Zo leert hij steeds meer zijn eigen plan te trekken, wat er echter ook toe leidt dat hij steeds minder vrienden heeft. Uiteindelijk lijkt een verhuizing redding te bieden, een nieuwe start in een nieuwe omgeving, maar ook een leven zonder zijn broer Yngve, want die blijft achter in Tromoya.

Ik ben zeer benieuwd naar het volgende deel, waarin Karl Ove als leraar aan de slag gaat. Interessant, aangezien hij vaak laat doorschemeren niet te willen worden als zijn vader, die toch leraar was...

De derde in de Mijn Strijd-reeks van Knausgård en wat mij betreft voorlopig de beste. Wat daarin voor mij een belangrijke rol speelt is de jeugdige onschuldigheid en naïviteit die langzaam plaatsmaakt voor de onherroepelijke realiteit van het ouder worden. Het is daarom een coming of age verhaal, maar zonder toeters en bellen en heel direct. Knausgård spaart zichzelf en zijn omgeving niet, waarbij vooral de strijd met zijn vader ernstig eerlijk naar voren komt. Overal hangt de woeste vader boven als een roofvogel boven zijn prooi die op elk moment kan toeslaan. Beklemmend. Zijn beschrijvingen, acties en gedachtes worden op een prachtige manier, met mooie metaforen en uiterst gedetailleerd weergegeven, waardoor je als lezer in het hoofd van de schrijver gaat zitten. Of andersom.

Niet beter dan de eerste twee in de reeks, maar Zoon geeft een bijzonder inkijkje in het hoofd van van een kind. Knap hoe Knausgard de details nog voor de geest haalt. Het boek geeft me een melancholisch gevoel en doet me met weemoed terug denken aan mijn eigen jeugd. Gelukkig ging ik niet gebukt onder een tirannieke vader, maar ik herken wel het struinen door de natuur en de alles verpletterende aanwezigheid van meisjes bij het voetbal. Machtig boek.