Er Ist Wieder Da - Timur Vermes (2012)

Monstersucces in Duitsland en zal in ijltempo vertaald worden in meer dan 30 talen.
Reden : 'Eindelijk kan Duitsland lachen om zijn zwartste verleden'.....

Lachen met Hitler kan in Duitsland al veel langer, de stripreeks 'Adolf' van Walter Moers loopt al sinds 1998. En met de ondertitel 'Jawohl, ik ben terug' lijkt het ook wel een inspiratie geweest te zijn voor dit boek

boektrailer


YouTube - Trailer 'Daar is hij weer'

Nog langer joh. Er was in de jaren tachtig ook al een baanbrekende film die grappen maakte over het nazisme en Hitler. Misschien dat het iets meer tot de populaire cultuur door is doorgedrongen, maar lachen om Hitler is beslist niks nieuws. In ieder geval niet op de manier zoals de uitgever hiervan je wil doen geloven.

Ben in het boek begonnen (in het Duits) maar al snel overgestapt naar het luisterboek. Moest er even inkomen, maar het luisterboek is hilarisch en zeer goed voorgelezen. De grappen komen door de goede timing van de voorlezer (acteur Christoph Maria Herbst) beter uit de verf. Zou me niet verbazen als hier ook nog een film van werd gemaakt.
Het boek is naast vermakelijk ook wel degelijk serieus. Wie niet leert uit het verleden, zal de poort openen voor een nieuwe 'Hitler'.

Een boek dat niet zozeer over Hitler gaat, maar wel over onze maatschappij. En ja, ook een stukje over massamedia en hoe men omgaat met beroemdheden. Voor dat eerste is Hitler niet direct de aangewezen persoon, voor dat tweede wel.

Want als je een spiegel voorhoudt door iemand uit het verleden, waarom kies je voor Hitler? De man had extreme standpunten, dus heb je per definitie kritiek zou je zeggen, maar ook houd je als lezer de vraag of het nu Hitler is of de schrijver die de kritiek uit (al zie ik af en toe wel iets terugkomen in Mein Kampf, als ik die zo even snel doorblader). Het zou maar zo de schrijver kunnen zijn. Beter is dan een volstrekt onbekend persoon te nemen (dan weet je het zeker), ondanks dat de observaties van Hitler an sich best grappig zijn en vaak ook scherp gezien.

Verder gaat de kritiek op adoratie door de massa, de kudde, en dat geldt vooral als waarschuwing dat er altijd een tweede Hitler kan opstaan (al heeft deze Hitler een tv-carrière en gaat niet de politiek in). En ja, wie dient nu beter als voorbeeld dan Hitler zelf? Precies, niemand, dus dat is wel een gelukkige keuze. Het is alleen jammer dat de schrijver er verder weinig mee doet. Het blijft allemaal wat vlakjes. Hij had veel verder kunnen (en moeten) gaan - ofwel Hitler die echt de politiek ingaat en het land wederom omvormt, of een Hitler die zijn fouten inziet en ziet dat men nu wel gelukkig is (ondanks alle maatschappijkritiek van nu). Dan had je als schrijver echt een punt gemaakt en een goed boek geschreven.

Nu is het wel grotendeels vermakelijk, maar verder dan dat komt Timur Vermes niet. 3,0*, wat wellicht iets te laag is, maar vooral door de vele gemiste kansen dat het boek wat teleurstellend is.

Te lang en te braaf, terwijl schrijver Vermes goud in handen heeft. Waar Vermes blijft hangen in een stroperige vertelling over een langzaam groeiende Hitler in een wereld van massamedia en snel rijzende sterren, had ik liever een verhaal gezien dat wat dieper op de psyche van Hitler zelf in ging. Echt dichtbij kom je namelijk nergens, terwijl ik me kan voorstellen dat als hij langzaam mensen weet te overtuigen dat hij 'de echte' is, hij ook op steeds meer tegenstand stuit. Een tegenstand die bij hem de twijfel doet toeslaan, de twijfel over niet alleen zijn heden en toekomst, maar juist ook over zijn verleden.

2*

Het boek is voor mij in de eerste plaats een satire op het huidige Duitsland en dat komt er niet mooi uit. De manier waarop de Duitse media geld ruiken en daarvoor dan eender wat gaan doen, is trouwens niet zo verschillend van wat in Vlaanderen en Nederland gebeurt.
De satire op Hitler zelf was ook wel treffend: de man heeft een ijzeren zelfvertrouwen en zijn ideeën staan totaal los van de realiteit. Of iedereen, zeker bij ons, wel alle concrete feiten uit zijn “eerste carrière” kent, is niet zeker. Wie weet nog wat de “Armee Wenck” is bv. ?
Grappig, ja een beetje wel, maar al die grapjes over zijn onbegrip over allerlei verschijnselen, zoals het hondenpoep oprapen, supermarkten enz. zijn toch wat melig.
Leuke lectuur, maar niet wereldschokkend.

Het uitgangspunt is best interessant en wanneer Mr. H wakker wordt op dat braakliggend terrein en zijn eigen gedachten vormgeeft met die rare, wat ouderwetse zinsbouw van hem, dan vind ik dat echt wel leuk.
Maar veel meer dan een gimmick blijkt het niet te zijn. Het verhaal ontwikkelt zich onnoemelijk saai en AH lijkt meer en meer te verdwijnen naar de achtergrond ten koste van een op het eerste gezicht wat gefrustreerde schrijver die wat ideetjes wil ventileren.
Ik heb me dan ook naar het einde moeten slepen (nu ja, dat is licht overdreven) want nergens werd het 'echt'. Een uitgangspunt waar verder niet veel mee gebeurt. 'Satire' heet dat doorgaans, maar grappig vond ik het niet. De verbijstering over moderne verschijnselen zijn eerder wat makkelijk dan echt scherp en clever. Dat er verder ook (vermoed ik) veel verwezen werd naar bekende zaken in Duitsland zonder ze bij naam te noemen, hielp natuurlijk ook niet echt, want veel verder dan de Bundesliga rijkt mijn kennis van onze Oosterburen helaas niet.
Het werd mij 'Van harte aangeraden', maar ik vrees dat deze roman vooral door zijn opvallende cover en onderwerp (naar mijn gevoel) wat overgehypet is.

Op zijn tijd vermakelijk, maar Vermes vervalt te vaak voor de gemakkelijke verbazing van een oude man in een nieuwe wereld. Het figuur Hitler ontwikkelt zich te weinig, en benoemt teveel de in zijn ogen problematiek van vandaag de dag. Te weinig oplossingen, zoals het verplicht dragen van smartphones door ' minderwaardige' rassen.