Publiek Geheim - J. Bernlef (1987)

Beetje gedateerd, het totalitaire systeem zoals beschreven in het boek bestaat al bijna 20 jaar niet meer.

Een paar maanden geleden voor het eerst gelezen, en echt een goed boek wat ook prettig wegleest en een zeer interessant onderwerp aansnijdt, maar uiteindelijk kon het toch niet helemaal aan mijn verwachtingen voldoen. En dan komt vooral doordat ik de verkeerde verwachtingen van het boek had. Ik was in de veronderstelling dat dit een spannende thriller zou zijn. Zonde, want hierdoor waardeer ik het boek toch wat minder dan had gekund.
Maar het blijft echt goed geschreven, en heel knap hoe Bernlef eigenlijk een boek in een boek stopt, met die stukjes van het werk van de fictieve schrijver Szass. Een boeiend personage ook, net als dat meisje, Istvan en vooral ook die rare en wat enge man die eigenlijk censuur komt plegen op de film van Istvan.
Het einde had ik niet echt zien aankomen. Mooi verzonnen. Knap ook hoe Bernlef een fictief land verzint. Al heeft hij duidelijk het een en ander afgekeken bij allerlei voormalige Oostblok-landen.

Ik heb de hele tijd Hongarije in mijn hoofd gehad (heb hem nog niet uit), welke onderdelen van andee landen zitten erin dan?

Ik zou het eigenlijk niet meer weten, is alweer twee jaar geleden of zo dat ik het boek las.

Aan het begin moet je even doorzetten, maar dit is een terechte winnaar van de AKO Literatuurprijs. Ik vind het een goed boek: goed verhaal, het blijft spannend en er staan ook mooie observaties van kleine dingen in.

Persoonlijk vind ik het boek lezen als een beginnersroman. Die observaties waar Lalage het over heeft vind ik nogal knullig, evenals het benoemen van de kleur van een voorwerp, waar Bernlef zich behoorlijk vaak aan vergrijpt. Het thema vind ik niet interessant als ook de mensen die het boek bevolken. Een behoorlijke tegenvaller dus.

De boeken van Bernlef blijven vermakelijk leesvoer tijdens de treinrezen van en naar mijn werk. Zo ook dit boek. Publiek geheim is een koude oorlogsroman waarin enkele documentairemakers door de overheid worden gehinderd in hun pogingen om de biografie van schrijver Tomas Szass realistisch in beeld te brengen. Het is dan ook niet gek dat de waarheid -en de wijzen waarop men deze onrecht aandoet- een van de belangrijkste thema's vormt. (Zo wordt onder meer de dood van Tomas' moeder voor hem verborgen gehouden en verzwijgt regisseur Istvan Bér een affaire). Best vermakelijk, maar ietwat eenduidig. Tevens mist het boek de emotionele impact van 'Hersenschimmen'. Niettemin een onderhoudend verhaal met een beklijvende, melancholieke sfeer. Geen meesterwerk, maar wel aangenaam is daarom mijn dictum en daar zult u het mee moeten doen.