Aeneis - Publius Vergilius Maro (-19)

Voor mij het absolute hoogtepunt uit de Romeinse literatuur. Heel mooi geschreven, en het verhaal is indrukwekkend in zijn veelheid aan facetten. Zelfs rijker dan de Odyssee als je het mij vraagt, maar het boek had natuurlijk nooit geschreven kunnen worden als Homerus er niet eerst geweest was.

Precies, en daarom ook 'slechts' een 4. Maar het is zeker een grandioos verhaal.

Romeinen zijn in veel (culturele) opzichten schatplichtig aan hun Griekse tegenhangers. De Aeneis is daar uiteraard geen uitzondering op, daar het een evident eerbetoon is aan de twee Griekse sleutelwerken van Homerus. Hierdoor kan het eigenlijk niet los gezien worden van de Ilias en Odyssee - ik kan ook ten zeerste aanraden dit werk pas ter hand te nemen na het lezen van Homerus - maar het is onmogelijk dit te beoordelen als een schaamteloze, en dus minderwaardige, kopie.

Het reikt te ver om de vele prachtige elementen van de Aeneis in een post als deze uiteen te zetten, daarvoor zal men het zelf moeten lezen. Net als voor Freud is dit ook voor mij het absolute literaire neusje van de zalm dat het Romeinse Rijk heeft voortgebracht en overstijgt Vergilius hier zijn Griekse voorbeeld. Hij heeft hier evenals Homerus via zijn protagonisten een schitterend portret van de mens weten te scheppen met al zijn tekortkomingen, gruwelen en morele worstelingen. Maar daarnaast weet Vergilius een dergelijk verhaal in zijn geheel te kneden tot een, naar Romeinse gewoonte heerlijk pretentieus, baken van licht in donkere tijden; een volk met een van de grootste rijken uit de geschiedenis dat zich moet hervinden, op zoek is naar een nieuwe rechtvaardiging van haar bestaan en plaats in de wereld. Dat is de voornaamste reden waarom mijns inziens de leerling zijn meester voorbij is.

Een van mijn favoriete werken allertijden.

5*.

Leuk boekje, maar ik moet zeggen dat ik de Ilias en de Odyssee duizenden malen beter vind.

Allerlei delen voor school moeten lezen, het beste dat ik tot nu toe bij Latijn gelezen heb.

Ik heb hier ook wat stukken van gezien, vooral de aanhef van de eerste zang is prachtig, met al die verwijzingen naar Homeros.

Aeneïs

De Romeinse tegenhanger van de Ilias en Odyssee werd in zijn tijd daverend ontvangen. Vergilius wist de Romeinen een eigen identiteit te geven, zoals Homerus bij de Grieken had gedaan. Het grootste gevaar is dat je dan of een imitatie, of een slap aftreksel van die twee gigantische werken kan krijgen. Vergilius weet echter beide te voorkomen, en zet een heel eigen, groots en fenomenaal epos neer.

Dat Vergilius Aeneas als aartsvader van de Romeinen neerzet is zeer goed gekozen. Ook in de Ilias vond ik hem al een zeer sympathiek personage. Een personage met een eigen eergevoel, dat los staat van de ego van Hektor en Paris. Vergilius werkt in 12 zangen Aeneas fantastisch uit. Het grootste pluspunt van de Aeneïs ten opzichte van de Ilias is dat Vergilius een personage creëert dat echt een mens is. Zijn liefdesrelatie met Dido, zijn medeleven met zijn soldaten en de reis naar zijn vader zijn voorbeelden van de passie die Aeneas heeft. In de Griekse tegenhanger zijn het alleen helden, dapper en moedig. Vergilius zet in deze 12 zangen een mens neer. Een trotse voorvader voor een volk dat net zo groot zal worden. '

Het verhaal is spannend en denderend. De epische reis van het Trojaanse gezelschap is prachtig. Op de hielen gezeten door Juno, of Hera, komt er extra spanning en sensatie die je ook in de epische verhalen van Homerus voelt.

De schrijfstijl is lekker en vlot. de vertaalster - M.A. Schwartz - geeft een lekkere vertaling van de moeilijke hexameters. De oorlogen en reizen zijn werkelijk fenomenaal beschreven. Vergilius laat niet alleen in zijn verhaal, maar ook in zijn schrijfstijl zien dat hij echt tot de crème de la crème van de literaire schrijvers behoort.

Vlot, spannend, groots, episch, geweldig, fenomenaal: er zijn niet genoeg lovende woorden om dit werk van Vergilius te beschrijven. Fantastisch gedaan gewoon.

5*

Een mooi 'vervolg' op de Ilias. Dit boek vereist wel meer mythologische kennis dan de Ilias en Odyssee, maar de vertaling van Marietje d'Hane-Scheltema bevat gelukkig een namenlijst van alle personen die voorkomen. Ik vind het verhaal rijker dan de Ilias, waarin voornamelijk gevochten wordt. Het heeft me even gekost om dit boek uit te lezen, maar ik vond het een mooi verhaal. De vlucht uit Troje met zijn vader Anchises en zoon Ascanius, de liefdesgeschiedenis met Dido en het eindgevecht met Turnus konden me wel bekoren. Bij tijd en wijle bemoeiden de Goden zich weer eens met de strijd tussen de stervelingen en lieten ze hun menselijke trekjes zien.

Degenen die de Ilias en Odyssee gelezen hebben zouden eigenlijk in één adem het verhaal van Aeneas moeten lezen!

4,5 *

Echt een schitterend vervolg / variant op de werken van Homerus, een klassiek gevalletje leerling overtreft de meester wat mij betreft. Voor de ongeoefende lezer een stuk minder taai ook dan de Ilias, de persoon Aeneas springt meteen van het papier en het is niet minder dan meesterlijk hoe Vergilius hem neerzet. Zijn dramatische vlucht uit Troje, de romance met Dido, zijn ontmoetingen in het schimmenrijk... het is allemaal even indrukwekkend.

Hoogtepunt van het boek vond ik wel de beschrijving in boek 8 van Aeneas' wapenuitrusting waarin Vergilius op meeslepende wijze de complete geschiedenis van Rome als profetie beschrijft. De tour-de-force om juist van een Trojaanse vluchteling die nota bene met geweld 'Italië' binnenvalt de aartsvader van het Romeinse Rijk te maken is wel zo geslaagd dat ik Vergilius gaarne de ietwat mindere (want: repetitieve) laatste boeken vergeef.

Het tweede grote Latijnse epos dat ik gelezen heb, na Ovidius' Metamorphosen. Ik vind deze Aeneas echter wel minder, dat zit op 3 zaken:
1) Zo'n groot verhaal als dit lees ik liever in echt proza dan deze prozaïsche literatuur. De Metamorphosen waren feitelijk allemaal kleine verhaaltjes aaneen en dan vind ik deze vorm veel beter passen.
2) Daarop volgend leest dit werk leest minder prettig. Vergilius strooit met heel veel namen, en juist in zo'n lang enkel verhaal zijn dat heel veel details zonder veel waarde die niet blijven hangen, maar vaak wel verwarren en nauwelijks boeien.
3) Dit werk is zeker in de tweede helft minder bijzonder qua verhaal. Het is een aaneenschakeling van gevechten die op den duur herhalend worden.

Maar dit werk is absoluut niet slecht. Zeker de eerste delen hebben een enorme rijkdom en zijn heel goed per dag en deel te lezen omdat het haast afzonderlijke en enorm voor zich sprekende verhalen zijn: de ondergang van Troje, Dido en Aeneas, de reis in de onderwereld, dat leuke hoofdstuk waar een soort van Spelen worden georganiseerd. Ook is dit soms echt wel mooi geschreven met veel sterke vergelijkingen die prachtige beelden oproepen en ook de stijl zelf is mooi, hoewel de Nederlandse vertaling wel minder klinkt (klinken ja, dit is bedoeld om te horen eigenlijk) dan het veel ritmischere Latijn. Maar die vertaling mag ik Vergilius niet aanrekenen. 3,5*.

Juno is een bitch?